Page 3 - BİOMEDYA SAYI 14

03
www.biomedya.com Mayıs - Haziran 2018 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

DÜNYADA SALGIN HASTALIĞA DÖNÜŞME

RİSKİ EN YÜKSEK OLAN VİRÜSLER

Orta Afrika'da Ebola yeniden ortaya EBOLA VIRÜSÜ MERS'in ölüm oranı SARS'tan daha yüksek
çıkarken, Hindistan'ın güneyinde de Nipah olsa da bulaşıcılığı daha düşük. İnsandan
adı verilen bulaşıcı bir virüs can almayı Ebola virüsünün de meyve yarasalarından insana ancak çok yakın temasla buluşuyor.
sürdürüyor. Bilim insanları, MERS virüsünün kaynağının
kaynaklandığı düşünülüyor.
develer olduğunu düşünüyor. Ancak
Her ikisi de Dünya Sağlık Örgütü (WHO), her İlk olarak Demokratik Kongo insanlara ilk nasıl bulaştığı ise bilinmiyor.
yıl büyük bir salgına dönüşme riski taşıyan Cumhuriyeti'ndeki Ebola nehri yakınlarında
'öncelikli hastalıklar' listesi açıklıyor. 1976 yılında görüldü. İnsanlara ilk olarak RIFT VADISI ATEŞI
WHO'nun 2015 yılından bu yana yabani hayvanlardan geçti.
yayımladığı bu listede yer alan virüsler, İnsandan insana ise açık yara, tükürük,
kamu sağlığı açısından büyük bir risk olarak kan, idrar, sperm ve diğer vücut sıvıları Sivrisinek ve kanla beslenen diğer
tanımlanıyor. aracılığıyla bulaşıyor. Ortalama ölüm oranı sineklerle taşınan Rift Vadisi Ateşi (RVF),
Bu virüslerin salgına dönüşme olasılığı yüzde 50. 2014 ile 2016 yılları arasında genellikle inek ve koyunlarda görülen viral
yüksek görülürken, bilim insanlarının da Batı Afrika'da görülen büyük salgın bir hastalık, ancak bu hastalık insanları da
elinde bunlarla mücadele için ilaç ve aşı gibi sırasında 11 bin kişi yaşamını yitirdi. etkiliyor.
yeterince araç olmadığı belirtiliyor.
WHO listesinde bulunan virüsler şunlar: Bazı vakalarda orta düzey bir gribe
Ani ateş ve halsizlikle kendini belli eden benzeyen semptomlar gösterirken, bazı
Ebola virüsü ilerleyen dönemlerde ishal, durumlarda da damar ya da organların
NIPAH VIRÜSÜ
kaşıntı, böbrek ve karaciğer yetmezliğine zarar vererek ölüme yol açıyor.
ve bazı durumlarda da iç ve dış kanamalara
Meyve yarasalarından canlı hayvanlara ve yol açıyor. İnsanlara bu virüsü taşıyan bir hayvanın
insanlara geçiyor. kanı ya da etiyle doğrudan ya da dolaylı bir
MARBURG VIRÜSÜ temasla bulaşıyor. Ayrıca, kaynatılmadan
İlk belirtiler ateş, kusma ve baş ağrısı içilen sütlerden veya sinek ısırıklarından
olarak ortaya çıkıyor. Daha sonra beyinde Ebola'nın yakın bir "akraba türü" olarak bulaştığı da görülüyor. Bu virüs ilk olarak
iltihaplanmaya yol açıyor. görülüyor. Yine vücut sıvıları aracılığıyla 1931 yılında Kenya'nın Rift Vadisi'ndeki bir
Şu ana kadar bu virüse karşı herhangi bir bulaşıyor. Ebola gibi, Marburg virüsünün çiftlikte tespit edildi.
aşı geliştirilebilmiş değil. Ölüm oranı yüzde de taşıyıcısı meyve yarasaları. Ölüm oranı
70. ZIKA
Adını 1998 yılında ilk kez tespit edildiği yüzde 24 ile yüzde 88 arasında değişiyor.
Adını, 1967 yılında ilk kez görüldüğü
Malezya'nın Nipah kasabasından alan bu
virüs, şu ana kadar 300 kişiye bulaştı. Can Almanya'nın Marburg kasabasından alıyor. Zika, insanlara ağırlıklı olarak bu virüsü
kaybı ise 100'ün üzerinde. taşıyan bir sineğin ısırmasıyla geçiyor.
SARS Ancak cinsel temasla da bulaşabiliyor.
Yarasalardan geçen hastalıklar Semptomları arasında ateş, kaşıntı, kas
