Page 18 - BİOMEDYA SAYI 10

18 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Eylül - Ekim 2017 www.biomedya.com

GÜNAH KEÇİSİ

GDO’LAR

Doç. Dr. Sevil SAĞLAM | Ahi Evran Üniversitesi

MÖ. 600 yıllarında yaşamış Romalı tarihçi imkan tanımıştır. tarlasında, bahçesinde ya da serasında ETİKETLEME SİSTEMİ
Leviticus'un, Ortadoğu'daki İbranilerin, 3. GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizma) patlıcanının tozlanması, döllenmesi ya
bütün yıl boyu birikmiş ve artık küf tutmaya Teknolojisi: Bitkilerde genetik yapı da veriminin artması için kullandığı bitki
başlamış günâhlarını af ettirmek üzere dolaylı olarak Agrobacterium bakterisi büyüme düzenleyiciler ki hormon olarak Bir de bu ürünlerin etiketlenmesi konusu
keçi kurban ettiğine dair yazdıkları yüzyıllar ile; Partikül Bombardımanı (Biyolistik, biliyoruz biz bu bbd’leri; hormonlar, yeterli var. 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu'nda
sonra ele geçmişti. Leviticus diyor ki, Gen tabancası) vb. yöntemler ile de denetimin yapılmadığı bir tarımsal üretim genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO)
Yahudiler iki besili keçi alıyorlar, bunlardan doğrudan gen aktarımı yapılarak mecrasında insan sağlığını ciddi ölçüde içeren ürünlerin etiketlenmesi zorunlu
ilki hemen Kötülükler Tanrısı Azazel'e değiştirilebilmektedir. Bu teknoloji tehdit eden seviyelerde kullanılmaktadır. tutulmuştur. Ancak, GDO içermeyen
kurban ediliyor, öteki keçi ise insanların esasında “Rekombinant DNA GDO ile hormon kavramları birbirine ürünlerin etiketlenmesi tercihe bağlıdır
günâhını yüklenip çöle salınıyor. Günâh Teknolojisi” olarak da bilinmekte ve karıştırılmakta ve örnekteki durumun denilmektedir. "Genetik Yapısı Değiştirilmiş
Keçisini sanatta pek göremiyoruz, nedense! açıklanabilmektedir. suçlusu GDO’lar görülmektedir. Organizmalar ve Ürünlerine Dair
Salt, İngiliz ressam William Hunt'un 4. CRISPR Teknolojisi: 2015 yılı ve Yönetmelik"de ise; yönetmelik kapsamında
1854 tarihli resmi var; şimdi Liverpool sonrasında adından söz edilmeye TÜRKİYE’DE GDO HAKKINDA YASAL yer alan gıdaların Bakanlık tarafından
Müzesinde... başlanmış olan diğer bir yöntem DÜZENLEMELER belirlenen eşik değerin (%0,9) üzerinde
(1)
Sanatta pek görünmese de Günah Keçisi, de “Düzenli Aralıklarla Bölünmüş onaylanmış GDO'dan elde edilmiş olması
insanoğlunun gündelik yaşantısında Palindromik Tekrar Kümeleri Yöntemi”
neredeyse her alanda çok fazla yani CRISPR-Cas9 Sistemi (Clustered S. No Tarih Yasal Düzenleme ve İcraatlar
görünmekte. Örneğin GDO Konusu. Regularly Interspaced, Short Palindromic 1 31 Mart-1 Nisan 1998 “Transgenik Bitkiler ve Güvenlik Önlemleri” konulu
Neredeyse hani gözümüzün üstünde Repeat)’dir. Bu teknik, özellikle mısır toplantı
kaşımızın olmasının bile sorumlusu ve soya bitkilerinde yaygın olarak 2 14 Mayıs 1998 “Transgenik bitkilerin alan denemeleri” ile ilgili
GDO’lar! kullanılmaktadır . 3 1999 talimat
(3)
Mısır, pamuk ve patates tarla denemelerine
Yani; aslında yüzyıllardır zaten bitkilerin başlanmıştır.
GENETİK YAPI HANGİ YOLLARLA genetik yapıları bir şekilde değişmektedir. 4 26 Mart 2010 5977 Sayılı Biyogüvenlik Kanunu
DEĞİŞMEKTE/DEĞİŞEBİLMEKTEDİR? 5 13 Ağustos 2010 Biyogüvenlik Kurulu ve Komitelerin Çalışma Usul ve
Genetik Biliminin, Biyoteknolojinin Tarımsal Esaslarına Dair Yönetmelik
Üretime sağladığı katkılar inkar edilemez. 6 13 Ağustos 2010 Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve
Ürünlerine Dair Yönetmelik
Bitkiler ıslah edilirken yüzyıllar boyunca Yalnızca bir örnek vermek gerekirse; 7 22 Şubat 2012 Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve
genetik değişikliğe zaten uğradılar. Ama küresel iklim değişikliği artan hava Ürünlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına
ne için? Tüketicinin istekleri doğrultusunda sıcaklıkları ile beraberinde tarımsal üretime Dair Yönetmelik
daha verimli olsun, daha tatlı olsun, ciddi anlamda tehdit oluşturmaktadır.
daha uzun olsun, daha kısa olsun, daha Çeltik bitkisine kuraklığa dayanıklılık GDO ve ürünlerine yönelik ülkemizdeki veya onaylanmış GDO'dan elde edilmiş
ışıltılı olsun vs. için. Bitkilerin genetik özelliği kazandırılmaya çalışılıyor. Neden yasal düzenlemeler ve bunların kısaca ne bileşen içermesi veya GDO içermesi veya
yapıları çeşitli şekillerde, zaman içerisinde buğday için de ya da diğer bitkiler için de bu ifade ettiklerini tarih sıralamasına göre şu GDO'dan oluşması durumunda Türk Gıda
değişikliğe uğramaktadır. Bu değişiklikler yapılamasın?? şekilde verilebilir. Kodeksinde yer alan gerekliliklere ilave
doğada kendiliğinden de olabilmekte, ya olarak etiketlemenin nasıl yapılacağı
da bazı yöntemler kullanılarak insan eliyle Uluslararası Çeltik Araştırma Enstitüsü Biyogüvenlik Kanunu’na göre; ile ilgili hususlar yer almaktadır. Ancak
de oluşturulabilmektedir. Bu değişikliklerin Araştırmacıları, en şiddetli kuraklıklarda bile  GDO ve ürünlerinin onay alınmaksızın Biyogüvenlik Kurulu tarafından
sebepleri; gelişebilen çeltik gibi ürünler geliştirmeye piyasaya sürülmesi. bugüne kadar gıda amaçlı olarak onay
1. Mutasyon: DNA moleküllerinde oluşan çalışıyorlar .  GDO ve ürünlerinin, Kurul kararlarına verilmiş bir gen bulunmadığından ve bu
(4)
kalıcı değişikliklerdir . Mutasyonlar aykırı olarak kullanılması veya sebeple piyasada bulunan tüm gıdalar
(2)
kendiliğinden ya da insan eliyle HABERLERDE GDO kullandırılması. GDO'suz olduğundan gıdaların etiketlerinde
olabilmektedir ki hatta ıslahçılar için çeşit  Genetiği değiştirilmiş bitki ve hayvanların GDO bulunmadığına dair bir ifadenin yer
geliştirmek bitki genetik kaynaklarını üretimi. alması şu an için uygun görülmemektedir
zenginleştirmek için son derece de  GDO yeniden gündemde! Tarlada yasak,  GDO ve ürünlerinin Kurul tarafından (5) .
önemli bir yöntemdir de üstelik. ithalatı serbest. piyasaya sürme kapsamında belirlenen Türkiye’de henüz iş, etiket kısmını tartışma
2. Melezleme: Bitkilerde genetik yapı, klasik  GDO'lu hayvan yemine onay. amaç ve alan dışında kullanımı. noktasına gelmedi kanaatindeyim.
ıslah metodlarından biri olan Melezleme  Domatesin içinden ne çıktığını tahmin  GDO ve ürünlerinin bebek mamaları ve Kaynaklar
ile de değişikliğe uğramaktadır. Genetik bile edemeyeceksiniz: bebek formülleri, devam mamaları ve (1) Şenol M., Günâh Keçisi Aranıyor, http://www.arkitera.com/
biliminin atası kabul edilen, Gregor  …: GDO'yu sevimli göstermeye devam formülleri ile bebek ve küçük gorus/817/gunah-kecisi-araniyor. 29.07.2015
(2) Bayraç ve ark., Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, ODTÜ
Mendel 1866 yılında melezlemeye bağlı çalışıyorlar. çocuk ek besinlerinde kullanılması Bilim ve Toplum Kitapları Dizisi, sayfa:4, ISBN: 978-9944-
344-30-2
olarak gelecek nesillerde ortaya çıkan Yanlış tarım uygulamaları sonucu, pazardan yasaktır. (3) http://www.nature.com/news/crispr-the-
disruptor-1.17673
açılımın ve bu şekilde oluşan çeşitliliğin aldığımız patlıcanın/biberin vb. herhangi bir …ve yıl 2017; 1998’de başlayan mevzuat (4) Eisenstein M., Plant breeding: Discovery in a
bilimsel temellerini yayımlamıştır. Bu ürünün buzdolabımızda akşamdan sabaha çalışmaları neredeyse 20 yıl olacak, hala dry spell. Nature, 501:S7–S9, 26 September 2013,
doi:10.1038/501S7a
yöntem, bitki ıslahçılarına, yeni ve daha büyüdüğünün günahını, GDO Teknolojisine üzerinde çalışılmaya devam etmektedir. (5) http://www.tarim.gov.tr/Konu/1437/GDO-Resmi-Kontrol
iyi kombinasyonlar (çeşitler) bulmalarına yüklemenin adı; Günah Keçiliğidir. Oysaki