Page 6 - BİOMEDYA SAYI 39

06 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ TEMMUZ - AĞUSTOS 2022 www.biomedya.com

DÜNYA'MIZIN NEHIRLERI HIZLA DEĞIŞIYOR!

Barajların inşaatı ve arazi kullanımındaki değişiklik
okyanuslara ve denizlere tortu akışını nasıl değiştiriyor?

Nehirlerin ne kadar tortu taşıdığı ve hidrolojik verilerin dijital arşivlerini Araştırma bulguları, küresel hidrolojik palmiye yağı tarlaları bulunmaktadır.
nerede biriktiği nehirlerin işleyişi kullanarak 1984'ten 2020'ye kadar Kuzey’de (Kuzey Amerika, Avrupa/ Önceki araştırmalarda Dethier,
üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. dünyanın en büyük nehirlerinden Avrasya ve Asya) 20. yüzyıldan kalma Peru'daki altın madenciliğinin tortu
Nehir tortullarının çoğunluğunu 414'ünün okyanuslara ne kadar tortu devasa baraj inşaatlarının, baraj seviyelerindeki artışlarla ilişkili
kum, alüvyon ve kil oluşturur. Bunlar, taşıdığındaki değişiklikleri incelediler. öncesi koşullara göre okyanuslara olduğunu buldu.
mansap (bir akarsu kesitinin uç küresel olarak nehirlerde asılı
kısmında kalan akarsu bölümüdür) Çalışmanın baş yazarı doktora tortu dağıtımını yüzde 49 oranında KUZEY’DE BARAJ INŞASI SON BIRKAÇ
ve nehir ağızlarındaki canlılar için sonrası araştırmacı Evan Dethier, azalttığını ortaya koyuyor. Bu küresel YÜZYILDA NEHIRLERIN DEĞIŞIMINDE
yaşam alanı sağlayarak çok önemli azalma, küresel hidrolojik Güney’deki BASKIN ETKEN OLDU
“Sonuçlarımız iki yarım kürenin
bir ekolojik işleve hizmet eder. Taşkın (Güney Amerika, Afrika ve Okyanusya)
hikâyesini anlatıyor. Kuzey Yarım Küre
alanlarındaki tarım topraklarına besin tortu dağıtımındaki büyük artışlara Çalışmanın ortak yazarı Prof.
son 40 yılda nehir tortusu taşınımında
takviyesi yapar; ayrıca deltalara ve rağmen gerçekleşti. Güney’de arazi Francis Magilligan, “Bu araştırmanın
büyük düşüşler yaşarken; Güney
kıyı şeritlerine kum taşıyarak iklim kullanımındaki büyük değişiklikler motivasyonlarından biri de büyük
Yarım Kürede ise aynı dönemde büyük
değişikliğine bağlı deniz seviyesinin nedeniyle bölgedeki nehirlerin yüzde barajlar inşa etmenin küresel olarak
artışlar görüldü. İnsanlar, dünyanın
yükselmesinin etkilerini tamponladığı 36'sında tortu taşınması arttı. yaygınlaşması olmuştur. Yalnızca
en büyük nehirlerini son jeolojik
için de çok önemlidir. Bununla birlikte ABD'de, Ulusal Baraj Envanteri'nde
kayıtlarda görülmemiş oranlarda
bu işlevler tehdit altında, çünkü Güney'de tortu taşınmasındaki listelenen 90 binden fazla baraj var.
değiştirebildiler. Nehirlerin taşıdığı
Science'da yayınlanan yakın tarihli değişiklikler çoğunlukla Bunu bir başka şekilde düşünmenin
tortu miktarı; genellikle ne kadar
bir araştırmaya göre, son 40 yılda ormansızlaşma ile ilişkili olan yoğun bir başka yolu ise [1776'da] Bağımsızlık
yağmur yağdığı veya toprak kayması
nehir tortusu taşınımında benzeri arazi kullanımı değişikliklerinden Bildirisi'nin imzalanmasından bu yana
veya bitki örtüsü olup olmadığı gibi
görülmemiş değişikliklere neden kaynaklanmaktadır. Kayda değer günde ortalama bir baraj inşa etmişiz”
olduk. su havzalarındaki doğal süreçler örnekler arasında Malezya'da dedi.
tarafından belirlenir. Doğrudan insan yapılan odunculuk faaliyetleri; Güney
Dartmouth’tan bilim insanları, NASA/ faaliyetlerinin bu doğal süreçleri Amerika ve Sahra altı Afrika'da Nehirler taşıdıkları tortu nedeniyle
Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik ezdiğini ve hatta iklim değişikliğinin alüvyon altın madenciliği; Bangladeş taşkın yatakları, kum barları, haliçler
Araştırmalar Landsat programından etkilerinden daha ağır bastığını ve Hindistan'da kum madenciliği; ve deltalar oluşturmaktan sorumludur.
alınan uydu görüntülerini ve görüyoruz” açıklamasını yaptı. Okyanusya'nın büyük bölümünde Öte yandan bir baraj kurulduğunda