Page 21 - BIOMEDYA-24

21
www.biomedya.com Ocak - Şubat 2020 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

bitki deneyleri yaptığı bilinmektedir. Cambridge Üniversitesi’nde Botanik Türlerin Kökeni’nden çok sonra konuda (bazı kaynaklara göre)
profesörü olan Henslow; Darwin’i (1881’de) oğluyla birlikte yazdığı en yakın arkadaşı olan Hooker’a
Öyle ki Darwin’in son yazdığı kitap bu görev için önermiş ve bu durum kitapta (Bitkilerde Hareket danışmıştır.
(oğlu Francis Darwin ile birlikte Darwin’in bundan sonraki bilimsel Gücü) verilen bulgular tüm bitki
yazmıştır bu kitabı) da yine bitkiler hayatında önemli ve olumlu etkilere biyolojisine derin etkiler bırakacak Tüm bunlar Darwin’in özellikle en
üzerinedir (The Power of Movement sebep olmuştur. Nitekim Darwin bu gözlemler içermektedir. Örneğin bu önemli eseri ‘Türlerin Kökeni’nden ve
in Plants–Bitkilerde Hareket Gücü). bilimsel geziden sonraki 20 yılını eserde; Darwin’ler bitkilerin uyarıyı en önemli keşif gezisi (HMS Beagle
Darwin’in bilinen son mektubunun ise ‘Evrim Teorisi’ni geliştirmek ve onu algılayabildiklerini göstermiş ve bunun gemisi ile yaptığı gezisinden) sonra,
ölümünden 9 gün önce yazılmış bir açıklayacağı ‘Türlerin Kökeni’ kitabına hayvanlardaki sinir sistemi ile paralel hayatının sonuna dek bitkiler üzerine
mektup olduğu ve yine bu mektubun ayırmıştır. olduğunu belirtmişlerdir. ciddi araştırmalara ve keşiflere
da tamamen bitkilerle alakalı olduğu yöneldiğini göstermektedir.
görülmektedir. Türlerin Kökeni ve Bitkiler Darwin Tropiklerde
Darwin 1859’da yayımlanan söz Darwin’in önemli tespitlerinden birinin Kaynaklar:
Darwin’in hayat hikâyesine konusu şaheserinde (Türlerin Kökeni) tropik ormanlar üzerine olduğu aldığı http://bilimya.com/
bakıldığında hemen hemen her canlı bitkilere ve bitkiler üzerinde yaptığı notlardan anlaşılmaktadır. Darwin, Bakırcı, Ç. M., 2014. Darwin’in Evrim Teorisi
Nedir, Neler Söyler?. (https://evrimagaci.
grubu ile çalıştığı anlaşılmaktadır deney ve araştırmalara çokça değinip, HMS Beagle gemisi ile yaptığı gezi
org/darwinin-evrim-teorisi-nedir-neler-
(Evrim teorisini tüm canlıları bunların sonuçlarını da paylaşmıştır. sırasında Brezilya kıyılarını görünce
soyler-2917).
kapsayacak şekilde genişlettiği için Örneğin, kitabında bahsettiği bazı günlüğüne şunları yazmıştır; Callan, S. About Berberis darwinii. San
her canlı grubu ile çalışmıştır). Bu bitki araştırmalarından deniz suyunun ‘‘Burada bütün ihtişamı ve büyüklüğü Francisco Botanical Garden: https://www.sfbg.
çalışmalarında bitkilere büyük bir yer bitki tohumlarına ve çimlenmelerine ile ilk kez bir tropikal orman gördüm. org/berberis-darwinii-sept (Son Erişim Tarihi:
13.10.2019).
ayırmıştır. Solucanlara piyano çalarak etkilerini sabırla birçok defa Gerçek dışında hiçbir şey, gördüğüm
Chamovitz, D. 2012. What A Plant Knows – A
yürüttüğü deneyinin bir benzerini de deneyerek çalıştığı görülmektedir. Bu manzaranın ne kadar ihtişamlı ve ne
Field Guide To The Senses (Bitkilerin Bildikleri
bitkilere uygulamıştır. Hatta bitkilere deneyler bir yıl sürmüştür. Kendisine derece harika olduğu hakkında fikir
– Dünyaya Bitkilerin Gözünden Bakmak). Metis
uyguladığı müzikli deneyini daha başka araştırıcılardan üzerinde veremez…’’ Yayınları. İstanbul. (Çeviri: Gürol Koca).
fazla detaylandırmıştır. Darwin’in çalışması için gönderilen kuşların Darwin, C. R. 1859. (İlk Basım Yılı). The Origin of
botanikçi yönünün bilinmemesi ayaklarından (ayaklarındaki kuru Bugün tropikal yağmur ormanlarının Species (Türlerin Kökeni). Evrensel Basım Yayın,
5. Baskı, Haziran/2014, İstanbul. (Çeviren: Öner
kadar usta bir fagot icracısı olduğu toprak parçalarından), kursaklarından küresel ekoloji bakımından ne kadar
Ünalan).
da nadiren bilinen bir özelliğidir. ve hatta dışkılarından aldığı bitki önemli olduğunu artık öğrenmiş
Darwin, C. R. 1877. Fritz Müller on Flowers and
Bu çalışmalarında fagot müziğinin tohumlarını çimlendirip; bulgularını bulunuyoruz. Insects. Nature, 17:78.
bitki büyümesine olan etkilerini tartışmış ve sonuçlarını paylaşmıştır. Darwin, C. R., Darwin, F. 1881. The Power Of
gözlemlemiştir. Darwin’in bu araştırma gezisinde Movement In Plants. D. Appleton and Company,
New York.
Tüm bunların üzerine Darwin onlarca bitki not ettiği ve 248 farklı
Graham, L. E., Graham, J. M., Wilcox, L. W. (Çeviri
Darwin’i Etkileyenler kuşların sulak alanlardaki (göletlere) vasküler bitki topladığı bilinmektedir.
Editörü: Kani Işık). 2008. Bitki Biyolojisi. Palme
Darwin’in yazışmaları* incelendiğinde tünemelerinden hareketle bu çamurlu Bu bitkilerden biri bilim dünyası
Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara.
bahçıvanlar ve diğer bilim insanları bölgelerin çamurlarında ne kadar bitki için yeni olmuştur; Berberis darwinii Hartfelder, K. 2018. Fritz Müller – Darwin’s
ile sürekli iletişim halinde olduğu tohumu olduğunu -yine çimlendirme (Darwin’in karamuğu). 1841-1865 yılları Scientific Correspondent In Brazil For 17 Years.
görülmektedir. Bilhassa diğer bilim deneyleri ile- ve bunların kuşlarla arasında Royal Botanik Bahçeleri’nin Genetics And Molecular Biology, 41(3): 722–724.
Hooker, J. D. 1847. On The Vegetation of The
insanları Darwin’in botanikçi yönünü nasıl taşınabildiğini araştırarak not müdürlüğünü yapmış olan botanikçi
Galapagos Archipelago, As Compared With
etkilemiştir. Almanya’da doğup etmiştir. William Hooker bu yeni bitkiye, bitkiyi
That of Some Other Tropical Islands And of
Brezilya’da yaşamış olan biyolog Fritz ilk kez bulan Darwin’in adını vermiştir. The Continent of America. Transactions of
Müller, Darwin’in Brezilya’daki bilimsel Keza başka araştırmalarında Yine Darwin’in -ünlü- ispinoz kuşlarını the Linnean Society of London, Vol. 20, Iss. 2,
muhabiri ve Darwin’in çalışmalarına da büyük bir bitki ailesi olan örneklediği yer olan Galapagos 235-262.
-özellikle ‘Türlerin Kökeni’ projesine- Sıracaotugiller (Scrophulariaceae) adasından topladığı endemik bir Hopper, S.D., Lambers, H. 2009. Darwin As
A Plant Scientist: A Southern Hemisphere
önemli katkılarıyla tanınır. Fritz Müller üyelerinin çiçeklerinde beşinci erkek pamuk türünün ismi de Darwin’den
Perspective. Trends in Plant Science. Vol. 14,
ile Darwin’in bazı bilimsel yazışmaları organın köreldiğine, bu ailenin bazı çok sonra -yeni düzenleme ile-
Iss. 8, 421-435.
