Page 25 - BİOMEDYA SAYI 39
P. 25

25
             www.biomedya.com                TEMMUZ - AĞUSTOS           2022     BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ






        Madagaskar ve Karayipler, nesli
        tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan
        sürüngenler için sıcak noktalardır. Yeni
        değerlendirmeye göre, bu alanlardan
        bazıları diğer hayvan gruplarından
        iki kat daha fazla tehdit altındaki
        sürüngenleri barındırmaktadır.
        Tehdit altındaki sürüngen türlerinin
        yarısından fazlası, habitat tahribatının
        baş döndürücü bir tehdit olduğu
        ormanlarda yaşıyor. Tablo kuşlar
        ve memeliler için de benzerdir. Bu
        nedenle ormanlık alanları bir grup
        tür için korumak hepsini korumaya
        yardımcı olacaktır.

        IKLIM DEĞIŞIKLIĞI

        Soğukkanlı sürüngenlerin sorunsuz
        bir şekilde yaşayabilmeleri için
        güneşte ısınmaları gerekmektedir,
        ancak optimum sıcaklıkların üzerinde
        ısınırlarsa metabolizmalarının
        verimliliği azalır ve vücut sıcaklıklarını
        koruyabilmek için gölgeye geçmeleri
        gerekir.
                                            ZONA HASTALIĞI BIR KIŞININ
        Artan küresel sıcaklıklar, sürüngenlerin
        günlük yiyecek aramaları için mevcut
        zamanı azaltır ve genel olarak
        yaşanabilir sıcaklık aralıklarını    DEMANS RISKINI ARTIRABILIR MI?
        daraltır. Bazı sürüngen türleri için
        ortam sıcaklığı yavruların cinsiyetini
        de etkiler. Havanın soğuk olması             Bazı bilim insanları bu zamana kadar zona hastalığının
        birçok kaplumbağa yumurtasının
        erkeğe dönüşmesine neden olur.               demans riskini artırabileceğini düşünüyorlardı.
        Bu nedenle iklim değişikliği erkek
        kaplumbağaların yok olmasına neden
        olabilir.                          Zona, su çiçeği virüsünün yeniden   eşleştirdiler. Araştırmada incelenen   buldular, ama Schmidt bu tür
                                           etkinleştirilmesinin neden olduğu,   bireylerin ortalama yaşı 64 idi.  komplikasyonların nadir olduğunu
        DIĞER HAYVANLARA NE IYI GELIR?     sinir iltihabı nedeniyle vücudun bir                         ve zona hastalarının yüzde 0,1'inden
                                           tarafında veya yüzün bir tarafında   Araştırmacılar daha sonra hangi   azını etkilediğini söyledi.
        Sürüngenlerin belirli bir aralıkla   ağrılı kabarcıklı döküntü ile   katılımcıların zona teşhisinden
        sınırlı olduğu yerlerde, örneğin   sonuçlanan viral bir enfeksiyondur.   21 yıl sonra demans geliştirdiğini   Çalışmanın bir sınırlaması,
        endemik türün küçük bir adada      Bu tür iltihaplanma nedeniyle   incelediler. Zona hastalığı olan   katılımcıların hastalık için antiviral
        yoğunlaştığı yerlerde, tür genellikle   zona hastalığının bir kişinin   kişilerin yüzde 9,7'si demans   reçetelere veya hastane ziyaretlerine
        o kadar özelleşmiştir ki o türün   demans riskini artırabileceğine dair   olurken; zona hastalığı olmayanlar   göre belirlenmiş olmasıydı. Bu
        ihtiyaçlarına odaklanan bir koruma   bilimsel spekülasyonlar olmuştur.   yüzde 10,3 oldu.       nedenle daha hafif vakaları olan
        çabasına gereksinim duyulabilir.   Bununla birlikte yeni araştırmaların                         kişiler ve hastalık için tedavi
        Öte yandan genel olarak kuşlar ve   sonuçlarına göre zona, artan   Bilim insanları diyabet, kanser   edilmeyen/edilemeyen kişiler için
        memeliler çok farklı olmalarına    demans riski ile ilişkili değildir.   ve kafa travması gibi diğer sağlık   sonuçlar aynı olmayabilir.
        rağmen sürüngenlerin korunması                                   durumlarından iyileştikten sonra
        için iyi vekillerdir. Bunun nedeni ise   Danimarka'daki Aarhus Üniversite   zona hastalığı olan kişilerin zona   Çalışma yakın zamanda Amerikan
        tüm hayvan gruplarının maruz kaldığı   Hastanesi'nden araştırma yazarı   hastalığı olmayanlara göre yüzde 7   Nöroloji Akademisi'nin tıp dergisi
        tehditlerin genel olarak aynı olmasıdır.   Sigrun Alba Johannesdottir Schmidt,   daha düşük demans riskine sahip   Neurology'de yayınlandı.
        Bir tür için uygulanan koruma çabaları   "Bir kişinin yaşı arttıkça demans riski   olduğu da keşfedildi.
        herkese fayda sağlayabilir.        de artar ve bu riske hangi faktörlerin                       Makale: “Incident Herpes Zoster and
                                           katkıda bulunabileceğini belirlemek   Schmidt, "Bu sonuçlara şaşırdık.   Risk of Dementia: A Population-
        Bu yeni değerlendirme, dünyanın    önemlidir. Zona genellikle 50 yaşın   Bu azalan riskin nedenleri belirsiz,   Based Danish Cohort Study” by
        pullu kitlelerinin kötü durumuna her   üzerindeki insanları etkiler. İyi   ama teşhis edilmemiş demansı olan   Sigrun Alba Johannesdottir Schmidt,
        zamankinden daha fazla ışık tutsa da   haber şu ki çalışmamız [zonanın] bir   kişilerde atlanan zona teşhisi ile   Katalin Veres, Henrik Toft Sørensen,
        yine de Dünya'nın biyolojik çeşitliliğini   kişinin demans riskini artırmadığını   açıklanabilir. Zona aşısı, hastalıktan   Niels Obel and Victor W. Henderson,
        korumak için gerekenler konusunda   gösteriyor” dedi.            kaynaklanan komplikasyonları   8 June 2022, Neurology.
        evrensel dersleri paylaşıyor: İstikrarlı                         önleyebileceği için yaşlı insanlar
        bir iklimde zulümden kurtulmak.    Bilim insanları, araştırma için   için teşvik edilir, ama çalışmamız   DOI: 10.1212/WNL.0000000000200709
                                           Danimarka tıbbi kayıtlarını gözden   demans riskini azaltma olasılığının
        Makale: A global reptile assessment   geçirdiler. Araştırmacılar zona   düşük olduğunu gösteriyor”
        highlights shared conservation needs   hastalığı için bir hastaneyi ziyaret   açıklamasında bulundu
        of tetrapods                       eden veya zona için antiviral ilaç
                                           reçete edilen 247 bin 305 kişiyi ve   Araştırmacılar, merkezi sinir
        https://www.nature.com/articles/   20 yıllık bir süre içinde hastalığı   sistemine yayılmış zona hastalığı
        s41586-022-04664-7                 olmayan 1 milyon 235 bin 890   olan kişilerin bunama geliştirme
                                           kişiyi yaş ve cinsiyet açısından   riskinin neredeyse iki katı olduğunu
   20   21   22   23   24   25   26   27   28