Page 9 - BİOMEDYA SAYI 26

09
www.biomedya.com Mayıs - Haziran 2020 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

Virüslerin Keşfini Bitkilere ve gribi ve özellikle uçuk virüsü gibi) otu -Isatis indigotica yeni adıyla 225–232.
Botanikçilere Borçluyuz! virüsleri inaktif ve/veya inhibe ettiği Isatis tinctoria-, yavşanotu -Artemisia • Garozzo, A., Timpanaro, R., Bisignano, B.,
kanıtlanmıştır. annua-, Lycoris radiata, Pyrrosia Furneri, P.M., Bisignano, G., Castro, A. 2009.
Virüslerin bitkilerle münasebeti lingua -eğrelti türüdür-, Lindera In Vitro Antiviral Activity of Melaleuca
bunlarla sınırlı değildir. Virüslerin ilk Bununla beraber bazı bilimsel aggregata, meyan kökü gibi bitkilerin alternifolia Essential Oil. Letters in Applied
keşfedildiği yer bir bitki (tütün bitkisi) çalışmalarda bitkilerin antiviral de -özütlerinin- SARS için etkili olduğu Microbiology 49 (2009) 806–808.
aracılığı ile olmuştur. 1800’lü yılların deneylerde etkisiz olduğu (yani bulunmuştur). • Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç,
sonlarına doğru tütün bitkilerinde olumsuz sonuç) da görülmüştür. M. T. (Editörler) 2012. Türkiye Bitkileri Listesi
önemli bir ‘hastalık’ keşfedilmiş yalnız 2009’da yayımlanan, İtalyan bilim Tüm bu çalışmalar antiviral kaynaklı (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik
bu hastalık üç botanikçinin dikkatini insanlarının çay ağacı (ya da Hint çalışmalardır. Antiviral özütlerin Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği
oldukça çekmiştir. Bu üç botanikçi Defnesi olarak bilinen) Melaleuca virüsleri öldürmediği, yalnızca Yayını, İstanbul.
-aynı zamanda bir kimyager olan- alternifolia’nın uçucu yağı üzerine inhibe ettiği bilinmektedir. Ancak • Ieven, M., Vlietinick, A. J., Vanden Berghe,
Adolf Mayer, Dimitri Ivanovsky, ve yaptıkları çalışmaya göre bu bitkiye virüs öldürücü (virüsidal) içeriklerin D. A., Totte, J., Dommisse, R., Esmans, E.,
-aynı zamanda bir mikrobiyolog olan- ait etken maddelerin (terpenler) bazı virüslerde tam etkili olabileceği Alderweireldt, F. 1982. Plant Antiviral Agents.
Martinus Beijerinck’tir. Bu üç botanikçi virüslere (Poliovirüs 1, Adenovirüs 2, unutulmamalıdır. Bu anlamda tekrar III. Isolation of Alkaloids From Clivia miniata
tütünlerdeki bu hastalığın üzerine ECHO 9 gibi virüslere) karşı etkisiz belirtilmelidir ki virüs öldürücü Regel (Amaryllidaceae). J. Nat. Prod. 1982,
detaylı araştırmalar yapmışlardır fakat olduğu görülmüştür. herhangi bir bitkisel bileşen olduğuna 45, 5, 564-573.
tütünlerdeki bu durumun hastalıktan yönelik bilimsel uygulamalı çalışma • Li, S. Chen, C., Zhang, H., Guo, H., Wang, H.,
öte bir durum olduğunu (1892’de) Bitkilerin önemli bir kısmının henüz mevcut değildir (in vitro Wang, L., Zhang, X., Hua, S., Yu, J., Xiao, P.,
ilk keşfeden ve virolojinin babası antimikrobiyal (antibakteriyal, -laboratuvar ortamında- virüsidal Li, R., Tan, X. 2005. Identification of Natural
olarak görülen Rus botanikçi Dimitri antifungal) etkileri kanıtlansa da çalışmalar -sayısı çok az da olsa- Compounds With Antiviral Activities Against
Ivanovsky (1864-1920) olmuştur. antiviral etkileri kanıtlanan bitki sayısı bulunmaktadır). SARS-Associated Coronavirus. Antiviral
nispeten çok daha azdır. Örneğin; 1952 Research, 67 (2005) 18–23.
