Page 4 - BİOMEDYA SAYI 27

04 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Temmuz - Ağustos 2020 www.biomedya.com

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

BİTKİLER JEOLOJİK

ARAŞTIRMALARDA

KULLANILABİLİR Mİ?

Toprak ile iç içe yaşayan en büyük sonra çok yıllık bitkiler son kiracılar bir bazaltik kaya) yüzeyinde keşfedilmiştir. Bu keşif sayesinde
canlı grubu olan bitkilerin çoğu olur. Her bir kiracı ölür ve bir sonraki bulunabildiğini açıklamıştır. Bu bitkilerin jeolojik araştırmalara
için, topraktan -doğrudan ya da kiracıya uygun ortamı oluştururlar. ve buna benzer araştırmalar yardımcı olabileceği kanıtlanmıştır.
dolaylı- bağımsız bir hayat sürmeleri Neticede ufak kaya (fiziksel ve bitkilerin birer Jeolog olabileceğini
düşünülemez. Bitkiler belki de kimyasal olarak) parçalanıp, ufalanıp göstermektedir. Her ne kadar bitkiler ile jeolojik
toprağı en iyi tanıyan canlılardır. toprağa dönüşür. Bu örnekteki doğa araştırmalar arasındaki ilişkiler
Toprakta mikroorganizmaların, senaryosu Ekoloji’de ‘süksesyon’ Geçmiş zamanda bu konuda daha üzerine çalışmalar mevcut olsa
mantarların ve hayvanların (özellikle (sıralı değişim) olarak adlandırılır. da ileri düzeyde bazı araştırmaların da, bu alanda bilinmezliklerin
solucanların) bitkilerle birlikte apayrı gerçekleştirildiği Botanik literatürüne -henüz araştırılmayan konuların-
bir dünyaları vardır. Bu sebepten Görüldüğü üzere toprağı işgal kaydedilmiştir. Bunlardan en ilginç yoğunluğu göz önüne alındığında
toprağa ‘cansız’ demek yerinde etmede ve hatta oluşumunda olanı filodendron (Philodendron) alanın araştırmaya açık olduğu
olmayacaktır. en etkili canlı grubu bitkilerdir. bitkisinin koşullandırıldığı anlaşılmaktadır.
Bu sebeple Jeoloji bilimi çalışmadır. Kazakistan’ın eski
Toprağın oluşumunda en büyük araştırmalarında bitkilerden de başkenti Almatı’daki devlet Kaynaklar:
Bressan, D. 2016. Plants Can Reveal Much
etkenlerden biri de yine bitkilerdir. faydalanılır. Bitkiler, üzerinde (ve üniversitesinde bilim insanları, bir
About Underlying Geology. (https://www.
Anakayayı kimyasal ve fiziksel içinde) yaşadığı toprak hakkında filodendronu yanına taş parçası
forbes.com/sites/davidbressan/2016/11/25/
çözünme ile toprağa dönüştürmede birçok veri sağlayabilir. Botanikçiler konduğunda tanıyabilecek şekilde plants-can-reveal-much-about-underlying-
-insanın zaman kavramına göre- toprağa bakıp bitkileri keşfettiği koşullandırmışlardır. Bunu yapmak geology/#2857cb734652).
uzun bir süreçle olsa da bitkiler gibi, Jeologlar da bazen sadece için Pavlov’un köpekler üzerinde Cesalpino, A., 1583, De Plantis. Libri xiv,
Florens. (Kitaba çevrimiçi erişilebilmek
büyük rol oynar. Ufak bir kayayı bitkilere bakarak araştırmalarda geliştirdiği sistemi kullanarak
için; https://archive.org/details/
düşünün; çevresel etmenler ile bulunabilirler. Bu konu (bitkiler ve söz konusu bitki üzerinde
deplantislibrixv00cesa/page/n3)
(rüzgâr, yağmur vs.) kaya üzerinde ilk jeoloji ilişkisi) ilk olarak (modern denemişlerdir. Bitkiye alıcılar Efe, R. 2010. Biyocoğrafya. Mkm Yayıncılık, 2.
bitki grupları için uygun bir ortam anlamda) İtalyan bitki bilimci Andrea yerleştirerek tepkileri bilgisayar Baskı. Bursa.
hazırlamış olur; çiçeksiz -tohumsuz- Cesalpino (1519-1603) tarafından ele ile takip edilmiş ve mineral Tompkins, P., Bird, C. 1983. The Secret Life
of Plants (Bitkilerin Gizli Yaşamı). Sungur
bitkiler için. alınmıştır. (Cesalpino aynı zamanda cevheri taş her yakına getirilişinde
Yayınları. Araştırma-5. İstanbul. (Çeviri: Sulhi
“De Plantis” [Bitkiler Hakkında] bir elektrik şoku verilerek bitki
Dölek).
Özellikle karayosunu ile kaplı adlı eseri ile bitkileri morfolojik ‘cezalandırılmış’tır. Sonuçta bitki Türe, C., ve ark. 2009. Ekoloji. Anadolu
kayaların (ev sahibi kayalar) esaslar üzerine ilk ayırımını yapan mineral taşın her getirilişinde Üniversitesi Yayını, No:1964, Açıköğretim
ilk ‘kiracılar’ıdır bu bitkiler. botanikçidir.) Cesalpino; kayaların koşullu refleks göstererek tepkisini Fakültesi Yayını, No:1044. Eskişehir.
http://bilimya.com/bitkiler-jeolojik-
Karayosunları (ve/veya diğer nasıl Alyssum (turpgillerden- ortaya koymuştur. Öyle ki bitkinin,
arastirmalarda-kullanilabilir-mi.html
tohumsuz bitkiler) yerini tek yıllık Brassicaceae-) türlerince sadece mineral cevherini, benzer biçimde
çiçekli bitkilere devreder. Onlar da Tiber nehri kıyısındaki serpantin olan ama hiç mineral içermeyen
iki yıllık bitkilere devreder. Daha (demir bakımından zengin başka taşlardan ayırt edebildiği