Page 6 - BİOMEDYA GAZETESI 25. SAYI

06 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Mart - Nisan 2020 www.biomedya.com

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

İZİMİZİ SİLEBİLMEK MÜMKÜN:

FİTOREMEDİASYON

Yeryüzünün en tüketici ve en kirletici türü olan biz insanların
tüketiminin sonucu olan kirliliğinin, doğada bıraktığı kötü
izlerinin silinebilmesi mümkün olabilir. Bu konuda bitkiler
imdadımıza yetişebilir.

Bıraktığımız kötü izlerin sayısız sürdürebilmektedir. İçlerinde bireylere dönüşmesi gerekmektedir. Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları
olumsuz etkisi olabilir. Bitkileri ve ‘ayçiçeği’ bitkisinin de bulunduğu Hiç kuşku yoktur ki olan bitenin en Derneği Yayını. İstanbul.
beraberinde yaşayan türleri yok bu gibi bitkiler sayesinde zehirli ‘bilincinde’ olan tür de insan türüdür. • Lasat, M.M. 2000. Phytoextraction of Metals
ederek beton ve asfalt ile kaplamamız kirleticileri yok etmek mümkün from Contaminated Soil: A Review of Plant/
ve sonrasında atıklarımız olan olabilmektedir. Kaynaklar: Soil/ Metal Interaction and Assessment
asitleri, alkalileri ve zehirleri doğaya • Aybar, M., Bilgin, A., Sağlam, B. 2015. of Pertinent Agronomic Issues, Journal of
salmamız, bıraktığımız bu kötü Aşağıda literatürde kaydı Fitoremediasyon Yöntemi İle Topraktaki Hazardous Substance Research, 2(5), 1-25.
izlerin sadece özeti sayılabilir. Deniz geçen dünyada ve Türkiye’de Ağır Metallerin Giderimi. Doğal Afetler ve • Mancuso, S., Viola, A. 2017. Bitki Zekâsı
ve hava taşımacılığı sonucu ortaya fitoremediasyon amaçlı kullanılan/ Çevre Dergisi, Cilt:1, Sayı:1-2, Sayfa:59-65. (Verde Brillante). Yeni İnsan Yayınevi,
çıkarttığımız karbon salınımının kullanabilecek bazı bitkiler • Callenbach, E. 2008. Ecology-A Pocket Guide 2.Baskı, İstanbul. (Çeviren: Almıla Çiftçi).
dünyadaki toplamın (toplam karbon listelenmiştir. (Ekoloji-Cep Rehberi). Sinek Sekiz Yayınları-
salınımının) yüzde 10’una yakın
olduğu tahmin edilmektedir.
Üretimimiz dahi atıklar doğurabilir. Fitoremediasyon amaçlı kullanılan/kullanılabilecek bazı bitkiler;

Buna bir örnek, TCE (Trikloroetilen)’dir. Bitkinin Türkçe Adı Ailesi (Familyası)
Bitkinin Bilimsel Adı
TCE, plastik endüstrisinde kullanılan
ve kullanıldığı ülkelerin su Astragalus racemosus Pursh Geven Baklagiller (Fabaceae)
kaynaklarının yüksek bir yüzdesini Brassica juncea (L.) Czern. * Hint Hardalı Turpgiller (Brassicaceae)
kirleten organik bir çözücüdür. Brassica rapa L. * Şalgam Turpgiller (Brassicaceae)

Chenopodium album L. * Aksirken Horozibiğigiller (Amaranthaceae)
Suyun kirliliği yalnız diğer
Cynodon dactylon (L.) Pers. * Köpekdişi Buğdaygiller (Poaceae)
canlılara değil insana da olumsuz
yansıyabilmektedir. Suyu canlılara Elymus elongatus (Host) Runemark * Putaotu Buğdaygiller (Poaceae)
elverişsiz -zehirli- hale getiren TCE Festuca rubra L. * Kızıl Yumak Buğdaygiller (Poaceae)
neredeyse yok edilemezdir ve on Haumaniastrum robertii (Robyns) P.A.Duvign. & Plancke - Ballıbabagiller (Lamiaceae)
binlerce yıl bozulmadan kalabilir.
Helianthus annuus L.* Ayçiçeği Papatyagiller (Asteraceae)
Ancak bir istisna mevcut ki TCE,
Tarlasarmaşığıgiller
bitkiler tarafından güvenli bir şekilde Ipomoea linosepala subsp. alpina (Rendle) Lejoly & Lisowski Kahkahaçiçeği
(Convolvulaceae)
emilebilir ve (klor gazı, karbondioksit
Lemna minor L. * Su Mercimeği Yılanyastığıgiller (Araceae)
ve suya dönüştürülerek) yıkılabilirler.
Marrubium vulgare L. * Karaderme Ballıbabagiller (Lamiaceae)
Bitkiler, insanlar ve diğer canlılar için Oryza sativa L. * Çeltik Buğdaygiller (Poaceae)
zehirli olabilecek bazı kirleticileri Phytolacca americana L. * Şekerciboyası Şekerciboyasıgiller (Phytolaccaceae)
zararsız hale getirebilirler. Öyle ki
Pteris vittata L. * Uzun Eğrelti Baldırıkaragiller (Pteridaceae)
bitkilerin bu olağanüstü özelliği,
Pycnandra acuminata (Pierre ex Baill.) Swenson & Munzinger - Sapotaceae
Biyoteknoloji’ye yeni bir uygulama
Taraxacum campylodes G.E.Haglund Karahindiba Papatyagiller (Asteraceae)
kazandırmıştır: Fitoremediasyon
(bitkisel arıtım/ıslah). Thlaspi caerulescens J.Presl & C.Presl Çobandağarcığı Turpgiller (Brassicaceae)
(* İşaretli türler Türkiye’de yetişmektedir.)
Fitoremediasyon, bitki yetiştirilerek
kirlenmiş alanların kirleticilerden
temizlenmesi işlemi olarak Doğaya bıraktığımız kötü izin dahi Sürdürülebilir Yaşam Kitapları. 2. Basım, • Terzi, H., Yıldız, M. 2011. Ağır Metaller ve
tanımlanmaktadır. Ağır metallerin doğanın en önemli parçalarından Kaliforniya. (Çeviri: Egemen Özkan, Basım Fitoremediasyon: Fizyolojik ve Moleküler
uzaklaştırılması için bitkilerin biri olan bitkilerle ile silebilme Yeri: İstanbul, 2011). Mekanizmalar. AKÜ-FEBİD 11 (2011) 011001 (1-22).
kullanıldığı fitoremediasyon gerçeği, bizlere doğadan alacağımız • Esetlili, B.Ç., Anaç, D. 2015. Ağır Metal Kirliliği • The Plant List- http://www.theplantlist.org/
tekniği etkin, çevre dostu ve daha birçok dersin olduğunu Ve Fitoremediasyon. Apelasyon Dergisi, • http://bilimya.com/izimizi-silebilmek-
ucuz bir metottur. Bazı bitkiler göstermektedir. Doğanın sayısız türleri Sayı: 18. mumkun-fitoremediasyon.html
ağır metal detoksifikasyonu ile içerisinde tüketiciliği en zararlı olan • Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve • www.bilimya.com
ilişkili mekanizmalara sahip olup; insanoğlunun bu sayısız türlerden Babaç, M.T. (editörler). 2012. Türkiye Bitkileri
metal stresi altında canlılıklarını yalnızca biri olduğunun bilincindeki Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit