Page 15 - BIOMEDYA-24

15
www.biomedya.com Ocak - Şubat 2020 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

Çin Wuhan'da ortaya çıkan ve 100'den eder. Kraliyet tacı veya güneş korona SARS-CoV insanlar ve maymunlar, kürleri (özellikle C vitamini), antibiyotik
fazla insanın ölümüne neden olan anımsatan bir görüntüsü vardır. Bu Himalaya misk kedisi, rakun köpeği, desteği en önemli tedavi araçları
coronavirüsü hakkında her geçen gün morfoloji, virüsün yüzeyini dolduran kedi, köpek ve kemirgenler gibi arasındadır.
yeni bir gelişme yaşanıyor! ve konak tropizmi belirleyen proteinler hayvanlara bulaşabilir. Bu virüs;
olan viral sivri (S) peplomerler özellikle solunum yolları, karaciğer, Islak FIP'te karında biriken suyun
Baş dönmesi, bulantı, kusma gibi tarafından oluşturulur. mide, barsak ve sinir sistemini zaman zaman alınması kedinin
belirtilerle ortaya çıkan coronavirüs etkileyebilir. Grip gibi kolayca, öksürme solunumunu rahatlatabilir. Veteriner
hastalığı erken teşhis edilerek sağlık Tüm coronavirüslerin genel yapısına ve hapşırma ile havaya saçılan hekimin bilgisi dahilinde doğal ürünler
kuruluşlarında hızlıca gerekli tedbir katkıda bulunan proteinler sivri virüslerin alınması, enfekte materyale denenebilir. Ancak unutulmamalıdır ki
alınması bulaşıcılık yönü oldukça fazla uç (S), zarf (E), membran (M) dokunulmasının ardından ağız ve hastalığın efuziv forumun herhangi bir
olan bu virüsün daha da yayılmaması ve nükleokapsiddir (N). SARS buruna temas sonucunda bulaşabilir. tedavisi yoktur.
açısından hayati önem taşıyor. Öte coronavirüsünün spesifik durumunda,
yandan dünya üzerinde özellikle S üzerindeki tanımlanmış bir reseptör CORONAVIRÜS BELİRTİLERİ NELERDİR? Dünyayı sarsan coronavirüs nedeniyle
Asya ülkeleri ve Amerika ile bazı bağlanma alanı, virüsün hücresel • İştahsızlık ve kilo kaybı hayatını kaybedenlerin sayısı gün
Avrupa ülkelerinde ortaya çıkarak gün reseptörüne, anjiyotensin dönüştürücü • Ateş geçtikçe artıyor. Son bilgilere göre
geçtikçe vaka sayısı artan coronavirüs enzim 2’ye (ACE2) bağlanmasına • Halsizlik ve durgunluk virüsten etkilenenlerin sayısı da
milyonlarca insanı endişeye sürüklüyor. aracılık eder. Bazı coronavirüsler • Karın bölgesinin şişmesi oldukça fazla. Çinli yetkililer virüsün
(özellikle Betacoronavirus alt grup A • Görme sorunları, gözün sulanması ve belirti göstermeden bulaştığını ve
Coronavirus ilk defa 29 Aralık 2019’da üyeleri ) hemagglutinin esteraz (HE) gözde renk değişimi bulaşıcılığının arttığını açıkladı.