Görüldüğü üzere virüslerin keşfi yılında yapılan bir çalışmada antiviral Virüsler üzerine yapılan bitkisel • Lin, C., Tsai, F., Tsai, C., Lai, C., Wan, L., Ho,
bitkiler ve bitki bilimciler sayesinde (İnfluenza A virüsüne) etkisi araştırılan kaynaklı çalışmaların yoğunluğuna T., Hsieh, C., Chao, P. L. 2005. Anti-SARS
olmuştur. Keşfedilen bu ilk virüs daha 142 bitkiden yalnız 12’sinin olumlu ve içeriklerine bakıldığında bu Coronavirus 3C-Like Protease Effects of
sonra ‘tütün mozaik virüsü’ olarak sonuç vermesi oran bakımından çalışmalarda çalışılan virüslerin Isatis indigotica Root and Plant-Derived
adlandırılmıştır. Bu virüsün linear tek çarpıcı oranda azdır. solunum yolu virüslerinden ziyade Phenolic Compounds. Antiviral Research, 68
sarmal RNA genomu içeren bir virüs daha çok cilt rahatsızlığına sebebiyet (2005) 36–42.
olması da bir başka ilginç detaydır. Koronavirüs ve Bitkiler veren (örneğin; Herpes simpleks • Loizzo, M., Saab, A., Tundis, R., Statti, G.,
Virüsler hayvanlara, bakterilere hatta -uçuk- virüsü) gibi virüsler olduğu Menichini, F., Lampronti, I., Gambari, R.,
arkelere kadar hemen hemen her 2019 yılı sonunda başlayarak özellikle görülmektedir. Cinatl, J., Doerr, H. 2008. Phytochemical
canlıya bulaşabildiğinden bitkilere 2020 yılında pik yaparak tüm dünyayı Analysis and in Vitro Antiviral Activities
de bulaşabilmeleri gayet tabiidir. etkisi altına alan yeni Koronavirüs Kaynaklar: of the Essential Oils of Seven Lebanon
Nitekim yukarıda anlatıldığı üzere (Covid-19; yine bir RNA virüsüdür) • Astani, A., Reichling, J., Schnitzler, P. 2009. Species. Chemistry & Biodiversity 5(3),
ilk keşfedildikleri yer olan bitkilerde üzerine etkili bitkisel bileşen -oldukça Comparative Study on the Antiviral Activity 461-470. https://dx.doi.org/10.1002/
de bolca mevcutturlar. Virüsler yeni bir virüs olmasından kaynaklı- of Selected Monoterpenes Derived from cbdv.200890045.
bulaştıkları her canlı grubuna yeterince çalışılmamıştır. Bu sebepten Essential Oils. Phytother. Res. (2009), DOI: • Lustig, A., Levine, A. J. 1992. One Hundred
özgü çeşitleri ve/veya türleri bu tür durumlarda tedavi için bilimsel 10.1002/ptr. Years of Virology. Journal Of Virology, Aug.
bulunmaktadır. Örneğin; tütün mozaik olmayan herhangi bir kaynağın • Becker, S. 2020. Essential Oils and 1992, p. 4629-4631.
virüsü yalnız bitkilerde bulunmaktadır. güvenirliğini sorgulamak gerektiği Coronaviruses. Tisserand Institute, Erişim • Minami, M., Kita, M., Nakaya, T., Yamamoto,
Üstelik virüslerin evrimlerinin diğer tekrar hatırlanmalıdır. (https://tisserandinstitute.org/essential- T., Kuriyama, H., Imanishi, J. 2003. The
canlılara bağlı olduğu da ironik bir oils-coronavirus/), Erişim tarihi; 10.04.2020. Inhibitory Effect of Essential Oils on Herpes
gerçektir. Bu konuda yalnızca laboratuvar • Brochot, A., Guilbot, A., Haddioui, L., Simplex Virus Type-1 Replication In Vitro.
koşullarında bazı öncü çalışmalara Roques, C. 2017. Antibacterial, Antifungal, Microbiol. Immunol., 47(9), 681–684.
Örneğin; bitkilerin bazı virüslere başlanmıştır. Mart 2020’de yayımlanan and Antiviral Effects of Three Essential Oil • Schuhmacher, A., Reichling, J., Schnitzler,
karşı genetik olarak dayanıklılık Vietnamlı bilim insanlarının yeni Blends. Microbiology Open. 2017;6:e459, DOI: P. 2003. Virucidal Effect of Peppermint
mekanizmaları olduğu ispatlanırken çalışmasına göre sarımsak ‘yağının’ 10.1002/mbo3.459. Oil On The Enveloped Viruses Herpes
virüslerin de buna karşılık mutasyon SARS-CoV-2 (yeni Koronavirüs -Covid- • Chantrill, B. H., Coulthard, C. E., Dickinson, Simplex Virus Type 1 and Type 2 In Vitro.
geçirdiği ve farklı canlılara bu sayede 19-)’e karşı etkili (doğal antivirüs) L., Inkley, G. W., Morris, W., Pyle, A. H. Phytomedicine, 10: 504–510.
