Page 18 - BİOMEDYA SAYI 12

18 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Ocak - Şubat 2018 www.biomedya.com

3 EBEVEYNINIZ OLSUN

ISTER MIYDINIZ?

1 ERKEK + 2 KADIN = 1 BEBEK

ASLIHAN DİKMEN - BİYOTEKNOLOJİ VE GENETİK YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİSİ

Her 6.500 bebekten biri, ciddi bir mitokondriyal hastalıkla doğuyor. Anneden kalıtılan mitokondriyal hastalıklara
önlem olarak sağlıklı kadından alınan mitokondriyal DNA ile anne babanın nükleus DNA ‘sı birleştirilerek sağlıklı
bebekler dünyaya gelebilir.

Canlı hücrelerinin enerji santrallari olan • Leigh Sendromu bilgi sahibi olunacak. Yapılacak olan tüm dair etik endişelerini dile getirdi. Tepki
mitokondrilerin DNA’larında meydana • NARP Sendromu bu testlerin tamamlanması yaklaşık iki yıl gösterenlerden bir kısmı, bu uygulamanın
gelen genetik hatalar yaklaşık 150 genetik • MELAS süreceği tahmin ediliyor. insanlarda yarattığı genetik değişimlerin
hastalığa yol açıyor. Anne yumurtasıyla • MERRF İngiltere, 3 ebeveynin DNA'sı kullanılarak istenmeyen sonuçlara yol açabileceğini ve
kalıtsal olarak çocuğa geçen “hatalı • CPEO tüp bebek yapmaya izin veren dünyadaki genetiksel bebek doğumlarına örnek teşkil
mitokondri” kas zayıflığı, körlük, kalp • Kardiyomyopati ilk ülke oldu. Her yıl binlerce çocuk edeceği nedeniyle etik bulmadığını açıkladı.
yetersizliği gibi sağlık sorunlarına neden • Yenidoğan Ölümü genetik hastalıklar yüzünden etkileniyor
oluyor. Ayrıca bu hatalı mitokondriye • Alzheimer Hastalığı ve her 10 çocuktan birinde de akciğer Bu yöntemi destekleyen araştırmacıların
sahip kadınlar süregelen düşük vakaları • Parkinson Hastalığı yetmezliği, körlük, beyin hasarı gibi ciddi yanı sıra çocukları mitokondriyal
yaşayabiliyor. Bazen de ebeveynler hiç bir • Multisistem Hastalığı hastalıklar ortaya çıkıyor. İngiltere'de ise hastalık geçiren ailelerde var. Bu
zaman çocuk sahibi olamıyor. Bu hatalı • Myodisplatik Sendrom her yıl ortalama 150 bebeğin bu yöntemle yöntemi destekleyenlerden biri de 44
mitokondriden artık kurtulmak mümkün. • Myopati yaşamlarının kurtulabileceği tahmin yaşındaki İngiliz Sharon Bernardi. Altı
İnsan Üreme ve Embriyoloji Kurumu'nun • Ataksi ediliyor. çocuğu doğumdan birkaç saat sonra
(HFEA) düzenlediği bir bilimsel panelde • Distoni mitokondriyal bir hastalık nedeniyle ölmüş.
ortaya çıkan yeni bir yöntem var: 3 • Sağırlık VE İLK KEZ UKRAYNA’DA 3 EBEVEYNLİ Bernardi’nin hayattaki tek çocuğu tekerlekli
ebeveynli bebek yöntemi. Bu yöntemde BİR BEBEK DÜNYAYA GELDİ sandalyedeki oğlu 20 yaşındaki Edward. Bu
tek amaç ‘’ölümcül olan mitokondriyal MİTOKONDRİYAL HASTALIK NEDEN mitokondriyal hastalığı annesinden miras
hastalıkları yok etmek’’. Böylelikle anne YALNIZCA ANNEDEN GEÇER? alan Bernardi, çocuklarının ölümüne sebep
babaların kendi genlerinden sağlıklı bir Ukrayna’nın başkenti Kiev’deki Nadejda olan teşhisiyse ancak beşinci doğumdan
bebeğe sahip olma şansları olacak. 3 (Umut) kliniğinin reprodüksiyon uzmanları, sonra alabilmiş. Bernardi “Benim için çok
ebeveynli bebek yöntemi geliştirilmiş bir Mitokondriyal DNA maternaldir. Diğer bir 2017 Ocak ayının başında dünyada ilk kez geç ama gelecek için buna karşı çıkan bilim
tüp bebek yöntemidir. Annenin yumurtası ifadeyle mitokondriler kalıtımsal olarak uygulanan yeni bir üreme yöntemi ile “üç insanları ve doktorlar varsa bu çok şaşırtıcı
ve babanın spermiyle yumurta döllenir. yavruya annesinden geçer. Babadan ebeveynli bebek” doğumu gerçekleştirdiğini olur” diyor.
3. ebeveyn olan donör kadının yumurtası gelen spermlerin bu konuda yavruya bildirdi.
sadece mitokondriyal DNA (mt DNA) hiçbir katkısı yoktur. Bunun nedeni sperm Gelişen gen tedavisi yöntemleriyle doğum
