Page 17 - BİOMEDYA GAZETESI 9 BASKI_02

www.biomedya.com

hücrelerin beyindeki sinir hücreleri gibi hastadan alınan hücre laboratuvar düşünülüyor. İPS hücrelerine yönelik
oldukça farklı bir dokuya ait hücrelerin Hematopoetik kök hücreler bütün kan ortamında çoğaltılıyor, özel bir hücre strateji pluripotent kök hücrelerin
oluşumundan sorumlu olmadığı kabul hücrelerine dönüşebilir. Bunlar; kırmızı tipine dönüşebilecek şekilde tasarlanıyor oluşumunu sağlıyor ve bu oluşum
edilir; fakat son yıllarda yapılan bazı kan hücreleri, T lenfositler, B lenfositler, ve hastanın ilgili vücut dokusuna hücrelerin tekrar programlanması ve
çalışmalar aksinin de olabileceğine dair doğal öldürücü hücreler, nötrofiller, tekrar yerleştiriliyor. Hastanın kendi hasarlı dokunun yerine kullanılması için
kanıtlar sunmuştur. basofiller, eozinofiller, monositler dokularından elde edilen kök hücreler, oldukça umut vaat ediyor.
ve makrofajlardır. Mezenkimal kök immün sistem tarafından daha az
hücreler pek çok dokuda bulunur. Kemik olasılıkla tehlike olarak algılanabilir ve Insan kök hücrelerinin
Embriyonik kök hücre nedir? iliğinde bulunanlar, kemik hücreleri olan reddedilebilir. Bu önemli bir avantajdır kullanım alanları nelerdir?
Embriyonik kök hücreler isimlerinden osteoblastlar ve osteositler, kıkırdak çünkü aksi takdirde kişi devamlı olarak İnsan kök hücreleri pek çok şekilde
immün reaksiyon baskılayıcı ilaçlar
de anlaşılacağı üzere embriyo bazlı hücreleri olan kondrositler, yağ hücreleri kullanmak zorunda kalabilir ve bu durum araştırma ve klinik amaçlı olarak
hücrelerdir. Embriyonun erken olan adipositler, kan formasyonunu istenmeyen yan etkilere neden olabilir. kullanılabilir. İnsan embriyonik kök
evrelerinden biri olan blastositte düzenleyen stroma hücreleridir. hücre araştırmaları, insanın gelişimi
morulanın ortasında kümelenmiş halde Kemik iliği kaynaklı olan ve olmayan sürecinde meydana gelen olaylar
bulunan hücrelerden elde edilir. Çoğu mezenkimal hücreler arasındaki fark ise Indüklenmiş pluripotent kök dizisinin anlaşılmasına olanak
embriyonik kök hücre laboratuvar henüz detaylı olarak bilinmemektedir. hücre (iPS hücresi) nedir? sağladı. Bu çalışmaların birincil
ortamında (in vitro) döllendirilmiş İndüklenmiş pluripotent kök hücreler amacı farklılaşmamış kök hücrelerin
yumurta hücrelerinden elde edilir ve Nöral kök hücreler beyindeki üç ana genetik olarak embriyonik kök nasıl dokuları ve organları oluşturan
donörün izni dahilinde kullanılır. Bunlar tip hücrenin oluşumunu sağlar. Bunlar; hücrelere benzer bir yapı kazanacak farklılaşmış ve özelleşmiş hücrelere
bir kadının vücudunda döllenmiş sinir hücreleri ile sinir hücresi olmayan şekilde yeniden programlanmış dönüşebildiğiydi. Spesifik genler belirli
yumurtalardan elde edilmez. astrositler ve oligodendrositlerdir. yetişkin hücreleridir. Bu hücrelerin zamanlarda aktif ve pasif hale geçerek
Epitel kök hücreler gastrointestinal ya de aynı embriyonik kök hücreler gibi bu farklılaşmanın temel düzenleyicisi
da diğer adıyla sindirim sisteminde pluripotent özellikte olması beklense rolünü üstleniyor. Kanser ve doğuştan
olan kusurlar gibi bazı ciddi sağlık
Yetişkin kök hücresi nedir? bulunur ve soğurucu hücrelerin, goblet de klinik olarak aralarında önemli bir sorunlarının sebebinin ise normal
farklılık olup olmadığı henüz tam olarak
hücrelerinin, paneth hücrelerinin ve
Yetişkin kök hücreleri, doku ve enteroendokrin hücrelerin oluşumunu bilinmemektedir. İPS hücrelerinin dışı hücre bölünmesi ve farklılaşması
organlarda bulunan, kendilerini destekler. fare aracılığıyla ilk elde edilişi 2006 olduğu biliniyor. Bu süreçlerin moleküler
yenileme ve bazı ya da tüm ana hücre yılında; insan aracılığıyla ilk elde edilişi ve genetik detaylarının tamamen
tiplerine dönüşebilme yeteneğine sahip Deri kök hücreleri epidermisin bazal işi 2007 yılının sonlarına doğru rapor anlaşılmasıyla bu tip sağlık sorunlarının
henüz farklılaşmamış hücrelerdir. tabakasında ve kıl köklerinin dibinde edilmiştir. Fare indüklenmiş pluripotent oluşumuna ve nasıl önleneceğine dair
Bu kök hücrelerin temel görevi canlı bulunur. Epidermal kök hücreler derinin kök hücrelerinin, pluripotent kök kök hücre tedavileri geliştirilebilecek.