Nipah virüsü, yarasalardan geçen Şiddetli Akut Solunum Yetmezliği ağrısı ve baş ağrısı yer alıyor.
hastalıklar kategorisinde yer alıyor. Bu Sendromu (SARS), solunum yollarını
kategorideki bir başka virüs de ilk olarak etkileyen viral bir hastalık. Ancak bilim insanları, bebeklerde bu salgında ölüm oranı da yüzde 20'ye
Avustralya'da tespit edilen Hendra. Bilim insanları, bu hastalığın insanlara Çin'in normalden çok daha küçük kafa boyutunun ulaştı. İlk olarak 1969 yılında Nijerya'nın
güneyinde gıda maddesi olarak tüketilin görüldüğü doğum anomalilerinin de Lassa kasabasında tespit edildi.
Bu virüs de meyve yarasalarından geçiyor misk kedisinden geçmiş olabileceğini arkasında bu virüsün yattığını düşünüyor.
ve hem atları hem de insanları etkiliyor. İlk düşünüyor. WHO, Zika'nın yetişkinlerde felce yol açan HASTALIK X
kez 1994 yılında Avustralya'nın Hendra Bununla birlikte bu virüsü yarasalara nadir bir nörolojik rahatsızlık olan Guillain-
kasabasında tespit edildi. bağlayan bazı bulgular da mevcut. Şu ana Barre sendromuna da yol açabileceğini
kadar 2002 ve 2004 yılları arasında dünya söylüyor. İlk kez 1947'de Uganda'nın WHO, özel ilgi gösterilmesi gereken
O tarihten bu yana 70'ten fazla atın genelinde iki büyük salgına yol açtı. Zika Ormanı'nda yaşayan Rhesus potansiyel salgınlar listesine 'Hastalık X'
ölümüne neden olurken, virüsün bulaştığı maymunlarında tespit edildi. Henüz aşısı adında anonim bir hastalık da eklemeye
her yedi kişiden dördü hayatını kaybetti. İngiltere Ulusal Sağlık Hizmeti'nin verilerine geliştirilmiş değil. karar verdi.
göre, 8 bin 098 adet tespit edilen SARS
KKKA vakası var ve can kaybı sayısı da 774. Çok LASSA HUMMASI Hastalık X, "şu aşamada insanlarda
şiddetli bir zatürre yaşanmasına neden hastalığa neden olduğu bilinmeyen bir
olan bu virüs, havadan bulaşıyor. 2004 mikroptan kaynaklanabilecek ciddi bir
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (CCHF), Lassa virüsü, insanlara genellikle bu uluslararası salgını temsil eden" ifade
insanlara kenelerden geçiyor. Ölüm oranı yılından bu yana ise dünya genelinde tespit virüsü taşıyan farelerin idrar ve dışkısı olarak tanımlanıyor.
edilen bir SARS vakası yok.
yüzde 40'lara kadar çıkıyor. üzerinden geçiyor. Lassa aynı zamanda
İlk kez 1944 yılında Kırım'da, daha sonra da MERS vücut sıvıları aracılığıyla insandan insana da WHO bilim insanları, dünyanın herhangi bir
Kongo'da görüldü. Aynı zamanda Kırım- bulaşabiliyor. yerinde ölümcül bir salgınla yeni bir virüsün
Kongo Hemorajik Ateş olarak biliniyor. Normal koşullar altında ölüm oranı ortaya çıkma olasılığının her zaman mevcut
Özellikle bahar ve yaz aylarında Türkiye'de Orta Doğu Solunum Sendorumu (MERS) yaklaşık yüzde 1. Ölümler genellikle organ olduğunu belirtiyor. Bu nedenle Hastalık
de görülüyor. Hastalığın ilerlemesi oldukça ile SARS ile aynı aileden geliyor. İlk olarak yetmezliği nedeniyle ve iki hafta içerisinde X'in henüz ne olduğu da bilinmiyor.
ani oluyor. Semptomları arasında baş ağrısı, 2012 yılında Suudi Arabistan'da tespit görülüyor. Kayank: BBC
yüksek ateş, sırt ağrısı, eklem ağrısı, karın edildi. Bilinen vakaların yüzde 80'i de bu
ağrısı ve kusma yer alıyor. Henüz aşısı ülkeden. MERS hastalarının yaklaşık yüzde Ancak Mart ayında Nijerya'da görülen
bulunmuyor. 35'i hayatını kaybetti. salgın sırasında 90 kişi yaşamını yitirirken,