rahatça bulaşabildiği bilinmektedir. olduğu ispatlanmıştır. Daha önce 1952. The Action of Plant Extracts on a • Stanley, W. M. 1944. Soviet Studies On
Öyle ki türe özgü virüslerin türemesi de belirtildiği gibi laboratuvar Bacteriophage of Pseudomonas pyocyanea Viruses. Science, Vol. 99, No.2564, 136-138.
bilim insanlarınca fark edildiğinde koşullarında denenmiş ve olumlu and on Influenza A Virus. Journal of General • The Plant List-A Working List Of All
virüslerin ne denli çeşitlilik gösterdiği sonuç alınan bu yöntemin (klinikte) Microbiology 6, 74–84. Plant Species. 2013. Erişim (http://www.
ancak anlaşılabilmiştir. uygulaması henüz mevcut değildir. • Cinatl, J., Morgenstern, B., Bauer, G., theplantlist.org/). Erişim Tarihi: 06-
Bununla beraber bu virüsün her Chandra, P., Rabenau, H., Doerr, H. W. 2003. 10.04.2020.
Antivirüs Olarak Bitkiler semptomunu gideren herhangi Glycyrrhizin, An Active Component of • Thuy, B. T. P., My, T. T. A., Hai, N. T. T., Hieu, L.
bir bitkisel bileşen de henüz Liquorice Roots, and Replication of SARS- T., Hoa, T. T., Loan, H. T. P., Triet, N. T., Anh, T. T.
Yapılan bilimsel çalışmalar farklı çalışılmamıştır. Associated Coronavirus. Lancet 2003; 361: V., Quy, P. T., Tat, P. V., Hue, N. V., Quang, D. T.,
canlı türlerine özgü virüslerin zararlı 2045-2046. Trung, N. T., Tung, V. T., Huynh, L. K.,. Nhung,
etkilerini savuşturmakta bitkilerin Ancak eski Koronavirüs çeşitlerinden • Çandar, A., Erkan, S. 2011. Bitkilerde Viral N. T. A. 2020. Investigation into SARS-
özütlerinin (içeriklerinin), genlerinin olan SARS (Severe Acute Respiratory Etmenlere Karşı Genetik Dayanıklılık CoV-2 Resistance of Compounds in Garlic
ve hatta proteinlerinin (bitki Syndrome; ağır akut solunum yolu Mekanizmaları. Elektronik Mikrobiyoloji Essential Oil. ACS Omega, DOI: 10.1021/
virüslerine karşı) hem hayvan hem sendromu) virüsüne (SARS-CoV) Dergisi, Yıl: 2011, Cilt: 09, Sayı: 3, Sayfa: 13-27. acsomega.0c00772.
de bitki virüslerine karşı etkili olduğu etkili daha fazla bilimsel çalışma • Elaissi, A., Rouis, Z., Salem, N. A. B., Mabrouk, • Usachev, E. V., Pyankov, O. V., Usacheva, O. V.,
bulunmuştur. (uygulamalı çalışmalar da) mevcut S., Salem, Y. B., Salah, K. B. H., Aouni, M., Agranovski, I. E. 2013. Antiviral Activity of Tea
olup; bazı bitkisel uçucu yağların etkili Farhat, F., Chemli, R., Harzallah-Skhiri, F., Tree and Eucalyptus Oil Aerosol and Vapour.
Bitkiler üzerine yapılan bazı olduğu kanıtlanmıştır. Bunlardan Khouja, M. L. 2012. Chemical Composition of Journal of Aerosol Science, Volume 59, May
araştırmalarda tarçın, okaliptüs, biri; Lübnanlı bilim insanlarının 2008 8 Eucalyptus Species' Essential Oils and the 2013, Pages 22-30.
çay ağacı, biberiye, nane, karanfil, yılında yaptıkları bir çalışmadır. Bu Evaluation of Their Antibacterial, Antifungal • Vimalanathan, S., Hudson, J. 2014. Anti-
ıtır, kekik, klivya, bergamot, lavanta, çalışmaya göre önemli bir Akdeniz and Antiviral Activities. BMC Complementary influenza Virus Activity of Essential Oils and
limonotu, servi ve turunç bitkilerinin bitkisi olan defne (Laurus nobilis) and Alternative Medicine, 2012 12:81. Vapor. American Journal of Essential Oils
kimyasal içeriklerinin, uçucu yağının SARS-CoV’a karşı etkili • Garcı´a-Arenal, F., Fraile, A., Malpica, j. M. and Natural Products, 2014; 2 (1): 47-53.
yağlarının (ve hatta yağ buharlarının) olduğu bulunmuştur. (Farklı bilimsel Variation and Evolution of Plant Virus • http://bilimya.com/bitkiler-ve-virusler.html
bazı (grip -influenza- virüsü, domuz araştırmalarda defne dışında; çivit Populations. Int. Microbiol. (2003) 6: