Page 6 - BİOMEDYA SAYI 47

06 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ KASIM - ARALIK 2023 www.biomedya.com

BİTKİLER

HİSSEDER Mİ?

SORUSU VE JAGADISH

CHANDRA BOSE

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

Çok yönlü bilim insanlarının özellikle minde çoğu zaman tuhaf ve tartışmalı masına karşın Bose, bu gazın aşırısının Kaynaklar:
geçmişte yaşayan bilim insanları içeri- bulunmuştur. Bose katılmış olduğu bir onları boğabileceğini, ama sonradan
sinde daha fazla olduğu görülmektedir. kongrede, canlı ve cansızlar arasındaki -tıpkı hayvanlar gibi- oksijen verilerek ↗ Brown, C. M. 2016. Jagadish Chand-
Bunlardan biri 1858–1937 yılları arasında uçurumun genellikle inanıldığı gibi ge- diriltilebileceklerini bulmuştur. ra Bose and Vedantic Science. In Y.
yaşamış olan Jagadish Chandra Bose’dir. niş ve kapanmaz olmadığını öne sür- Fehige (Ed.), Science and Religion:
Bose, botanikçi ve bitki fizyoloğu ol- müş ve bu tezi kongrede büyük şaşkınlık Bose’nin 1860’larda tanık olduğu köy East and West (pp.104-122).
masının yanı sıra aynı zamanda önemli yaratmıştır. Hatta bu konuda 1902’de yaşamı, dünyayı algılayış biçimini et-
bir fizikçi idi. Bazı kaynaklar onun ar- yazdığı bir kitabı da vardır; ‘Response kilemiştir. Yıllar sonra akademik bir ↗ http://www.filozof.net/Turkce/
keolojik çalışmalarda da yer aldığını in the Living and Non-Living’ (Canlı ve toplantıda şöyle demiştir: ‘’Toprağı iş- tarih/tarihi-kisilikler-sahsiyet-
söylemektedir. Cansızlarda Tepki). leyip yeryüzünü yeşilliklerle donatan ler/40243-jagadish-chandra-bo-
kişilerden öğrendim gerçek insanlığın se-kimdir-hayati-eserleri-hak-
Bose, daha çok bitkiler üzerine yaptığı Bose, ‘bitkiler hisseder mi?’ sorusunun ne demek olduğunu. Coşkun ırmakların kinda-bilgi.html
çalışmalarla bilinmiştir. Özellikle de bit- cevabına adeta hayatına adamıştır. Bit- ve durgun göllerin derinliklerinde yaşa-
kilerde büyüme ve çeşitli dış uyarılara kilerin köklerine kadar besbelli duyarlı yan garip yaratıkların öykülerini anlatan ↗ Tompkins, P., Bird, C. 1983. The
karşı tepkiler konusunda oldukça ilginç olduklarını (hissedebildiklerini) bul- balıkçı çocuklarından öğrendim. Doğaya Secret Life of Plants (Bitkilerin
çalışmalarıyla tanınmıştır. Bu konular- muştur. Duyarlılıklarını ölçmek adına olan tutkumu da onlardan aldım.’’ Gizli Yaşamı). Sungur Yayınları.
da detaylı çalışmalara imzasını atmış bir takım deneysel çalışmalara da gi- Araştırma-5. İstanbul. (Çeviri: Sul-
ve çeşitli bitkilerde, bir sinyalin kökten rişmiştir. Kocaman bir çam ağacını klo- Bize düşen ise; Jagadish Chandra Bose hi Dölek).
yapraklara ulaşabilmesi için saniyenin roformla uyuşturup kökünden sökmüş gibi çok yönlü bilim insanlarının haya-
birkaç yüzde biri kadar bir sürenin ye- ve bu tür işlemlerde genellikle görülen ta bakış açılarını ve özellikle hayattan ↗ http://bilimya.com/bitkiler-his-
terli olduğunu ölçmüştür. ölümcül şoku ortadan kaldırarak ağa- çıkardıkları dersleri hayat kitabımıza seder-mi-sorusu-ve-jagadish-c-
cı başka bir yere dikmeyi başarmıştır. kaynak olarak eklemektir. handra-bose.html
Bose’nin çalışma yaptığı tüm bu ko- Önceden bitkilerin sınırsız çoklukta kar-
nular ve çalışma yöntemi kendi döne- bondioksitten hoşlandıklarının sanıl-