Page 19 - BİOMEDYA SAYI 43

19
www.biomedya.com MART - NİSAN 2023 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

İKLİM DEĞİŞİMİ

HANGİ YENİLİKLERE

SEBEP OLACAK?

19. yüzyıla ait bir koruma sağladığı düşünülüyordu. Benzer uzuvları güneş ışığını emmeye yardımcı ileri sürüyor.
şekilde, kuşlarda koyu renkli tüylerdeki olur. Daha sıcak iklimlerde ise bu kısıt-
iddia, ısınan bir belirli melanin pigmentleri, bakteri is- lama gevşer ve daha açık renkli olurlar. Renklerdeki değişimler aynı zamanda
iklimin hayvanlarda tilasına karşı bir koruma sağlıyor gibi Delhey buna "termal melanizm hipotezi" muhtemelen hayvanın sıcaklık düzenle-
görünüyor. diyor. me sistemine de bağlı olacaktır - soğuk-
nasıl bir değişime kanlı yaratıklar genellikle hafif değişim-
Current Biology'de yayımlanan bir araş- Yayımlanan araştırmanın yazarlarından ler sunarken, kuşlar ve memeliler daha
sebep olacağı tırma, iklim değişiminin hayvanların vü- Li Tian ve Michae Benton, Delhey'in açık- geniş bir sonuç yelpazesi gösteriyor. Bu-
hakkında yeni bir cutlarında nasıl bir değişime neden ola- lamalarını memnuniyetle karşıladıklarını ckley, tahminleri iyileştirmek için zaman
bileceği konusunda kullanılan ve büyük ancak yine de daha sıcak iklimlerdeki çerçevelerini genişletmek amacıyla müze
tartışmayı ateşledi. oranda unutulmuş bu kuralları yeniden daha koyu renkli hayvanlara ilişkin tah- örneklerini kullanmayı öneriyor, ancak
1800'lerin başlarında, ele aldı ve Gloger Kuralı'na uygun bir bi- minlerinin doğru olduğu durumlardan bu örneklerin de renkleri zamanla so-
çimde; Dünya ısındıkça pek çok hayvanın
labilir. Tian ise, kendi adına, aktif olarak
bahsediyorlar. Örneğin, Finlandiya'daki
biyologlar, sıcaklığın renginin de koyulaşacağını ileri sürdü. alaca baykuşlar, kırmızı veya soluk gridir renk değişikliklerini tetiklemeye çalışan,
ve gri renk; karda bir kamuflaj sağlar. ısıtılmış böcek ve yumuşakça tanklarıyla
evrimsel ve ekolojik Öte yandan Current Biology'de yayımla- Ancak Finlandiya'da kar örtüsü azaldıkça, deneyler yapmayı planlıyor.
etkilerini ortaya nan bir başka araştırma ise diğer biyo- kızıl baykuşların 1960'ların başında bay- Ancak, ne yazık ki, gezegenin sıcaklıkları
logların konuyu çözüme kavuşturmaktan
kuş nüfusunun yaklaşık %12'sini oluştu-
koyan birden çok çok uzak olduğunu ileri sürdü. Araştır- rurken; bu oran 2010'da %40'a çıktığı ileri yükseldikçe bilim insanları yakında bu
manın yürütücülerinden Max Planck sürülüyor. Öte yandan Tian ve Benton, konu hakkında başa çıkabileceklerin-
"kural" tanımladılar. Enstitüsü'nden ornitolog Kaspar Delhey, iklim kaynaklı renk etkilerine yönelik den daha fazla veriye sahip olabilirler.
uzunca bir süredir Gloger Kuralı'nın daha tahminlerinin özellikle sıcaklık ve nem Küresel uyarı daha da ciddileşirse, en
tutarlı bir kuralla değiştirilmesi gerekti- değiştiğinde zorlaştığını kabul ediyorlar. çok test edilen ekocoğrafya kuralları bile
Bunlardan birisi sıcak iklimlerin, vücut ğini savunuyor. Delhey'e göre, Gloger'ın habitatlar ortadan kaybolurken ve türler
ısını daha geniş bir yüzeye dağıtmak için verilerini ortaya koyduğu 1833 tarihli ki- İklim modelleri, Amazon'un daha sıcak yok olurken anlamsız hale gelebilir.
hayvanların kulak, burun gibi dış uzuvla- tap, berbat yazılmış ve kafa karışıklığına ve kuru olacağını tahmin ediyor ve tüm
rının büyüyeceğini ileri sürdü. Örneğin, neden oluyor. taraflar bunun hayvanların ten rengin- Kaynaklar:
kutup tilkisi ve çöl tilkisinin vücut büyük- de açık renklerin baskın olacağını kabul
lüklerinin bir kıyaslaması, bu hayvanların Current Biology'de yayımlanan araştır- ediyor. Ancak Sibirya'nın kuzey ormanları ↗ Predicting biotic responses to fu-
yaşadıkları çevreye adaptasyonlarının masında Delhey, aynı dergide yayımla- daha da ısınabilir ve bu durumda sıcaklık ture climate warming with classic
kulak ve burun gibi uzuvlarında nasıl nan araştırmaya bir cevap da veriyor. ve nem tahminleri çelişebilir. Benton, fi- ecogeographic rules. Current Bio-
bir değişikliğe neden olduğunun güzel Çatışma başlıca, Gloger Kuralı'nın sıcaklık zik ya da kimyadan farklı olarak biyolojik logy, (2020). https://www.science-
bir örneğidir. ve nemi bir noktada birleştirmesine atıf- yasaların, bir kütleçekimi gibi “mutlak" direct.com/science/article/abs/
ta bulunuyor. Delhey'e göre nem, yırtıcı olmadığını söylüyor. Yani genel eğilimler pii/S0960982220308198
Bir diğer "kural" ise herhangi bir hayvan hayvanlardan saklanacak gölgeler su- geçerli olsa bile, bireysel olarak türlerin
grubu içerisindeki en büyük vücuda sa- nan yemyeşil bitki yaşamına yol açar. Bu nasıl değişeceğini tahmin etmek hala ↗ Gürkan Akçay/ https://bilimfili.com
hip olanlarının kutup bölgelerinde yaşa- nedenle hayvanlar, kendilerini kamufle zordur.
dığını, çünkü daha büyük bir vücudun, etmek için ıslak yerlerde daha koyu olma ↗ Why climate change should ge-
ısının korunmasına yardımcı olduğunu eğilimindedir. Delhey, pek çok sıcak yerin Öte yandan yüksek rakımlı bölgelerde nerally lead to lighter coloured
ileri sürdü. Örneğin, kutup ayıları ve buharlı olduğunu, ancak Tazmanya gibi kelebek rengi üzerine çalışmalar yürüten animals. Current Biology, (2020).
kahverengi ayıların vücut büyüklükle- serin ve ıslak ormanların en koyu renkli Washington Üniversitesi'nden biyolog https://www.sciencedirect.
rini düşünün. kuşlara sahip olma eğiliminde olduğunu Lauren Buckley, kelebeklerin Güneş ışı- com/science/article/abs/pii/
söylüyor. ğının tadını çıkararak ısıyı emdiklerini S0960982220316134
Alman biyolog Constantin Gloger'den biliyoruz; ancak aslında kanatların alt
esinlenilerek isimlendirilen Gloger Kuralı Bu araştırma eğer nemi kontrol ederse- tarafındaki sadece küçük bir parçanın ↗ Will climate change make animals
ise daha sıcak bölgelerdeki hayvanların niz Gloger Kuralı'nın tersine döndüğünü, ısıyı emdiğini söylüyor. Bunu bilmiyor ol- darker—or lighter? ScienceMag/
dış kısımlarının genellikle daha koyu, so- ısınmanın daha açık renkli hayvanlara saydık, kelebeklerin kanadının üstündeki Sam Kean (accessed January 2,
ğuk bölgelerdekilerin ise daha açık renkli yol açtığını savunuyor. Araştırmaya göre, her türlü egzotik rengi ölçebilirdik ve bu- 2021). https://www.sciencemag.
olduğunu ileri sürmüştür. Memelilerdeki bu durum soğuk kanlı hayvanlar için nun aslında hiçbir önemi olmazdı. Özet- org/news/2020/12/will-climate-c-
koyu deri ve kıl renginin, daha çok Gü- özellikle doğrudur. Çünkü, böcekler ve le Buckley, organizmaların çevreleriyle hange-make-animals-darker-or-li-
neş alan ekvator bölgelerinde daha bol sürüngenler dış ısı kaynaklarına bağım- nasıl etkileşimde bulunduğu hakkında ghter
bulunan zararlı ultraviyole ışığa karşı bir lıdır ve soğuk yerlerde koyu renkli dış büyük resmi düşünmemiz gerektiğini