Page 13 - BİOMEDYA SAYI 21

13
www.biomedya.com Temmuz - Ağustos 2019 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

BİYOÇEŞİTLİLİK

ÇÖKME AŞAMASINDA MI?

Tüm memeli türlerinin yüzde 25’inin yok olma tehdidi altında olduğu kabul edilirken, evcil hayvanların vahşi akrabası
olan memelilerin yüzde 50’den fazlası yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.

Dünyadaki biyolojik çeşitliliğin Islah edilmiş bitki ve hayvanların vahşi yok olmanın eşiğinde. “Baer’s pochard” tehlikesi altındaki bir tür olan Edwards
durumunu gösteren yeni bir rapora akrabaları, tarım mahsullerinin ve (Aythya baeri), Güney Doğu Asya kökenli Sülünü (Lophura edwardsi) için kesinlikle
göre, bir milyondan fazla türün neslinin hayvancılığın kökenini oluşturan atalarla ve evcil ördek neslinin türetildiği yeşilbaş geçerli. Nehir mandasının yakın akrabası
tükenmesini önlemek için “köklü bir aynı türler ya da onların yakın akrabalarıdır. ile yakından bağlantılı, nesli tehlikeli ve Endonezya’ya özgü bir sığır türü olan
değişim” gerekiyor. Kara, tatlı su ve deniz Beslenme amacıyla yetiştirdiğimiz biçimde tükenmekte olan bir ördek türü. Lowland Anoa (Bubalus depressicornis)
ekosistemlerinden üç yıl boyunca toplanan domuzlar, yaban domuzundan (Sus Orta Vietnam kökenli Kouprey (Bos gibi 30 başka türün daha yok oluşla karşı
ve Hükümetler Arası Biyoçeşitlilik ve scrofa), tavuklarsa Asya’da yaygın biçimde sauveli), evcil ineğin vahşi bir akrabası ve karşıya olduğu düşünülüyor.
Ekosistem Hizmetleri Platformu (IPBES) bulunan kırmızı orman kuşlarından (Gallus günümüzde vahşi doğada soyu tükenmiş
tarafından çoğunlukla ‘IUCN Tehdit gallus) evcilleştirilmişti. Bu gibi vahşi olabilir. Evcil hayvanların bu tür vahşi akrabalarını
Altındaki Türler Kırmızı Listesi’nden elde türlerin, genetik çeşitliliklerini arttırmak yitirmek, ziraat mahsullerini ve evcil
edilen bilgilere dayanarak hazırlanan rapor; için melezleştirebilecekleri evcil türlerle İnsanlar, genetik çeşitlilik birikimini gittikçe hayvanları genetik bağlamda daha yoksul
insanlığın doğaya yaklaşımını ve kullanma yeterli derecede yakından bağlantılı olduğu daha ticari bir biçimde -vahşi akrabalarını bıraktığından gıda üretim sistemimizin
şeklini değiştirmemesi halinde, Dünya’nın düşünülüyor. yitirirken elde edilen evcil hayvan ve ziraat sağlamlığını ciddi biçimde tehdit ediyor.
yaşam destek sistemlerinin çökebileceği mahsullerini- kullanarak, besin konusunda
konusunda uyarıda bulunuyor. Evcilleştirilmiş türlerin vahşi akrabaları; daralmakta olan bir tür temeline bel IPBES raporu da bu tehdidin altını çiziyor.
yüksek dağ sıralarının, yoğun tropikal bağlıyorlar. Bu tür genetik kaynaklar, iklim Ülkeler 2020 yılında biyoçeşitliliğin
Peki, ama bu gündelik yaşamda ne anlama ormanların ve kurak çöllerin kayalık değişikliğinin biçim verdiği bir dünyada korunmasına yönelik hedefler üzerinde
geliyor? Yeryüzünde yaşayan türlerin ve buzul ortamında yaşarlar. Doğal 2050 yılına dek yaklaşık dokuz milyar anlaşacaklar ve evcil türlerin vahşi
çeşitliliğini ve bolluğunu tanımlayan koşullarında gelişimlerini sürdürdüler ve insanı beslemek ve bunun tarım üzerinde akrabaları, listede öncelikli bir sırada olmalı.
“Biyoçeşitlilik”, bilim insanları ve politika bu sebeple besi türlerinin karşılaştıkları yaratacağı zincirleme etkileri gidermek Doğayla olan ilişkimizde esaslı bir
