Page 16 - BİOMEDYA SAYI 32

16 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Mayıs - Haziran 2021 www.biomedya.com

YENİ TEHLİKE: SERA GAZI EMİSYON

AKDENİZ’İN EN BÜYÜK KAYNAKLARI

DEPREMİ

Girit çevresindeki fosil kıyı şeridi, zemin seviyesinin yükseldiğini gösteriyor.
(Richard Ott)

Tarih bize, MS 365 yılında, Akdeniz böl- değiştiğini daha hassas bir şekilde an- Sera gazları ısıyı hapseder ve geze- sera gazı emisyonları, ısınma için
gesinin 8.0 veya daha yüksek büyüklü- lamak için geriye doğru çalışabildiler. genimizi daha sıcak hale getirir. Son kullanılan fosil yakıtlar, sera gazı
ğünde olduğu tahmin edilen çok şid- Kıyıların etrafındaki zeminin yükselme- 150 yılda atmosferdeki emisyon ar- içeren bazı ürünlerin kullanılması
detli bir depremle sarsıldığını söylüyor. si bazı yerlerde yaklaşık 9 metreye ka- tışının neredeyse tamamı beşeri ve atıkların işlenmesinden kaynak-
Deprem ve ardından gelen tsunami on dar kabukları ve iskeletleri hayati ipuç- faaliyetler sonucu gerçekleşmiştir. lanmaktadır.
binlerce insanı öldürdü, Mısır’daki İs- larını ortaya çıkaran çok miktarda deniz Sera gazı oluşumunun en büyük
kenderiye’yi ve diğer birkaç şehri yok organizmasını ortaya çıkardı. nedenleri elektrik, ısınma ve ulaşım Tarım: (2016 yılı sera gazı emisyon
etti. Akdeniz kıyısına yakın yaşayan ve için fosil yakıtların yakılmasıdır. değerlerinin yüzde 9’u) Tarım kay-
tatil yapan çoğu insan, bölgenin dep- Girit çevresindeki toplam sekiz bölge- naklı sera gazı emisyonları, hayvan-
rem ve tsunami tehlikesinin tam olarak den vermetidler ve mercanlar toplandı Başlıca sera gazı kaynakları şunlar- cılık, zirai ilaçlar ve gübre kullanımı
farkında değil. ve bunlar, araştırmacılara jeolojik yaş dır: gibi nedenlerden oluşmaktadır.
açısından 32 yeni veri noktası sağladı. Taşımacılık: (2016 yılı sera gazı
21 Temmuz 365 yılında, Akdeniz çevre- Daha sonra bu tarih ve yerleri olası sis- emisyon değerlerinin yaklaşık ola- Arazi Açma ve Ormancılık: (2016 yılı
sinde büyük bir deprem yaygın olarak mik aktivitelere uydurmak için bilgisa- rak yüzde 28.5’ini oluşturmaktadır.) sera gazı emisyon değerlerinin yak-
hissedildi. Deprem güçlü yer hareket- yar modellemesi kullanılmış, bölgedeki Ulaşım sektörü, en büyük sera gazı laşık yüzde 1-2’si) Ormanlar küresel
leri yarattı ve Doğu Akdeniz havzası depremlerle ilgili tarihi yazılar da dik- emisyon payını kapsamaktadır. ısınmaya neden olan gazların tutul-
boyunca yayılan, şehirleri yok eden ve kate alınmıştır. Sonuçlar, milenyumun Ulaşımdan kaynaklanan sera gazı masında büyük öneme sahiptir. Ta-
çok sayıda can kaybına neden olan bir ilk yüzyıllarında meydana gelen bir dizi emisyonları öncelikle otomobil, rım arazilerinin açılması, yerleşim
tsunami üretti. İskenderiye’de tsunami depremin, daha önce suçlu olduğu var- kamyon, gemi, tren ve uçak için yerlerinin orman bölgelerine yapıl-
yıkımı o kadar şiddetliydi ki, olaydan sayılan efsanevi 365 depreminden önce fosil yakıtların kullanılmasıdır. Ta- ması ve orman yangınları, emisyon
sonraki yüzyıllar boyunca yıl dönümü muhtemelen yükselişe neden olduğu- şımacılıkta kullanılan yakıtın yüzde değerlerinin yükselmesine neden