Çin’in Wuhan şehrindeki deniz ürünleri adı verilen daha kısa başak benzeri bir • Solunum sorunları ve nezle
ve canlı hayvan satan bir markette proteine sahiptir. • Denge sorunları Virüsün sıfır noktası olan Wuhan'da
çalışan 4 kişide görüldü. Aynı günlerde • Genel psikolojik durumda değişme, bir hastanede çekilmiş görüntüler ise
bu marketi ziyaret eden çok sayıda Coronaviridae ailesinden hayvan mutsuz ifade korku filminden bir sahne gibi. Sosyal
kişi aynı şikâyetlerle hastaneye ailelerinde bulunan bir RNA virüsüdür. medyada paylaşılan görüntüler yüz
yatırıldı. Hastalardan alınan örneklerin Solunum, sindirim ve boşaltım CORONAVIRÜS TANISI NASIL KONULUR? binlerce kez izlendi.
incelenmesi sonucunda hastalığa organlarını etkileyen virüs daha çok Kan testi: Bu test kanda coronavirüsü
neden olan virüsün SARS ve MERS ilkbahar ve sonbaharda etkindir. ile ilgili molekülleri araştırır. Testte, Çinli yetkililerden korkutucu bir
virüsü ailesinden olduğu anlaşıldığı Aslında coronavirüsü kedilerin sıklıkla titer seviyesinin 3.200'ün üstünde açıklama geldi ve uzmanlar ülkede
açıklandı. Ve 7 Ocak’ta Dünya Sağlık karşılaştığı bir virüstür. olması hastalıktan şüphelenme coronavirüsün kuluçka döneminde,
Örgütü yeni salgının adını açıkladı: Yeni nedenidir. Ancak kan değerlerindeki yani hastalarda hiçbir belirti ortaya
Coronavirus 2019 (2019-nCoV). Mutasyona uğramadan öldürücü oynama nedeniyle belli bir süre çıkmadığı dönemde de insandan
Coronavirus, insan ve hayvanlarda olma riski neredeyse yok gibidir. Virüs sonunda test tekrarlanmalıdır. Ayrıca insana bulaştığını açıkladı. Korku
soğuk algınlığı veya nezle olarak kediden kediye temas yoluyla geçer, test kedinin coronavirüsü ile bulaşık içindeki insanlar evlerinden çıkmıyor,
bilinen üst yolu enfeksiyonuna en sık yayılma yoluysa genelde dışkıdır. olup olmadığı hakkında bilgi verir, yani Wuhan hayalet kente dönüştü. Sosyal
neden olan virüslerden biri. Ölümcül Kedilerin neredeyse yarısı bu virüsle virüsün mutasyon geçirip FIP olduğu ya medyada paylaşılan ve korku filmlerini
sonuçları var ve tedavisi henüz yok. hayatlarında bir kez karşılaşırlar. Bu da geçirmediği hakkında bilgi vermez. aratmayan görüntüler ise hastalığın ne
Virüsten nasıl sakınılacağını ve grip oran kedilerin toplu yaşadığı yerlerde kadar hızlı yayıldığını kanıtlar nitelikle.
benzeri belirtilerden nasıl ayırt daha da artar. Tanı testlerinde ise Elisa testi: Bir tür kan testi Çin Sağlık Bakanı Ma Xiaowei virüsün
edileceğini bilmemekse endişe konusu. kedilerin metabolizmalarının virüse bulaşıcılık özelliğinin artmakta
karşı oluşturduğu metabolik maddeler RT-PRC testi: Dışkı ve ağız içi mukoza olduğunu duyurdu ve virüs nedeniyle
Coronavirus grubunun aslında 1960’lı [antibody düzeyi (titer seviyesi)] testi bazı kentlerde seyahat kısıtlamaları
yıllardan beri var olduğunu ve deve, ölçülebilir. Belirtiler genelde ateş, yapıldı.
yarasa gibi hayvanları etkilediğinin ishal ve halsizlik şeklinde olur. Ama FA testi: Doku ve karın içinde biriken
bilindiğini anlatan uzmanlar; bazı neredeyse yüzde yüze varan oranlarda sıvı için test KORUNMAK İÇİN NELER YAPMALI?
tiplerinin insanlarda da enfeksiyona kediler bu virüsün hastalığını Uzmanlar coronavirus tedavisi için
neden olabildiğini açıkladı. Değişime yenebilirler. Virüsün yayılması genelde Karında biriken suyun incelenmesi: henüz etkili olabilecek bir ilaç tespit
uğrayarak farklı şekillerde karşımıza "dışkılama > dışkıyla temas > tüy Islak FIP'te karında biriken sıvıyı edilmediği gibi aşısı da olmadığı
çıkanlardan biri Kasım 2002’de ilk kez yalama" şeklinde olur. Düşük bir inceler. Sıvıda protein oranının 35 için ancak enfeksiyondan korunmak
Çin’de fark edilen SARS oldu. 2002 ve olasılık da olsa hava yolu da bulaşma g/L'yi geçmesi ve albümin/globulin'in veya yayılmasını önlemek için benzer
2003’te dünya çapındaki salgınlarda ise yolları arasındadır. Coronavirüsünün %50'den büyük olması şüphelenme şekilde bulaşan tüm solunum yolu
çok sayıda ölüme neden oldu. kedilerin rahatça atlattığı bu hastalığı, sebebidir. Hastalık sebebiyle karında virüslerine karşı alınacak önlemlerin
virüsün mutasyon geçirmesiyle biriken sıvı karakteristik olarak, kıvamlı, uygulanabileceğini ifade etti ve şu
Bir başka salgının 2012’de ilk kez Suudi ölümcül FIP'e dönüşür. sarı ve bulanıktır. önlemleri sıraladı;
Arabistan’da “Orta Doğu Solunum • Eller su ve sabunla en az 20 saniye
Sendromu” olarak bilinen MERS olarak Bilimsel görüşlere göre coronavirüsü Röntgen ve ultrason: Karında biriken yıkanmalı veya el dezenfektanı
ortaya çıktığını söyleyen uzmanlar; %2 ila %10 oranlarında FIP virüse sıvının ve bölgenin belirlenmesinde kullanmalı.
salgının çok sayıda insanı etkilediğini dönüşür (FIPV). Bu mutasyonun kullanılır. • Yüze, ağza, buruna yıkanmamış
ve bu virüsle enfekte olan birçok kişi, nasıl gerçekleştiğine dair viroloji ellerle asla dokunmamalı.
ateş, öksürük, nefes darlığı yaşadığını bilimi kesin veri sunamamaktadır. Otopsi: Kedi öldükten sonra kesin tanı • Hasta insanlarla yakın temasta
ve ağır hastaların çoğunun ölümüne Şu halde coronavirüsünü kapan için yapılır. Amaç, ölen kediyle birlikte bulunmamalı.
sebep olduğunu ifade etti. kedilerin %92-%98'i basit belirtilerle yaşayan kedilerin risk durumunu • Kapı kolu, telefon, klavye gibi ortak
hastalığı atlatırken geri kalanlarda belirlemek olabilir. kullanılan ve sıkça dokunulan
CORONAVIRUS NASIL BULAŞIYOR? hastalık öldürücü FIP'e çevirmektedir. nesneleri sıkça temizlemeli ve
Coronavirüsler alt familyası ait virüsün Coronavirüsünün mutasyon geçirmiş CORONAVIRÜSÜN TEDAVİSİ VAR MI? dezenfekte etmeli.
türlerdir. “Koronavirüs” adı, taç veya hali olan FIP virüsü, FIP hastalığına Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Belki • Öksürük ve hapşırık sırasında ağız
halo anlamına gelen Latin koronadan neden olur. hasta kedinin daha uzun ve rahat mendil ile kapanmalı, sonrasında
türetilir ve elektron mikroskobu (EM) yaşaması sağlanabilir. Çalışmalar mendili atıp el yıkanmalı.
altında virionların (virüsün enfektif Coronavirüsler birçok farklı canlıda devam etmektedir. Bağışıklık sistemi • Hastayken evden çıkmamalı ve
formu) karakteristik görünümüne işaret hastalıklara neden olabilir. Ancak, güçlendiriciler, interferonlar, vitamin dinlenmeli.