Page 4 - BİOMEDYA SAYI 05

04
BÜTÜN İNFLUENZA A VİRÜSLERİNİ
TANIYABILECEK ‘EVRENSEL GRIP AŞISI’
Cihan Taştan
Grip, influenza virüslerinin neden
olduğu solunum yolu rahatsızlığıdır.
Hafif dereceden ağır dereceye kadar
değişen gribi önlemenin en iyi yolu
her yıl aşı yaptırmaktan geçiyor.
Mevsimlik grip aşısı, aşıdan yaklaşık
2 hafta sonra antikorların vücutta
geliştirilmesi prensibine dayalı dört influenza virüsüne karşı koruma
çalışır. Bu antikorlar, virüse bağlanır sağlayabiliyor. Tüm bunlara rağmen, sağladığı biliniyor. Bu antikorların
ve hücrelere bulaşmasını önler. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) çoğunluğu, hemagglütinin (HA) kafa
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri göre, yıllık grip salgınları sonucu alanına bağlanır ve reseptör bağlanma
(CDC), her yaştan herkesin grip aşısı 3-5 milyon ağır hastalık vakasının yerini bloke ederek, konakçı hücrelerin
yaptırmasını önerir. Mevsimsel grip oluşması ve 250.000-500.000 can enfeksiyonunu önleyerek işlev görür
aşısı, önümüzdeki sezonda en sık kaybı öngörülüyor. Antikorlar iki (A).
rastlanması muhtemel olan üç veya şekilde çalışıyor: A. Virüse bağlanarak
hücrelere bulaşmasını engelleyenler, Son zamanlarda, korunan (mutasyona
uğramayan) HA kolu alanını hedef alan
geniş ölçüde nötrleştirici antikorların
(B) keşfedilmesi yeni tür aşıların
geliştirilebilmesine olanak sağladı.
Bu antikorların Fc’ye bağlı efektör
fonksiyonlarını (sitotoksisite-enfekte
olmuş hücrenin öldürülmesi) ortaya
koyma kabiliyeti, in vivo korunmanın
sağlandığı önemli bir mekanizma
olarak ortaya çıkıyor.
Bu çalışmada, viral glikoproteinlerine
bağlanan antikorların farklı
etkileşimlere sahip olduğu ve her
antikorun efektör T hücrelerini
uyarma becerisinin olmadığı
gösterildi. Antikorlara bağlanan T
hücrelerinde (Fc reseptör aracılı)
efektör fonksiyonlarının büyüklüğünün
B. Virüse bağlandıktan sonra antikorların aynı zamanda virüse
bağışıklık sisteminizin (Efektör T) bağlandığı spesifik bölgeye göre
hücrelerini uyararak virüsün bulaştığı değişim gösterebildiği belirlendi.
hücreleri öldürmesini (sitotoksik Nötralize edici olmayan zayıf uyarıcı
özellik) sağlayanlar. Şimdiye kadar antikorlar ile HA sapına bağlanan
her grip antikorunun bağışıklık antikorlar birlikte etkileşerek
sistemi hücrelerini bir şekilde virüs antikora bağlı efektör T hücrelerinin
bulaşan hücrelere doğru çekebildiği sitotoksisitesinin arttırıldığı gösterildi.
düşünülüyordu. Ancak son yapılan Virüsün değişmeyen bölgelerine
detaylı çalışma ile, belirli antikorların spesifik ve beyaz kan hücrelerini de
hem virüsün yıldan yıla değişmeyen uyarıcı etkiye sahip yeni geliştirilecek
bölgelerini tanırken hem de daha antikorlar sayesinde, grip virüslerinin
etkili şekilde beyaz kan hücrelerini yayılmasının önlenebileceği
aktifleştirebildiği gözlendi. öngörülüyor.
Mevsimlik grip aşısı, virüse bağlanan
ve hücrelere bulaşmasını önleyen Evrensel Grip aşılarında son
antikorlar üretmek suretiyle çalışır (A). dönemeç
Evrensel grip aşısı da bunu yapıyor, Evrensel bir grip aşısı geliştirilmesi
ancak bunun yanında virüs bulaşan ile mutasyona uğramış grip türleri de
hücreleri yok etmek için beyaz kan dahil olmak üzere gelecekteki tüm
hücrelerinden yardım alarak tedaviyi grip türlerine ve grip pandemilerinin
bir adım daha ileri götürebiliyor (B). oluşumuna karşı koruma
sağlanabileceği düşünülüyor. Evrensel
‘Evrensel grip antikorları’, virüs bir grip aşısının önümüzdeki 5 yıl
değiştikçe ve mutasyona uğrarken, içinde mevcut olabileceği öngörülüyor.
virüsün yıldan yıla değişmeyen bir Bu gelişme, gribe karşı korunmanın
bölümünü algılar ve aynı zamanda yanı sıra beyaz kan hücrelerini bir
bağışıklık sistemini de uyararak ömür terapi olarak almak üzere antikorları
boyu koruyucu etkileri olan bir özelliğe kullanabilen diğer hastalıkların
sahip olabiliyor. (Kanser ve HIV gibi) tedavisinde de
iyileştirmelere yardımcı olabilir.
Çalışma mekanizması
İnfluenza A virüs türlerini nötrleştirici Wenqian He et al. Epitope specificity plays a
critical role in regulating antibody-dependent
antikorların üretilmesinin, cell-mediated cytotoxicity against influenza A
virusPNAS 2016 113 (42) 11931-11936; October
enfeksiyonlara karşı güçlü koruma 3, 2016