Page 3 - BİOMEDYA SAYI 02

www.biomedya.com

sonuçlarını yorumlarken “beyinleri çıkarıldığı hâlde kısmı çıkaralım ve kullanmadığımız yükü taşımayalım. için bu kadar yaygınlaşmıştır.
fareler bazı işleri yapabilmektedirler” diyerek, insanda İsteyen çıkar mı? - J. Strout: Saçma sapan bir fikir. Böyle bir şey
da beynin bazı kısımlarının çıkarıldığında önemli İnsan beyni ortalama 1.400-1.500 gramdır. Bunun söylemek için öncelikle beyin kapasitesinin tanımı
değişikliklerin olmayacağını ifade etmiştir. %10’u 140 gram olup, bu da bir koyun beyninin yapılmalıdır. Şu an bu da yapılamadığına göre...
büyüklüğü kadardır. Bugünkü bilgilerimize göre - JeffHollerman: Tamamen spekülasyon.
2. Popüler medyanın haberleri çarpıtması veya beynin %1’lik bir kısmını bile çıkarıp atamayız.
yanlış yorumlaması sonucu olabilir. İnsanın beyninin Çünkü beyindeki çok küçük bir alanın hasarı felçlere Bazı gerçekler
Doç. Dr. Kadir DEMİRCAN sebebiyet verebilmektedir. Parkinson hastalığı gibi
Tıbbi Genetik Uzmanı %10’unu kullandığına dair net bilimsel veriler kısıtlı. • Yaklaşık 1.400 gram ağırlığındaki insan beyninin
Buna rağmen buna inananlar şöyle düşünmektedirler: beynin çok az bir kısmını etkileyen hastalıklar çok %90’ı sudur.
“Eğer beynimin daha fazlasını kullanırsam süper tahripkâr sonuçlara yol açabilmektedirler. En azından • Beyin zarları arasında dolaşan koruyucu serebro-
hafızaya sahip olurum, olağanüstü zihnî beceriler bugüne kadar kimse beyninin bir kısmını çıkarıp spinal sıvı günlük olarak yenilenir (400-500 ml/
kazanabilirim. Meselâ, düşünce gücümle cisimleri atmaya kalkışmamıştır. gün).
hareket ettirebilirim. Çünkü psişik güçler %90’ında • Görme sinirlerimizdeki optik liflerin sayısı
saklı! İnsanları kandırıp nöropazarlama ile bu işten Minik dokunuşlar 1.200.000’dir.
para kazanmak da mümkün gibi duruyor. Günümüzde Uyku-uyanıklık saatlerinde, günlük ve mevsimlik
nöromarketing büyük bir saha. ritimlerin oluşmasında ve bu işler için melatonin • 100 milyar hücre arasındaki bağlantıların (sinaps)
sayısı 100 trilyondur. Her hücrede bir milyara
hormonunun salgılanmasında rol alan, görme yakın protein, her proteinde ise 40.000 atom
3. İnsanların acizliğidir. Bilim dünyası bütün sinirlerimizin yolu üzerinde bulunan suprakiazmatik bulunmaktadır. Amino asitlerin yanlış bir dizilişi
gelişmelere rağmen beynin sırlarını hâlâ çözememiştir çekirdeğin kapladığı saha 0,3 mm ’tür. Açlık ve zehir etkisi yapabilmektedir.
3
ve çözecek gibi de gözükmemektedir. Tam çözdük susuzluğumuzu düzenleyen, vücut ısısını ayarlayarak • Her gözde 130 milyon ışık alıcı hücre vardır. Buraya
derken bulmaca daha da karmaşık bir hal almaktadır. termostat görevi yapan ve limbik sistemin gelen sinyaller 5 santimetrelik görme siniriyle
Bilinen doğrular, yeni keşiflerle bir anda “out” olup merkezinde bulunan hipotalamus’un ağırlığı 50 beyne ulaşır.
eski bilgiler havuzuna gönderilmektedir. Bu yüzden gramdır. Zevk, neşe, üzüntü ve öfkelerimizin, kısaca
de araştırmacılar her seferinde “beyin kâinattaki duygularımızın merkezi olan limbik sistem ise bütün • Göz, bir anda beyne 1,5 milyon bilgi sinyali
gönderir.
en kompleks en karmaşık yapıdır; bu mükemmel beynin %1’ini oluşturan orta beyinde yer alır. Şimdi
yapının çözülemeyen daha çok sırları vardır” diyerek bunların hangisini çıkarıp atabiliriz? • Bütün hücreler gibi beyin hücreleri de atomlardan
acizliklerini itiraf etmektedirler. oluşmuştur. Bir hücrede 10 katrilyon atom vardır.
Yüzdesi mi önemli fonksiyonu mu? • Kertenkele beyni 0,08 g, fil 6 kg, timsah 80 g,
Beyin çağı Bırakın bu yapıları çıkarmayı milimetrenin binde biri köpek 92 g, tavşan 10 g, deve 760 g, at 500 g,
şempanze 400 g, koyun 140 g, fare 2 g, kutup ayısı
Edebiyatçı Emily Dickinson, ‘beyin gökyüzünden daha uzunluğunda olan birkaç nöronu tahrip etmek bile 500 g, zürafa 680 g, kedi 30 g, baykuş 3 g, balina
geniş, okyanuslardan daha derindir’ derken, asırlarca sinir sistemimizin harika dengesini bozabilmektedir. 8 kg, kaplumbağa 0,3 g, aslan 240 g, su aygırı 580
önce Hz. Ali, “Ey İnsan, sen kendinin küçük bir cisim g ve kirpi beyni 25 g’dır.
olduğunu sanırsın, oysa en büyük âlem senin içinde Meteorolojik olaylar gibi kaotik sistemlerden bildiğimiz • Yeni doğan bir çocukta 300-400 gram ağırlığında
gizlidir” demiştir. “kelebek etkisi”nde olduğu gibi; beyincikteki bir hasar olan beyin ilk üç yıl içinde çok hızlı gelişerek,
kendinden uzaktaki başka bir bölgenin sistem ve yedi yaşlarında hemen hemen ergin insandaki
Mehmet Akif Ersoy’da İnsan şiirinde; düzenini alt üst edebilmektedir. Connectome projesi büyüklüğe yaklaşır.
Avâlim sende pinhandır, cihanlar sende matvîdir... işte tam burada işe yarayacak gibi duruyor.
Musaggar cirmin amma gâye-i sun’-i İlâhîsin SONUÇ
Bu haysiyetle pâyânın bulunmaz bîtenâhisin” Beyin ölümü Şu anki bilgilere göre
mısralarıyla belki de insanın bu büyük hakikatine fMRI tekniği, aktif olan sinir hücrelerini şeker
dikkati çekmektedir. tüketimlerine göre görüntüleyebiliyor. Ancak, beynin tamamı çalışıyor gibi
sinir hücreleri hiç çalışmıyor gibi dursalar da, duruyor. Beyin hücrelerinin ve
ABD Başkanlarından George Bush; 1990’da çevrelerindeki sinir hücrelerinden kendilerine sinyaller aktivitelerinin kapasitesini ölçen
halka yaptığı bir konuşmada beyinden söz etmiş, gelmektedir. Bir sinir hücresine saniyede 2.500 mesaj yeni birimler keşfedilirse konuya
araştırmacıları bu konuya yönlendirmiş ve beyin alınır, değerlendirilir ve cevap verilir. İnsandaki 100 yeni bakış açıları getirilebilir. Ama
daha iyi anlaşılabilsin diye konferanslar, seminerler trilyon adet olduğu söylenen hücrelerin 100 milyarı
düzenlenmesini istemiştir. Bu yüzden 1990-2000 beyindedir ve iki sinir hücresi arasında da 3.000 Hollywood boş durmuyor, konuyu
yılları arası “decade of the brain” (Beynin 10 yılı) civarında sinaps (bağlantı) vardır. popülerleştirmeyi ve dikkat
olarak bir kampanyaya dönüştürülmüştür. Barack çekmeyi seviyor.
Obama’da 2013 yılında Brain Initiative adlı beyin Beynimiz tam olarak hiçbir zaman bütünüyle bir
girişimi çalışmalarını başlattı. J. F. Kennedy’nin dinlenme içine girmez. Uykuda bile enerji tüketir.
tarihe damga vuran uzay programını açıkladığı 1962 “Dinleneyim çocuklar, yoruldum” dese zaten bunun Bu kısa girişten sonra işin genetik
Houston konuşmasıyla kıyaslanan bu toplantıda, adı beyin ölümü olur. Dolayısıyla uykuda iken bile boyutunu başka bir yazıya havale
Obama beynin haritasını çıkarmak için Amerikan çalışmasını sürdürmektedir. Zira uyurken de nefes
Hükümeti’nin kapsamlı bir proje başlattığını alırız, kalbimiz atar, iç organlarımız çalışır, vücut ısımız ederek yazıyı sonlandırıyoruz.
duyurdu. Ulusal Sağlık Enstitüsü, NIH, 2014 yılında azalır, karaciğer yüzlerce farklı görevini yapmayı
46, 2015 yılında ise 81 milyar doları bu çalışmalar aralıksız sürdürür, kanımız böbreklerden süzülür, idrar Kaynaklar
için ayırmıştır. Beyindeki 100 milyar sinir hücresi torbamız dolar, beynimize giden sinyal bizi sabah 1.http://www.braininitiative.nih.gov
kendi aralarında 100 trilyon bağlantı yapmaktadır. erkenden uyandırır.
Connectome projesi bu bağlantıları çözmeye 2.http://alleninstitute.org/
çalışıyor. Belki de bu projeler bittiğinde beynin yüzde Uzman görüşleri 3.http://www.kavlifoundation.org/
kaçı kullanılıyor gibi sorulara cevaplar tam olarak - R. Sabbatini: Bu tamamen yanlış bir ifadedir. 4.http://www.bbc.com/future/story/20121112-do-we-only-use-10-
verilebilecektir. İnsanlar beyinlerindeki bütün nöronları kullanırlar. of-our-brains
Ufacık bir hasarda, meselâ, optik sinirleri tutan 5.http://www.scientificamerican.com/article/do-we-really-use-
Beynin %10’unu kullanmak ne bir genetik hastalıkta, kişiler kör olmakta ve kısa only-10/
demektir? sürede ölmektedirler. 6.https://en.wikipedia.org/wiki/Ten_percent_of_the_brain_myth
Buradan şöyle bir yoruma gidebilir miyiz? - S. Strejilevich: Bilimsel dayanağı olmayan yanlış bir 7.http://www.smithsonianmag.com/science-nature/top-ten-myths-
Eğer %10’unu kullanıyorsak, kullanmadığımız %90’lık görüştür. İnsanlar spekülasyonlara çabuk inandığı about-the-brain-178357288/?no-ist