Page 4 - BİOMEDYA SAYI 06

04

YENI BIR

HAFIZA FAZI

KEŞFEDILDI

Baran Bozdağ

Normal şartlarda, yeni tanıştığımız bir araştırmacılar, bununla birlikte kendi
insanın ismini birkaç saniye boyunca kendine öğrenebilen algoritmanın da
işler bellek denen (working memory) yardımı ile her görsel ile ilgili olan beyin
mekanizma ile ilgili nöronların ileti aktivitesini sınıflandırabildiklerini ve
başlatması ve aktive olmasıyla birbirinden ayırabildiklerini gösterdi.
saklarız. Eğer bu insan sizin için Daha sonra tüm bu görselleri
önemli ise birkaç gün sonra ismi de kombinasyonlar halinde gören (bir yüz
uzun-süreli belleğinize kaydedilir. ve kelime birlikte gösterilen slaytlarla)
Bunun için de bir takım nöronlarınızın gönüllülerin bu birimlerden yalnızca bir
Hafıza üzerine çalışan bağlantıları kalıcı olarak değiştirilir ve tanesine odaklanmaları istendi.
araştırmacılar, bir ismi kaydetmek için bu patern korunur. İlk anda EEG ölçümlerinde, iki
parçanın da beyindeki aktivasyonuna
Peki, acaba bu isim bilgisi, kısa
kognitif belirsizliğe süreli hafızadan uzun-süreli hafızaya ait izler görülürken, gönüllülerin
daha ışık tutan nasıl geçer; ya da aradaki saatler ve odaklanmadıkları kısma ait nöral
günler sürebilen geçiş sırasında (işler
aktivitenin minimal seviyeye
gelişmelere imza hafızadan çıkıp, uzun süreli hafızaya düşürülerek unutulma fazına girdiği
attılar. kaydedilene kadar geçen süre) nerede görüldü. Bu da hala, o parça için
konuşlanır? de işler-belleğin yürürlükte olduğu
anlamına geliyor. Bununla birlikte
Araştırmaları Science dergisinde de gönüllüler odaklanmadıkları
yayımlanan bilimciler, hafızanın kısmı birkaç saniye sonra
yeniden doğabildiğini ortaya koydu. hatırlayabiliyorlardı.
Yapılan gözlemler, artan nöral
aktivite olmadan var olabilen yeni Araştırmacılar bu uygulamanın
bir işler bellek fazına işaret ediyor. akabinde transkraniyal manyetik
Araştırmacıların öncelikli uzun-süreli stimülasyon (transcranial magnetic
hafıza şeklinde isimlendirdikleri bu faz stimulation – TMS) adı verilen ve
benzer çalışmaların bulguları ile son hasar verici olmayan bir metot ile
derece yakın biçimde örtüşüyor. beyine hızla değişen manyetik alanın
ürettiği elektrik uyarıları vermeyi
Özellikle de, konvansiyonel işler- denediler. Aynı ipuçları ile testi
hafızanın süresini doldurmasından gönüllülere tekrar uygulayan bilimciler,
sonra bile, edinilen bilginin nöronların her görselin beyinde yarattığı nöral
arasında bulunan sinapslarda aktivasyon söner sönmez geniş
saklanabildiğini ve korunabildiğini TMS pulsları uyguladı. Sönmüş
gösteren inceleme ile sonuçlar olan ipucuna ait beyin aktivasyonu
tamamen aynı görünüyor. yinelenirken, beyinde latent fazda
olan hafızanın bilinç içi duruma geri
Keşfin niteliğinin son derece üst taşınabildiği de gösterilmiş oldu.
düzeyde olduğunu belirtmekte de
fayda var. Aslında orada olması Ne var ki, araştırma; sinapsların ve
gerektiğini bildiğimiz ancak nerede diğer nöronal özelliklerin bu ikinci
ve ne şekilde mevcut olduğunu düzey işler hafızayı nasıl kurduklarını
bilmediğimiz ve hatta ölçemediğimiz ve koruduklarını mekanizması ile
ara hafıza fazı mevcut araştırma ile ortaya koyamıyor. Yine de, koşullardan
ortaya çıkmış oluyor. Araştırmaya dahil ve mekanizmadan bağımsız olarak bu
olmayan Vanderbilt University’den hafıza fazının da varlığının gün yüzüne
kognitif sinirbilimci Geoffrey çıkarılmış olması henüz ilk de olsa
Woodman’a göre; keşfedilen şey teorik büyük bir adım olarak nitelendiriliyor.
fizikte ‘kara madde’ yi gözlemlemiş İyi bilimsel araştırmaların,
olmakla aynı önem seviyesine sahip. kendilerinden sonra daha fazla
sorunun oluşmasına sebep oldukları
Araştırmanın gerçekleştiği bilinir. Burada edinilen hafıza süreçleri
Madison’daki University of ile ilgili bilgilerin ve ileride çözülmesi
Wisconsin’den Nathan Rose ve umulan bu ikincil işler-bellek fazının,
çalışma arkadaşları ilk olarak birçok nörolojik kondisyona da –
gönüllülere yüzlerin kelimelerin veya amnezi, epilepsi, şizofreni gibi- yeni
noktaların bir yöne doğru hareket ettiği çözümler üretilebilmesinin önünü
bir dizi slayt izletti. Sonuçtaki nöral açabileceği ön görülüyor.
aktiviteyi fMRI (fonksiyonel manyetik Kaynak:Bilim fili
rezonans görüntüleme) ile izleyen Makale Referans: DOI: 10.1126/science.aal0446