‘Nature’ dergisinde yayımlanmış ve üyelerinde erkek organın güdük kendisine atfedilmiştir; Gossypium International Plant Names Index (IPNI). (Son
bu yazışmalarda bazı bitkiler ve onları halde görülebildiğine dikkat çekmiş darwinii (Darwin’in pamuğu). Erişim Tarihi: 08.12.2019). Berberis darwinii:
tozlaştıran bazı böcekler üzerine ilginç ve bu güdüklüğü araştırma alanı ile https://www.ipni.org/n/273235-2, Gossypium
darwinii: https://www.ipni.org/n/112670-2.
gözlemler, hipotezler bulunmaktadır. bağdaştırarak tartışmıştır. Ayrıca Darwin bu araştırma gezisinden
Mancuso, S., Viola, A. 2017. Bitki Zekâsı (Verde
Özellikle Müller’in Lantana (Çalıminesi) -özellikle Galapagos adalarından-
Brillante). Yeni İnsan Yayınevi, 2.Baskı, İstanbul.
türleri üzerine olan gözlemlerini Darwin’in ‘Türlerin Kökeni’nden sonra topladığı bitkilerini ve buradaki
(Çeviren: Almıla Çiftçi).
Darwin ile paylaşması, Darwin’in ona bitki araştırmalarına daha yoğun bitkiler hakkında aldığı notlarını Nicholls, H. 2015. Nautilus: The Seeds That
‘mükemmel gözlemci’ tabiri ile hitap olarak devam ettiği görülmektedir. William Hooker’ın oğlu botanikçi ve Sowed a Revolution-Galapagos Finches Are
etmesini sağlamıştır. Bu gözlemlerden Örneğin; bazı bitki familyaları içinde kâşif Joseph Dalton Hooker (aynı Famous, Yet Darwin Learned More About
Evolution From The Plants: http://nautil.us/
-ve şahsi gözlemlerinden- çok tek bir çeşit değil birden fazla çeşide zamanda babasının ölümünden
issue/21/information/the-seeds-that-sowed-
etkilenmiş olsa gerek ki Darwin sahip (çiçek formlarına sahip) türlerin -1865- sonra botanik bahçesinin
a-revolution-rp (Son Erişim Tarihi: 14.10.2019).
‘Türlerin Kökeni’nde ‘Yeryüzünde hiç bulunduğunu keşfederek bu türlerden müdürlüğünü üstlenen botanikçi) ile Sargun, A. T. 2010. Solucanlara Piyano Çalan
böcek olmasaydı, bitkilerimiz güzel bazısını çalışmış ve sonuçlarını 1877’de paylaşmış; Hooker bunları çalıştığında Adam. NTV Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
çiçekli olmazdı, gösterişsiz olurdu’ yayınlamıştır. Darwin’in Galapagos’tan kaydettği Thompson, K. 2018. Darwin’s Most Wonderful
Plants: Darwin’s Botany Today (Darwin’in En
demiştir. -ve topladığı- bitkilerin yarısının
Güzel Bitkileri: Günümüzde Darwin Botaniği).
Darwin’in bitkilerle ilgili birçok önemli sadece Galapagos’tan bilindiğini (yani
Ginko Bilim. Birinci Basım, Kasım/2019,
Darwin’in botanikçi yönüne ve bilim tespitinin bulunduğu görülmektedir. endemik olduğunu) tespit etmiştir.
İstanbul. (Çeviren: Mehmet Bona).
hayatına kendisi gibi aynı konularda Bitkilerin ‘akraba evliliğine’ karşı Tort, P. 2009. Darwin et la science de l’évolution
çalışan botanikçi John Stevens geliştirdiği (soyiçi eşleşmeyi J. D. Hooker ve Darwin arasında (Darwin ve Evrimin Bilimi). Yapı Kredi Yayınları,
Henslow’un büyük etkisi olduğu engelleyen) bir takım özellikler çok sayıda bilimsel yazışma* ve 2. Baskı, İstanbul. (Çeviren: Ömer Aygün).
* İleri Okuma; http://darwin-online.org.uk/
bilinmektedir. 1831’de İngiliz hükümeti (bitkilerin evrimsel süreçte üreme araştırma olduğu bilinmektedir.
contents.html ve https://www.darwinproject.
tarafından HMS Beagle adlı araştırma organlarında genetik olarak da kontrol Hooker çoğunlukla kurutulmuş bitki
ac.uk/.
gemisi için bir doğa bilimciye edilen kendine-uyuşmazlık hâli) örneklerini Darwin ile paylaşmış,
ihtiyaç duyulduğu belirtildiğinde, kazandığını tespit etmiştir. Darwin de bitkilerle alakalı birçok