“korku günü” olarak anıldı. 365 olayı nu gösteriyor. 90’ından fazlası bezin ve dizel ya- olmaktadır.
genellikle Akdeniz’de kaydedilen en kıtlardır.
büyük sismik olay olarak kabul edilir ve Yeni hipotez, MS 66 civarında Phalasar- EMISYON DEĞERLERI VE EĞILIMLERI
yoğun araştırma konusu olmuştur. na’daki antik limanın görünüşte terk Elektrik üretimi: (2016 yılı sera gazı
edilmesi de dahil olmak üzere başka emisyon değerlerinin 28.4’ü) Elekt-
Bununla birlikte, yeni araştırmalar şim- bazı kanıtlarla destekleniyor; ancak rik üretimi, sera gazı emisyonlarının Emisyon değerleri 1990 yılından bu
di deprem ve sismik mirası hakkında araştırma ekibi, verilerin bu aşamada en büyük ikinci payını oluşturmak- yana yaklaşık olarak yüzde 2 ora-
önceki bazı varsayımların doğru olma- hiçbir şekilde kesin olmadığını kabul tadır. Elektriğin yaklaşık yüzde 68’i, nında artış göstermiştir. Ekonomik
yabileceğini ileri sürüyor ve bulgular ediyor. çoğunlukla kömür ve doğal gaz ol- faaliyetler, yakıt fiyatları ve diğer
faktörlerden dolayı emisyon de-
bugün bölgedeki deprem ve tsunami mak üzere fosil yakıtların yanma-
modellemesi için büyük değişiklikler Diğer bir deyişle, bölgedeki normal fay- sından elde edilmektedir. ğerleri yıldan yıla artış veya azalış
gösterebilir.
anlamına gelebilir. lar daha önce düşünüldüğünden daha
fazla yıkıma neden olabilir ve sonuçta Sanayi: (2016 yılı sera gazı emisyon
Şimdiye kadar genel fikir birliği, Girit’in fosil sahilinin bu bölümlerini açığa çı- değerlerinin yüzde 22’si) Sanayiden Emisyon değerlerinde son yıllarda
altındaki Helenik yitim bölgesinin de- karmış gibi görünmeyen 365 depremi kaynaklanan sera gazı emisyonları, düşüş gözlemlenmiştir. Bu düşüş
büyük ölçüde fosil yakıtların azal-
vasa depreme neden olduğu yönün- pek çok kişinin düşündüğü gibi Hele- esas olarak enerji için fosil yakıt-
deydi. Ancak en son kanıtlar, batı ve gü- niksel yokoluş bölgesinden değil, nor- ların yakılması ve ham maddeden ması, elektrik üretiminde alternatif
neybatı Girit açıklarındaki bir ‘normal mal faylardan kaynaklanmış olabilir. Bu ürün elde etmek için gerekli olan kaynak ve yöntemlere geçiş, otomo-
faylar’ kümesinin, Girit adası kıyı şeridi sadece tarihsel merak da değildir: Bu, bazı kimyasal reaksiyonların ger- tiv sektöründeki emisyon standart-
boyunca “fosil plajı” olarak açığa çıkan günümüzdeki deprem tahminlerinin ve çekleşmesinden kaynaklanan sera larının iyileştirilmesi gibi sebepler-
geniş alanların yükselmesinin arkasın- modellemesinin ayarlanması gerekebi- gazı emisyonlarından meydana gel- den gerçekleşmiştir.
da olabileceğini düşündürüyor. leceği anlamına geliyor. mektedir.
Kaynaklar:

• Ekrem Kuşan / https://www.bilim.org/
Araştırmacılar, sismik yükselme ile açı- Kaynak: Feyza Çetinkol / www.bizsiziz.com/ İşletme ve Konut: (2016 yılı sera gazı
sera-gazi-emisyon-kaynaklari/
ğa çıkan fosil kıyı şeritlerini inceleyerek yeni-bir-tehlikenin-kadim-uyarisi-akdeni- emisyon değerlerinin yüzde 11’i) İş-
• epa.gov
ve radyokarbon tarihleme teknikleri- zin-en-buyuk-depremi-dusundugumuz-gi- letme ve konutlardan kaynaklanan
ni uygulayarak, zeminin parçalanmış bi-degil/
manzarayı üretmek için gerçekte nasıl