yapıcılar arasında süren tartışmaların hastalıklarla mücadele etmelerine ve hususunda gün geçtikçe daha önemli bir dönüşüme ihtiyaç duyuyoruz ve bu
dışında pek bilinmeyen bir terim. değişken çevresel koşullarda verimli hale gelebilir. dönüşümün, beslenme rejimimiz ve
Biyoçeşitlilik krizinin sonuçları, birçok kalmalarına yardım edecek genler besinlerin nasıl üretildiği konusunda ciddi
insanın özellikle de kendi yaşamları barındırabilirler. Genetik çeşitlilik, bireylerin VAHŞİ AKRABALARI KORUMAK değişiklikler içermesi gerekiyor. Gittikçe
üzerindeki etkilerini kavraması açısından bilinmeyen bir hastalık karşısında bağışıklık Vahşi akrabalar, genel olarak kuşlar ve daha da belirsizleşecek bir gelecekte,
soyut ve zor görünebilir. Öte yandan, kazanmak gibi faydalı genetik tuhaflıklara memelilerden daha kötü durumdalar. genetik çeşitliliğin gıda güvenliğini
besinleri düşündüğünüzde etkileri aklınızda sahip olma ihtimalini yükselterek, türlerin Tüm memeli türlerinin yüzde 25’inin artırabilmesi için kritik besi ve tarım
netleşir. gelecekte de uzun süre varlığını devam yok olma tehdidi altında olduğu kabul türlerinin vahşi akrabalarına ihtiyacımız
ettirmelerini sağlar. edilirken, evcil hayvanların vahşi akrabası olacak.
GENETİK ÇEŞİTLİLİK VE GIDA GÜVENLİĞİ olan memelilerin yüzde 50’den fazlası
Modern besi hayvancılığı ve tarım İklim değişikliği, gittikçe genişleyen bazı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Daha Kaynak:
mahsulleri yetiştiriciliği, büyük miktarda bölgeleri daha sıcak ve kurak bir hale az tehdit altında olmakla birlikte, kuşlarla The Conversation / Philip McGowan, Friederike
ürün elde eder; bu durum, belirli özelliklere getirdiğinden; mısırın kuraklığa karşı ilgili rakamlar da benzer bir durumu işaret Bolam, Louise Mair
önem verildiği anlamına gelir. Tavuklar, dayanıklı olan vahşi akrabaları, onları ediyor. Tavuk ve hindi gibi evcil türlerin Çeviren: Tarkan Tufan
düşük maliyetli bir üretim için tek tip daha güçlü hale getirmek için evcil türlerle vahşi akrabası olan kuşların yüzde 31’iyle
boyutlarda olacak şekilde yetiştiriliyor; çaprazlanabilir. Aynı şekilde ineklerin kıyaslandığında, tüm kuş türlerinin yüzde
meyve ve sebzelerse, dolgun ve sulu bir vahşi akrabaları, yeni hastalıklar ortaya 13’ü tehdit altında.
yapıya sahip olacak biçimde… çıktıkça DNA’larında kodlanan bağışıklık
sistemini güçlendirmek için evcil sığırlarla Bu türlerin, yoğun biçimde evcilleştirilen
Hayvancılık ve tarım bitkileri popülasyonları melezlenebilir. akrabaları gibi iri gövdeli olduğu ve bir
içinde bu özellikleri çoğaltmak için bitkiler zamanlar yakalandığı veya öldürüldüğünde
ve hayvanlar, genetik olarak daha benzer Bu köken türler ve vahşi akrabaların iyi bir besin kaynağı sağladığı
türlerle çiftleştirilir; neticede hastalık tamamı, kırmızı orman kuşu ya da yaban düşünüldüğünde; (soylarının tükenmesi)
ve çevresel değişim karşısında zayıf bir domuzu kadar yaygın bulunmuyor. Tedirgin belki de şaşırtıcı değil. Bu durum Güney
savunma sistemine sahip olan sığ ve tek edici derecede çok sayıda az bilinen Doğu Asya’ya özgü; yaygın olarak avlanan,
tip bir gen havuzu oluşturur. tür aşırı biçimde tehdit altında, hatta tavuklarla aynı alt aileye dahil ve yok olma