Page 2 - BİOMEDYA SAYI 47

02 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ KASIM - ARALIK 2023 www.biomedya.com

BİYOLOJİDE DEVRİM

SENTETİK MAYA GENETİĞİ

YENİ UFUKLAR AÇIYOR

MERAKLA
BEKLENEN

PERİYODİK TABLO
POSTERİ HEDİYELİ

LABORATUVAR
Çıktı... Sentetik DNA kulağa bilim kurgu malze- genleri çıkardı ve tamamen yeni, tama- Sonraki Adımlar
DEFTERiMiZ

mesi gibi gelebilir, ancak hızla gerçeğe
men t-RNA geni temelli bir “neokromo-
zom “a yerleştirdi. Araştırmanın eş yazarı
dönüşüyor. Araştırmacılar, dünyanın ilk
Maya uzun zamandır hem yiyecek ve içe-
tamamen sentetik kromozomu da dahil
olmamızın nedeni, herkes “Teşekkürler
dünyanın ilk tamamen de novo sentetik
olmak üzere yüzde 50’den fazlası sentetik Patrick Yizhi Cai, “tRNA neokromozomu cek üretiminde – iyi ekmek ve biraya sahip
olan bir genoma sahip bir maya hücresi kromozomudur” dedi. “Doğada böyle bir maya” diyor – hem de bilimde, kimyasal
yarattılar. şey yok.” üretim ve model organizma olarak temel
bir unsur olmuştur. Baş bilim insanların-
Bilim insanları daha önce sentetik bakte- Neokromozomun yanı sıra, araştırmacılar dan Ben Blount’un bir açıklamasında be-
riyel ve viral genomlar üretmişlerdi, ancak her biri 15 doğal kromozom ve bir sentetik lirttiği gibi, sentetik DNA ile bu alanlarda
bir sonraki adım ökaryotikti – genomun olmak üzere 16 kısmen sentetik maya suşu çeşitli adımlar atabiliriz.
tamamen zara bağlı bir çekirdek içinde yer oluşturmadan önce kromozomların her
aldığı bir hücre. Fırıncı mayası (Saccha- birini bağımsız olarak bir araya getirdi. “Sentetik kromozomlar kendi başlarına
romyces cerevisiae) sadece 16 kromozom- muazzam teknik başarılardır, ancak aynı
dan oluşan kompakt bir genoma sahip Parçaları Bir Araya Getirme zamanda biyolojiyi nasıl çalıştığımız ve
olduğundan ve DNA’yı bir araya getirme uyguladığımız konusunda çok çeşitli yeni
konusunda doğuştan gelen bir yeteneğe Sonra işin zor kısmı geldi – tüm sente- yeteneklerin önünü açacaktır. Bu, daha
sahip olduğundan, maya belki de bunun tik kromozomları tek bir maya hücresine çevreci biyo-üretim için yeni mikrobiyal
için doğal bir seçimdi. yerleştirmek. Bunun için klasik bir genetik türler yaratmaktan, hastalıkları anlama-
teknik olan melezleme ve bazı yepyeni mıza ve onlarla mücadele etmemize yar-
Ancak Sentetik Maya Genomu Projesi’nde yöntemler bir arada kullanıldı. Melezle- dımcı olmaya kadar uzanabilir.
(Sc2.0) yer alan araştırmacılar, mayaya me yavaştı ve sonuçta elde edilen maya
“tasarımcı” bir genom vererek DNA sen- yüzde 30’dan fazla sentetik bir genoma Bir sonraki adım, 16 sentetik kromozomun
tezlemekten biraz daha farklı bir şey yap- sahip olsa da, araştırmacılar daha fazla- tamamını tek bir maya hücresine yerleş-
mak istediler. Kıdemli yazar ve Sc2.0 lideri sını hedefliyorlardı. tirmek olacak. Bu hiç de kolay bir iş değil
Jef Boeke yaptığı açıklamada, “Doğanın ama araştırmacılar umutlu. Boeke, “Şimdi
tasarımından çok büyük ölçüde değişti- Kromozom ikamesi adı verilen yeni bir 16 kromozomun tamamını tek bir hücrede
rilmiş bir şey üretmenin önemli olduğu- yöntem ve genetik kusurları düzeltmek bulundurma bitiş çizgisinden sadece bu
na karar verdik” dedi. “Genel amacımız için CRISPR/Cas9’a benzer bir teknik kul- kadar uzaktayız” dedi.
SATIN ALMAK İÇİN bize yeni biyoloji öğretebilecek bir maya landıktan sonra, yüzde 50’den fazla sen-
oluşturmaktı.” tetik DNA’ya sahip tek bir maya hücresi “Ben buna sonun başlangıcı değil, başlan-
elde ettiler. Genomuyla oynamak mayanın gıcın sonu demeyi seviyorum, çünkü işte o
Sentetik Bir Genom Yapmak büyümesine veya anormal görünmesine zaman gerçekten desteyi karıştırmaya ve
neden olabilirdi, ancak dikkatli işçilik daha önce hiç görmediğimiz şeyleri yapa-
Ekip ilk olarak genomdan “gereksiz” sayesinde hayatta kaldı ve hatta yabani bilen mayalar üretmeye başlayabileceğiz.”
DNA’yı çıkardı ve sentetik ve doğal genleri mayaya benzer şekilde çoğaldı.
ayırt etmelerine yardımcı olmak için yeni Kaynaklar: https://www.iflscience.com
DNA parçacıklarıyla değiştirdi, ardından Cai, “Ekip şimdi tomurcuklanan mayanın Derleyen: Figen Berber/ https://www.
genlerin sırası karıştırıldı. Ayrıca tRNA işletim sistemini yeniden yazdı, bu da bizsiziz.com/biyolojide-devrim-yari-sen-
genlerinin de çıkarılması gerekiyordu. mühendislik biyolojisinde yeni bir çağ tetik-maya-genomu-genetik-muhendisli-
info@prosigma.net açıyor – bir avuç geni kurcalamaktan de ginde-yeni-ufuklar-aciyor/
Kodladıkları proteinler hücreler içinde kri- novo tasarıma ve tüm genomların inşa-
tik bir rol oynarken, tRNA genleri de maya sına geçiyoruz” dedi.
www.labmedya.com
genomunu kararsız hale getiriyor. Devrim
/labmedya
niteliğinde bir adımla, araştırmacılar bu