Page 14 - BİOMEDYA SAYI 49

14 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ MART - NİSAN 2024 www.biomedya.com

145 MİLYON YILLIK DİNOZOR AYAK İZLERİNİN

YANINDA “OLAĞANÜSTÜ” KAYA SANATI

Paleontoloji ve arkeoloji Brezilya’nın ku- Bu durumu düzeltmek için ekip bölgede Araştırmacıların keşfettiği petroglifler
zeydoğusunda bir araya geldi; antik kaya araştırma yapmış ve hem dinozor ayak çoğunlukla dairesel olup radyal çizgiler
oymalarının yanı sıra dinozor ayak izleri- izlerinin hem de petrogliflerin gözlem- ve diğer motifler içeriyor. Anlamları açık
ni de içeren “olağanüstü” bir alan ortaya lendiği üç büyük mostra tespit etmiştir. olmasa da, geometrik formlar olarak yo-
çıkarıldı. İlk mostrada, T. rex’in ait olduğu klad rumlanabilirler ve Paraíba ve Rio Grande
olan theropod izlerinin en yüksek kon- do Norte’nin başka yerlerinde bulunan
Paraíba Eyaleti, Sousa belediyesindeki santrasyonuyla birlikte 22 sembol daha kaya oymalarıyla çarpıcı bir benzerlik
Serrote do Letreiro Bölgesi, Erken Kre- keşfedildi. taşırlar. Dikdörtgen ızgara gravürler ve
tase’den (145 ila 100,5 milyon yıl önce) yıldız ve yılanlara benzeyen diğerleri de
theropod, sauropod ve iguanodontian İkincisi sadece iki petroglif içermekteydi, dahil olmak üzere bazı önemli tasarımlar
dinozorların fosilleşmiş ayak izlerinin ancak bir zamanlar çok daha fazla sayıda göze çarpmaktadır.
keşfedildiği üç ana kaya çıkıntısına ev petroglif olduğu ve bunların okunamaz
sahipliği yapmaktadır. Sadece bu da de- hale geldiği anlaşılmaktadır. Üçüncü ve Tarzdaki çeşitlilik, kaya sanatının arkasın-
ğil, bölge aynı zamanda sömürge öncesi son mostrada ise 30 oymanın yanı sıra, da birden fazla kişinin olduğunu göster-
dönemde insanlar tarafından yaratılan büyük ölçüde sauropod dinozorları tara- mektedir. Kim olduklarını bilemeyebiliriz,
petrogliflere (doğrudan kayanın yüzeyini fından bırakılan geniş gagalama izleri ve ancak dinozor ayak izlerinin yanına oyma
gagalayarak yapılan bir tür kaya sanatı) izler tespit edildi. yaparken büyük özen gösterdiklerini bi-
de ev sahipliği yapıyor. liyoruz.
Ekip, “Hiçbir vakada petroglifin oluştu-
Yeni bir çalışmada araştırmacılar, benzer- rulmasının mevcut ayak izlerine zarar
leri daha önce hiç bu kadar yakın mesa- verdiğine rastlanmadı, bu da yapanla-
fede görülmemiş olan bu “paha biçilmez” rın düşünceli olduğunu gösteriyor” diye
paleontolojik ve arkeolojik unsurları bir açıklıyor.
arada tanımlıyor.
Araştırmacılara göre, Serrote do Letrei-
Araştırmacılar çalışmalarında, dinozor iz- ro’nun paleontoloji ve arkeolojiyi “ola-
leri ve kaya sanatının daha önce de – ör- ğanüstü bir şekilde bir araya getirmesi”,
neğin Avustralya, Polonya ve Utah’ta – bir sömürge öncesi Brezilya’daki insanların
arada bulunduğunu, ancak “bu örneklerin fosil kayıtlarıyla etkileşime girdiğini, bun-
hiçbirinde petrogliflerin ayak izleriyle Ser- ları aktif bir şekilde grafiksel ifadelerine
rote do Letreiro’daki kadar yakın bir ilişki dahil ettiğini ve kültürel kimliklerini oluş-
göstermediğini” yazıyor. turmaya yardımcı olduğunu gösteriyor.

“Oymacıların ayak izlerini tanıdıkları ve Bu nedenle, çalışmanın yazarları, bu eş-
petroglifleri kasıtlı olarak onların etrafın- siz sit alanını gelecek yıllarda da takdir
da işledikleri, insan grafik ifadesi ile fosil etmeye devam edebilmemiz için “daha
kayıtları arasında sembolik bir bağlantı fazla hasarı önlemek için acil hafifletme
kurdukları tartışılmaz.” önlemleri” talep ederek korunmasını sa-
vunuyorlar.
Bölgedeki dinozor ayak izlerinden ilk kez
20. yüzyılın başlarında bahsedilmiş ve o Kaynak: https://www.iflscience.com/
zamandan bu yana bölgenin paleontolo- Derleyen: Figen Berber
jik yönleri birkaç kez incelenmiştir. An-
cak petroglifler çok daha az ilgi görmüş,
hiçbir zaman kapsamlı bir şekilde analiz
edilmemiş ya da ayak izleriyle birlikte ele
alınmamıştır.