kalacak şekilde temizlenir ve kalan hücresinde mitokondrilerin, döllenmede Klinik Müdürü Valeriy Zukin, Kiev’de öncesinde mitokondriyal hastalıklar
mtDNA döllenen yumurtaya aktarılır. Bu yumurta ile birleşmeyen boyun kısmında bugün 17 Ocak tarihinde düzenlenen ortadan kaldırılabilecek. Bunun ilk örneği
yöntem sayesinde doğacak çocuk yüzde bulunmalarıdır. basın toplantısında, söz konusu olayın, de Ukrayna’da gerçekleşti. Belki yıllar
99 oranında anne-baba çiftin genlerini ebeveynlerden alınan hücrelerin sonra insanlar kansere veya Alzheimer gibi
taşır. Çünkü donör kadından alınan 3 EBEVEYNLİ YÖNTEM GÜVENİLİR Mİ ? başka bir kadından alınmış döllenmiş hastalıklara yakalanmayacak. Bu yüzden
mitokondri’nin insan DNA’sı içindeki payı yumurtaya yerleştirilmesi sonucu bebek kimi uzmanlara göre 3 ebeveynli bebek
yüzde 1’den azdır. doğmasının dünyada ilk kez kullanılan bir
İnsan Üreme ve Embriyoloji Kurumu'nun yöntem olduğunu belirtti. Valeriy Zukin, yöntemi hastalıklardan kurtulmak için
düzenlediği panelin başkanı Prof. Andy bir şans, kimi uzmanlara göre ise üstün
MİTOKONDRİYAL HASTALIKLAR Greenfield, güvenliğin basit ve anlaşılır bir “Yumurtaların transferinin pronüklear niteliklere sahip nesil yaratmak üzere
NELERDİR? yöntemi yardımıyla 15 yıl devamında
konu olmadığını söyledi. Greenfield “Bu hamile kalamadığı 34 yaşındaki kadın, atılmış bir adım.
teknikler insanlar için güvenli mi? Tekniği sağlıklı ve genetik açıdan “kendi bebeğini”
Mitokondriyal hastalıklar, oldukça geniş bir insanda deneyene kadar, bu sorunun doğurabildi. Kadın, uzun zaman Ukrayna Kaynaklar
ve değişken olan klinik özellikleriyle cevabını bilemeyeceğiz” dedi. Ayrıca sağlıklı ve İsrail’deki kliniklerde tüp bebek yöntemi http://kasder.org.tr/index.php?option=com_co
karmaşık bir hastalık grubudur. Kalıtsal ya bir bebek dünyaya gelene kadar yüzde yüz ile hamile kalmaya çalıştı ama başarılı ntent&view=article&id=271%3Aheredter-
da edinimseldir. Tanısı zor olabilir ve klinik, emin olamayacaklarını belirtti. olmadı. Ocak ayında “bizim” çocuk doğdu. metabolk-myopatler&catid=38%3Ahastalnz-
biyokimyasal, histopatolojik, moleküler Nadejda kliniğinin reprodüksiyon uzmanları, tanyn&Itemid=31&lang=tr
verilerin birlikte değerlendirilmesi gerekir. HFEA'nın yayımladığı rapora göre, tekniğin Ukrayna’da ilk kez anne babadan alınan http://www.jns.dergisi.org/summary.php3?id=614
Sinir sistemi, retina, kalp ve iskelet kası, uygulamaya konabilmesi için son bir dizi hücrelerin donörden alınmış yumurtaya http://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-kalitsal-
karaciğer ile böbrekler mitokondriyal testten daha geçirilmesi gerekiyor. Böylece transferi ile hamileliğe ulaşılmasına başarılı optik-noropatiler-56257.html
bozukluklarda en çok etkilenen organlardır. söz konusu tekniğin insan embriyosuyla oldu” diye kaydetti. http://www.turkjpath.org/pdf/pdf_TPD_669.pdf
Bunlardan beyin ve iskelet kasları istisnasız mı yoksa insan yumurtasıyla mı daha iyi http://www.nytimes.com/2014/06/29/magazine/
olarak her durumda değişen düzeylerde sonuç verdiği de değerlendirilebilecek. YÖNTEM HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER the-brave-new-world-of-three-parent-ivf.
etkilenirler. Testlerden sonra uygulamanın çocuğa NELERDİR? html?_r=0
Mitokondrial hastalıklar zarar verip vermeyeceği ve değiştirilen http://www.journalagent.com/cocuk/pdfs/
• Leber'in Herediter Optik Atrofisi (LHON) mitokondrinin ileriki nesillerde yeniden CD_10_2_94_97.pdf
• Kearn Sayre Sendromu (KSS) değişip değişmediğine dair daha fazla Bazı araştırmacılar söz konusu uygulamaya http://www.turkjpath.org/pdf/pdf_TPD_669.pdf