Page 16 - BİOMEDYA SAYI 19

16 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Mart - Nisan 2019 www.biomedya.com

BİLİYOR MUYDUNUZ?

Kaliforniya Üniversitesi bilimcileri tek bir DNA molekülünün nasıl kendini
eşlediğini yakından gösteren bir kayıt yaptı. Yaşamın bu en temel bileşeninin
geçirdiği bu sürecin, sanılandan çok daha fazla rasgelim içerdiği görüldü.

Çift sarmallı DNA, birbirine dolanmış yalnızca bir kısmını tutar ve gerisini teknik polisin suç mahallinde bulunanları çözünürlükte haritalamak için bir yöntem
durumda iki genetik malzeme iplikçiğinden kullanmaz. Yani bu üreme biçimi erkek belirlemesine de yardımcı olabilir. Bunu geliştirdi.
oluşur. Helikaz adı verilen enzimin bu donörlerden genetik materyal hırsızlığı gerçekleştirebilmek için cevaplanması
iplikçikleri ayırır; ardından Primaz adı olarak da tanımlanabilir. Konumuzda gereken sorulardan birisi sivrisineklerin The National Academy Of Sciences’ın
verilen başka bir enzim, iplikçiklerin her bahsi geçen canlı çok eşli dişi semender, insan kanını sindirmesinin ve DNA’nın Bildiriler Kitabı’nda yayınlanan çalışmada,
birine bir “primer” takarak devam eder. genetik devamlılığı için şu basit genetik tespit edilemez hale gelmesinin ne Sancar ve ekibi sigara dumanında yüksek
Daha sonra DNA Polimeraz enzimi bu formülü kullanır: Birden fazla erkek ile kadar sürdüğü idi. Japonya’daki Nagoya oranda bulunan kimyasal kanserojen
primerlere tutunur ve ipliklerdeki bazların birlikte olarak, her partnerinin genetik Üniversitesi’nden adli tıpçı bilim insanları benzo [α] pirenin (BaP) neden olduğu tüm
karşına uygun bazlar yerleştirerek, her materyalinden eşit parçalar kullanarak PLOS’ta yayınladıkları araştırmaları ile bu hasarları haritalamak için kullandılar.
birinden birer çift sarmal oluşturur. yavrusu için genomik başarı şansını soruya cevap verdiler. BaP Nedir? Benzo [a] piren; basit, sağlam,
artırmak. karbon açısından zengin bir hidrokarbon
Çift sarmallar, birbirlerine ters yönlü Araştırmacılar 7 gönüllüden sivrisineklerin ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar
yerleşen iki eş iplikten oluştuğu için Iowa Üniversitesi biyologları tarafından kendilerini ısırmalarına izin vermelerini ailesinin bir üyesidir. Tütün bitkileri gibi
bunlardan birine “öncü iplik” denir. Diğerine gerçekleştirilen araştırmada, sadece dişi istediler ve iki farklı sivrisinek türünü kanı yanan organik bileşiklerin bir yan ürünüdür.
ise “gecikmeli iplik” adı verilir. Bilimciler yavrular üreten Ambystoma semenderinin sindirmesi için belirli süreler boyunca Normalde toksik bir hidrokarbon, kişiye
uzun süredir öncü iplik ve gecikmeli genetik analizi yapıldı. Ambystoma beklettiler. (0, 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 18, 24, 36, solunum yolu ile veya yemek yiyerek
ipliklerdeki DNA polimerazların, eşlenme laterale, Ambystoma texanum ve 48 veya 72 saat) Ardından insan DNA’sı ulaştığında kandaki enzimler tarafından
süreci boyunca bir şekilde birbirleri ile Ambystoma tigrinum adları ile bilinen üç ayrı izole edildi, PCR tekniğiyle belirli DNA daha küçük, daha güvenli moleküllere
koordineli olduklarını varsayıyorlardı. İki semender türünden farklı erkek bireyler parçaları çoğaltılarak miktarları ölçüldü ve parçalanırlar. BaP için de bu durum
iplikçiğin eşlenme süresi hemen hemen ile çiftleşen dişinin yavrusunda üç türden genotip analizleri yapıldı. geçerlidir ancak koruyucu reaksiyonlar
eşit oluyor. Fakat işin ilginç yanı; süreç de dağılım olarak eşit oranda genetik profil aynı zamanda benzo [α] piren diolepoksit
boyunca birbirlerinden bağımsız şekilde izine rastlandı. Ekip böylece sivrisineklerde beslendikten (BPDE) adı verilen bir bileşik üretir.
davranan iplikler, şaşırtıcı durma ve devam Araştırmacılardan Iowa Üniversitesi sonra hangi sürelerde ne kadar DNA BPDE, DNA ile kimyasal reaksiyona
etmeler yapabiliyor. Bazen gecikmeli biyologlarından Maurine Neiman’a kaldığını ve gönüllülerden önceden girerek guanin bazı ile çok sıkı bir bağ
iplik sentezlemeyi bırakıyor ama öncü göre evrimsel olarak başarılı olmuş alınmış tekil kan örnekleri sayesinde oluşturur. Bu bağ genlerin artık uygun
iplik büyümeye devam ediyor. Bazen de bireylerin gen ekspresyonu seviyesi ve de DNA’ların kime ait olduklarını tespit proteinleri üretemediği ve DNA’nın hücre
ipliklerden biri normal hızının 10 katı hızda kualifikasyonları (yeterlik, nitelik) büyük etmiş oldu. İki güne (48 saat) kadar olan bölünmesi sırasında düzgün şekilde
eşleme yapmaya başlıyor ve görünüşe benzerlik göstermektedir. Genome Biology sürelerde DNA’lar elde edilebilir ve kimlik kopyalanamayacağı anlamına gelir. Bu
bakılırsa bunu yapmasının herhangi bir and Evolution‘da yayımlanan araştırmaya belirlenebilirken yaklaşık üç günden (72 süreç mutasyon temelli hastalıklarla
nedeni de yok. göre, bu denge belirli bir hibrid soyunun saat) sonra sineklerin kanı tamamen sonuçlanabilir.
sürekli bir başarıya sahip olması için gerekli sindirdiği ortaya koyuldu.
Bu durumda, genetik eşlenmenin bir parametre olabilir. Aziz Sancar, 2015 yılında Nobel ödülü
mutasyonlar olmadan nasıl gerçekleştiği Metotlarını geliştirmeleri ve daha fazla aldığı çalışmasında ortaya koymuştu.
konusunda en baştan düşünmemiz Ohio Üniversitesi’nden H. Lisle Gibbs veriyle daha kesin sayısallaştırmalar Nükleotid eksizyon tamiri olarak bilinen
gerekecek. Ekip üyelerinden Stephen önderliğinde, laboratuvar örnekleri alınarak yapmaları gerektiğini düşünen ekip lideri bu mekanizma, DNA’nın hasarlı kısımlarını
Kowalczykowski; “Bu gerçek bir paradigma yaklaşık 3.000 genin analizi sonucu Toshimichi Yamamoto çalışmalarının suç çıkarıp, özel proteinler ile tamir edilmesini
kayması (doğru sanılanları değiştirici “triploid” yani üç farklı genoma sahip olan mahallinde inceleme yapanlara yardım içeriyor. “Bu yeni yöntem, nükleotid
durum) ve ders kitaplarında yazanların dişinin genetik analizi yapıldı. Analizlere etmesi ve davalarda ek bir kanıt olarak eksizyon tamiri ile ilgili her türlü DNA
çoğunu sarsıyor” açıklamasıyla dikkat göre totalde %72’lik bir gen topluluğunun kullanılabilmesini umuyor. hasarına uygulanabilir” diyen Sancar, Li
çekiyor. üç farklı semender türünün erkeğinden ve meslektaşları; diğer çevresel toksinler
geldiği bulundu. Diğer bir deyişle tüm Nobel ödüllü bilim adamı Prof. Dr. ile ilişkili DNA hasar onarımını haritaya
Kowalczykowski, yaptıkları çalışmalar dişi semenderler yaklaşık olarak her bir Aziz Sancar önderliğinde UNC Tıp koymak için yeni tekniği kullanıyor.
sonucunda eşlenme sırasında iki DNA semender türünden eşit oranda geni Fakültesi’nden bir ekip sigaranın sebep Son olarak, UNC Lineberger Kapsamlı
iplikçiği arasında koordinasyon olmadığını bünyesinde bulunduruyor. olduğu genetik hasarları ortaya çıkardı. Kanser Merkezi’nin üyesi olan Sancar’a
ortaya koyduklarını belirtiyor. Ayrıca bu Sigara içmenin DNA hasarına, akciğer göre, ABD’de kanser ölümlerinin yaklaşık
koordinasyon yokluğundan dolayı, DNA çift Peki, tüm bu genler hangi mekanizmalar ile kanserine ve daha birçok organın %30’unu oluşturan bir kanserojen ve
sarmalında bir “güvenlik düğmesi” olması seçilerek başarılı bir hibrid bireyi meydana deformasyonuna yol açtığı onlarca yıldır biz artık genom üzerinde neden olduğu
gerektiği anlaşıldı; devreye girdiğinde getiriyor ve bu genler neye göre seçiliyor? bilinen gerçeklerdi fakat ilk kez Prof. hasarın geniş bir haritasına sahibiz.
helikazın daha fazla açma yapmasını Adli tıpçılar sivrisineklerin karınlarındaki Dr. Aziz Sancar ve UNC Tıp Fakültesi
durdurup, polimerazın yetişmesini bekliyor. insan kanına ait DNA’nın eşleştirilmesi Biyokimya ve Biyofizik dalından Prof.
Bilindiği üzere kleptogenez üreme ve bu yolla kimin ısırıldığını belirlemek Sarah Graham Kenan, bu kanserojen
biçiminde dişi, erkeğin genlerini alıp üzerine çalışmaya devam ediyorlar. Bu maddenin DNA hasarını genomda yüksek