organizmalarda bulundukları dokunun üst tabakasına yerleşerek koruyucu hücrelere oldukça benzer özellikte
devamlılığı ve yenilenmesini sağlamaktır. bir tabaka oluşturan keratinositlerin; olduğu gözlemlenmiştir. Bu benzerlik; İnsan kök hücreleri yeni ilaçların test
Yetişkin kök hücrelerine somatik kök foliküler kök hücreler kıl foliküllerinin ve oluşturulan hücrede kök hücre belirleyi edilmesi için de kullanılıyor. Yeni ilaçların
hücreler de denir. Embriyonik kök epidermisin oluşumunda rol alır. proteinlerin ekspresyonu, üç germ güvenilir olup olmadığı pluripotent
hücrelerin aksine bazı olgunlaşmış tabakasının oluşumuna olan katkısı hücrelerin farklılaşmasıyla elde edilen
dokulardaki yetişkin kök hücrelerinin ve başlangıç evrelerinde olan fare hücreler üzerinde test ediliyor. Diğer
kökeni tam olarak bilinmemektedir. Embriyonik kök hücrelerin embriyosuna hücrelerin yerleştirilmesi hücre grupları da bu amaçla kullanılıyor.
ve yetişkin kök hücrelerinin sonucu pek çok dokunun oluşumunda Örneğin tümör gelişimini durdurması
Araştırmacıların sanılandan daha fazla benzerlik ve farklılıkları rol alması gibi belirleyici özelliklerle beklenen ilaçlar kanserli hücre grupları
dokuda yetişkin kök hücre saptamasıyla nelerdir? desteklenmiştir. İnsan iPS hücrelerinde kullanılarak kontrol ediliyor. Ancak
kök hücrelerin transplantasyon için İnsan embriyonik ve yetişkin kök de aynı farelerde olduğu gibi kök hücre yeni ilaçların kontrolünün en doğru
de kullanılabileceği düşüncesi ortaya hücreleri, hücre bazlı rejeneratif belirleyici proteinlerin varlığı saptanmış şekilde yapılabilmesi için kullanılan
çıktı. Aslında hematopoetik yani kan terapilerde kullanımları açısından ve bu hücrelerin üç germ tabakasını örneklerin aynı koşullara sahip olması
hücrelerinin oluşumunu sağlayan ve hem avantaj hem de dezavantajlara oluşturacak hücrelere dönüştüğü gerekli. Bu yüzden araştırmacıların, kök
kemik iliğinde bulunan yetişkin kök sahiptir. Aralarındaki temel fark ise görülmüştür. hücrelerin test edilecek belirli bir hücre
hücreleri kırk yılı aşkın süredir transplant oluşturdukları farklılaşmış hücre türevleri tipine farklılaşmasını eksiksiz olarak
amacıyla kullanılmakta. Şimdiyse beyin ve sayılarından ileri gelir. Embriyonik Daha fazla araştırma gerekli olsa da, kontrol ederek farklılaşmış hücrelerden
ve kalp dokularında da bu tür kullanıma kök hücreler pluripotent özellikte iPS hücreleri şimdiden ilaç gelişimi ve oluşan saf bir popülasyon elde etmesi
açık kök hücreler olduğu düşünülüyor. olduğundan tüm tip vücut hücrelerine hastalık modellemesi için kullanışlı bir gerekiyor.
Eğer yetişkin kök hücrelerinin dönüşebilir; fakat yetişkin kök araç olarak görülüyor. Bilim adamları iPS
farklılaşması laboratuvar ortamında hücrelerinin farklılaşması daha sınırlıdır. hücrelerinin transplantasyon amaçlı da Kök hücrelerin en önemli potansiyel
kontrol edilebilirse bu hücreler kullanılabileceğini umut ediyor. uygulamalarından biri ise hücre bazlı
transplantasyon bazlı terapilerin temel Embriyonik kök hücreler, yetişkin Virüsler, yetişkin hücresine yeniden terapiler için kullanılabilecek hücre
ögesi olabilir. kök hücrelerine kıyasla laboratuvar programlama faktörlerinin aktarılması ve dokuların üretimini sağlayabilecek
ortamında daha kolay elde edilir. için taşıyıcı olarak kullanılıyor; fakat olması.
Yetişkin kök hücrelerinin araştırılması Yetişkin kök hücrelerinin saptanması bu aktarımın insanda tedaviyi
yaklaşık elli yıl önce başladı. 1950’lerde ve izole edilmesi daha zordur, ayrıca destekleyecek şekilde gerçekleştiğinden Günümüzde, bağışlanan organlar ve
araştırmacılar kemik iliğinde bulunan iki bu hücrelerin hücre kültüründe emin olmak için bir dizi kontrol ve test dokular işlevini yerine getiremeyen
tip kök hücre keşfettiler; hematopoetik çoğaltılması henüz yeterince başarılı yapılması gerekiyor. Hayvanlarla yapılan zarar görmüş doku ve organlarla
kök hücreler ve mezenkimal kök hücreler. olamamıştır. Hücre değişimi terapileri araştırmalarda kök hücre faktörlerinin değiştirilebiliyor. Ama uygun nakil sayısı
1960’larda sıçan beyninde, bölünen için fazla sayıda kök hücre kullanmak hücreye aktarımı için kullanılan ihtiyacın tamamını karşılayabilecek
ve sonunda sinir hücrelerine dönüşen gerektiğinden bu büyük bir farklılık ve virüslerin kansere yol açabileceği seviyeden oldukça uzak. Özgül
hücreleri barındıran iki bölge fark edildi. dezavantajdır. görüldü. Bu nedenle araştımacılar virüs hücrelere farklılaştırılan kök hücreler,
Bulgulara rağmen çoğu bilim adamı kaynaklı olmayan aktarım stratejileri hücre ve dokuların değiştirebilmesi için
1990’lara kadar beyinde yeni sinir hücresi Farklı olduklarına inanılan bir diğer de geliştirdi. Bu gelişme, hücrelerin yenilenebilir bir kaynak sunuyor. Bu
oluşumu olamayacağını savunuyordu; konu ise transplantasyon sonrası geri farklılaşmasına yönelik güçlü sayede Alzheimer, omurilik hasarları,
artık beyinde astrosit, oligodendrosit kişinin bağışıklık sistemi reaksiyonudur. metotlar geliştirilmesine neden oldu: felç, yanıklar, kalp rahatsızlıkları, şeker
ve nöronlara dönüşebilen kök hücreler Embriyonik kök hücrelerin neden Kök hücrenin hangi spesifik hücreye hastalığı ve romatoit artrit gibi pek
olduğu biliniyor. Canlı organizmada olacağı reaksiyon etik kurallar nedeniyle dönüşeceğine dair olan ön bilgi çok rahatsızlığın önüne geçilmesi
yetişkin kök hücreleri uzun bir süre yeterince test edilemese de yetişkin değiştirilebiliyor. Bunların yanı sıra, iPS planlanmaktadır.
boyunca bölünebilme yetisine sahiptir; kök hücreleri hastanın kendi hücresinin hücreleri kullanılarak elde edilen dokular
ihtiyaç halinde karakteristik yapıya ve kültürde çoğaltılmasıyla üretildiği için bu hücre donörüyle oldukça uyumlu bir Kaynak: Bilim.org
fonksiyonlara sahip doku hücrelerinin hücrelerin daha az tepkiye yol açacağına yapıya sahip olduğundan immün sistem Kaynak makale: “Stem Cell Basics”, National
oluşumunu sağlarlar. inanılıyor. Kısaca bu yöntem sırasında, reaksiyonlarına mahal vermeyeceği Institutes of Health