Page 3 - BİOMEDYA SAYI 48
P. 3
03
www.biomedya.com OCAK - ŞUBAT 2024 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ
İŞÇİ MAYMUNLARIN HAKLARI
VE HİNDİSTAN CEVİZİ
Biyolog Muhyettin Şentürk
İnsan türü yeryüzünde var olduğu ilk Hindistan cevizi meyveleri ağır ve yerden daki doğal başarısının geliştirilip (işçilik Amir, R., Md-Zain, B. M. 2017. Mon-
zamanlardan beri hayvanları ve bitki- 20-30 metre yukarıda geliştiğinden ha- eğitimi) evcilleştirilmesi ve Hindistan ce- key school: Training phases for
leri lehine kullanagelmiştir. İnsanlar sadı zor bir bitkidir. Yüzyıllardır hasatta vizi hasadında kullanılmaları bilim in- coconut-picking macaques (Ma-
bitkileri gıda amaçlı tüketmeyi özellikle çoğunlukla maymunlar kullanılır. Gün- sanlarının da dikkatini çekmiştir. Bölgede caca nemestrina). Malayan Nat J,
tarımsal hayata geçince daha sistemli begün teknolojik gelişmeleri yaşadığımız Hindistan cevizi hasadında işçi olarak 69, 301-306.
hâle getirmiştir. İnsan türü olarak yer- günümüze dek hâlâ tropik bölgelerde kullanılan makak maymunları üzerinde ` Schowe, D., Svensson, M. S., Siriwat,
yüzünde onlarca alan tarlalar ekmiş bu Hindistan cevizi hasadında makak may- çalışma yürüten bilim insanları söz konu- P., José-Domínguez, J. M., Foura-
tarlaları sürmek için (ve tarımın diğer munları işçi olarak yoğun olarak kulla- su maymunların ‘mutlu’ olmadıklarını ve ge, A., Malaivijitnond, S., Nijman,
alanlarında) sanayi devrimine dek yoğun nılmaktadır. sağlıksız koşullarda çalıştırıldığını ortaya V. 2021. Assessing the welfare of
olarak hayvanları kullanmışızdır. Öyle koymuşlardır. coconut-harvesting macaques in
ki günümüzde teknolojinin gelişmesine Makak maymunları bu iş için özellikle Thailand. Applied Animal Behaviour
rağmen hâlâ da hayvanları aktif olarak evcilleştirilip küçük yaşlardan itibaren Hayvan haklarını korumayı misyon edi- Science, 242, 105415.
tarımda kullanan insan yerleşimleri bu- kafeslerde büyütülmektedir. Eğitimleri nen bazı örgütler* işçi maymunların ` Yıldız, B., Altoklu, E. 2010. Bitki Sis-
lunmaktadır. ‘maymun okullarında’ (Şekil 1) tamam- haklarını duyurup protesto etmelerine tematiği- İlkin Karasal Bitkilerden
lanan maymunlar hasatta kullanılmak- rağmen bölgede uygulamaya hâlen de- Bir Çeneklilere. Palme Yayıncılık,
İnek, at, eşek, katır ve buna benzer bi- tadır. Çoğunlukla sahibinin ipine bağlı vam edildiği bilinmektedir. Ankara.
nek hayvanların evcilleştirip ‘tarım işçisi’ veya zincirlenmiş şekilde çalıştırılan bu ` https://www.bilimya.com/is-
olarak yoğun bir şekilde kullanıldığını maymunların yoğun stres altında çalış- Market raflarında işlenmiş ya da işlen- ci-maymunlarin-haklari-ve-hin-
bilmekteyiz. Ama daha az bilinen bir tırıldığı son yıllarda gündem olmuştur. memiş şekillerde hazır bulunan Hindis- distan-cevizi.html
tarım işçiliği var ki günümüzde hâlen tan cevizlerinin hangi hayvanların hak- ` PETA’nın (Hayvanlara Etik Davran-
revaçta olan bir uygulamadır: Hindistan larının çiğnenerek geldiğini bilemeden ma Topluluğu’nun) yazı ve videola-
cevizi hasadında makak maymunlarının satın almaktayız. Hasatta makineleri rı için: https://investigations.peta.
kullanılması. tercih eden satıcıları tercih etmemiz ve org/thai-coconut-milk-cruelty/.
işçi makak maymunlarının haklarını ko-
30 metreye kadar boylanabilen ve mey- rumamız insan türü olarak görevimizdir.
veleri bitkinin yalnız ucunda çıkan bir
palmiye türü olan Hindistan cevizinin Kaynaklar:
(Cocos nucifera) tropiklerde doğal yayı-
lışı bulunmaktadır. Hindistan cevizi bi- ` Bertrand, M. 1967. Training without
limsel ismini 16. yüzyılda, 'maymun yüzü' Reward: Traditional Training of
anlamına gelen 'coco' kelimesinden al- Pig-Tailed Macaques as Coconut
mıştır. Hindistan cevizinin tabanında üç Harvesters. Science, 155(3761),
adet koyu halka bulunmaktadır ve bu 484–486.
halkaların maymunun yüzüne benzetil- ` Padua, M.A.K.A. 2015. Small farmer
mesinden dolayı bu ismi almıştır. access to premium prices for copra
in the Philippines: a case study of
Türkçe ceviz olarak bilinse de cevizle akra- Şekil 1: Genç bir makak maymunun direk- the coconut oil chain in Camarines
balığı olmayan bir bitkidir. Tohumları/mey- te eğitimi (Bertrand, 1967’den alınmıştır). Sur province. PhD dissertation, Lin-
veleri iri ve yağlıdır. Bu meyvelerin farklı coln University.
sektörlerde kullanım alanı bulunmaktadır. Makak maymunlarının yüksek ağaçlar- ` Ruslin, F., Azmi, M. A., Matsuda, I.,
Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İdare Merkezi OKURA NOT
Süleyman GÜLER Oğuzlar Mah. 1374 Sok. No:2/4 BioMedya Gazetesi’nde yayınlanan yazılarda ve
Balgat - ANKARA
makalelerde öne çıkarılan görüşlerin sorumluluğu
Editör / Ecem KOÇER Tel : 0 312 342 22 45 BioMedya yayın organına ve/veya Prosigma
Sanat Yönetmeni / Fatih ÇETİN Fax : 0 312 342 22 46 Firması’na değil, yazarlara aittir. Yazarlar sundukları
Hukuk Danışmanları / Yayın Türü / Yerel Süreli çalışmaların içinde yer alan şirketlerle danışmanlık
ya da başka iş ilişkileri içinde olabilirler.
Av. Ersan BARKIN Av. Murat TEZCAN Aynı zamanda reklamlar; reklam verenlerin
BİYOTEKNOLOJİ Mali Danışman / İrfan BOZYİĞİT / sorumluluğundadır. Ürün tanıtımı sayfalarında
VE YAŞAM BİLİMLERİ SMMM yayınlanan ürün bilgileri, ilgili firmaların sunumları
GAZETESİ www.prosigma.net olup üretici firma sorumluluğundadır.
info@prosigma.net
