Page 4 - BİOMEDYA SAYI 57

04 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ TEMMUZ - AĞUSTOS 2025 www.biomedya.com

FRUKTOZ YÜZLERCE

BEYİN GENİNİ DEĞİŞTİRİYOR

Diyabetten kalp damar hastalığına ve tatlandırıcı olan yüksek fruktozlu mısır fazla geni ve hipokampüste (öğrenme beyindeki zehirli molekülleri arttırdığı-
Alzheimer’dan dikkat eksikliği hiperak- şurubu ile tatlandırılmış gıdalardan ve ve hafızayı düzenlemeye yardımcı olur) nı ve uzun dönemli bir yüksek fruktoz
tivite bozukluğuna kadar bir dizi has- tatlandırılmış içeceklerden, şuruplardan, 200’den fazla geni belirlediler. Belirledik- beslenmesinin, beynin bilgiyi öğrenme
talık, beyindeki genlerde gerçekleşen baldan ve tatlılardan alıyor. ABD’de bir leri değişmiş genlerin büyük çoğunluğu ve hatırlama kapasitesini azalttığını bul-
değişimlere bağlı. UCLA bilim insanları kişinin 2014 yılında ortalama olarak insanlardaki genler ile kıyaslanabilir hal- muştu. Gomez-Pinilla’ya göre; “Yiyecek-
tarafından yapılan yeni bir çalışma; bu yaklaşık 12.2 kg yüksek fruktozlu mısır de ve bunlar arasında metabolizmayı, ler, beyni etkileyen bir ilaç bileşimi gibi”.
genlerin yüzlercesinin Batılı beslenme şurubu tükettiği tahmin ediliyor. Fruktoz hücre iletişimini düzenlemek ve iltihap- Şekerli hafif içeceklerden kaçınmayı, tat-
şeklinde yaygın bir şeker olan fruktoz ayrıca çoğu bebek mamasında ve meyve- lanmayı kontrol etmek için etkileşime lıları azaltmayı ve genel olarak daha az
tarafından, bu hastalıklara yol açabile- de bulunuyor; ancak meyvede bulunan girenler bulunuyor. Bu genlerdeki deği- şeker ile doymuş yağ tüketmeyi öneriyor.
cek bir şekilde zarar görebildiğini buldu. lif, vücudun şeker emilimini oldukça şimlerin meydana getirebildiği durumlar
yavaşlatıyor ve meyve, beyni ve vücudu arasında Parkinson hastalığı, depresyon, DHA epey yararlı gibi görünse de, Yang
Ancak araştırmacıların iyi haberleri de koruyan diğer sağlıklı bileşenleri içeriyor. bipolar bozukluk ve diğer beyin hasta- bunun hastalıkları iyileştirmek için si-
var: Dokosaheksaenoik asit veya DHA lıkları bulunuyor. hirli bir şey olmadığını söylüyor. DHA’nın
olarak da bilinen bir omega 3 yağ asidi, Araştırmacılar, fruktoz ile DHA’nın etki- insan genlerindeki hasarı geri çevirme
fruktoz tarafından oluşturulan zararlı lerini test etmek amacıyla fareleri bir Araştırmacılar, tanımladıkları 900 gen- yeteneğinin kapsamını belirlemek için
değişimleri tersine çevirdiğinin bulgu- labirentten kaçmaları için eğittiler ve ar- den özellikle Bgn ve Fmod adı verilen daha fazla araştırma gerekecek. Yang’ın
larına ulaşıldı. Çalışmanın yazarlarından dından hayvanları rastgele şekilde 3 gru- iki tanesinin beyinde fruktoz tarafından ve Gomez-Pinilla’nın araştırması, ABD
ve UCLA’da bir bütünleyici biyoloji ile ba ayırdılar. Sonraki altı hafta boyunca etkilenen ilk genler arasında olduklarını Ulusal Sağlık Kurumları tarafından des-
fizyoloji yardımcı doçenti olan Xia Yang bir grup fareye, kabaca bir insanın günde buldular. Bu genler değiştiği zaman, en tekleniyor.
şöyle söylüyor; “DHA yalnızca bir veya iki bir litre gazoz içmesine denk olacak bir sonunda yüzlerce diğer geni değiştiren
geni değiştirmiyor; bütün gen dokusunu miktarda fruktoz içeren su içirildi. İkinci ardışık bir etkiyi tetikleyebiliyorlar. Bu Kaynaklar:
normale geri döndürdüğünün bulguları- gruba fruktozlu su ile DHA bakımından durum, beyindeki değişmiş genler tara-
na ulaşıldı, bu çok önemli bir şey. Üstelik zengin bir beslenme sağlandı. Üçüncü fından kaynaklanan hastalıkları tedavi • Qingying Meng, Zhe Ying, Emily Noble,
neden böylesine güçlü bir etkiye sahip gruba, fruktoz içermeyen su verildi ve etmeyi amaçlayan yeni ilaçlar için Bgn Yuqi Zhao, Rahul Agrawal, Andrew Mik-
olduğunu görebiliyoruz”. DHA verilmedi. Altı hafta sonra fareler ile Fmod’un muhtemel hedefler olacağı hail, Yumei Zhuang, Ethika Tyagi, Qing
tekrar labirente konuldu. Sadece fruk- anlamına geliyor. Zhang, Jae-Hyung Lee, Marco Morselli,
DHA, beyin hücrelerimizin zarlarında toz verilen fareler, sadece su içmiş olan Luz Orozco, Weilong Guo, Tina M. Kilts,
doğal şekilde oluşuyor fakat hastalık- farelerin yaklaşık yarı hızında labirenti Araştırma ayrıca, fruktozun genleri boz- Jun Zhu, Bin Zhang, Matteo Pellegrini,
larla mücadeleye yardımcı olacak kadar gezdi (fruktozlu beslenmenin, hafızala- mak için kullandığı mekanizma hakkında Xinshu Xiao, Marian F. Young, Fernando
büyük bir miktarda değil. Tezin yazarı rını zayıflattığı görülüyor. Ancak fruktoz yeni detayları ortaya çıkardı. Bilim in- Gomez-Pinilla, Xia Yang. Systems Nutri-
ve UCLA’da sinir cerrahi (Nöroşirurji) ve ve DHA verilmiş olan fareler, sadece sanları, fruktozun DNA’yı oluşturan dört genomics Reveals Brain Gene Networks
bütünleyici biyoloji ile fizyoloji profe- su içmiş olanlara çok benzer sonuçlar nükleotitten biri olan sitozine (diğerleri Linking Metabolic and Brain Disorders.
sörü olan Fernando Gomez-Pinilla’nın sergiledi) ve bu durum güçlü bir şekil- adenin, timin ve guanindir) biyokimyasal EBioMedicine, 2016; DOI: 10.1016/j.ebi-
belirttiğine göre; “Beyin ve vücut, DHA de DHA’nın fruktozun zararlı etkilerini bir grup eklediğini veya çıkardığını bul- om.2016.04.008
yapmak için mekanizması bakımından giderdiğini gösteriyor. dular. Bu değişiklik türü, genleri “açma”
yetersiz; bunun besinler yoluyla alınması veya “kapatmada” önemli bir paya sahip. • University of California – Los Angeles.
gerekiyor”. Fareler üzerinde yapılan diğer deneyler, (2016, April 22). Fructose alters hundreds
daha büyük farklılıkları ortaya çıkardı: Araştırma, Cell ve The Lancet tarafından of brain genes, which can lead to a wide
DHA, beyindeki sinapsları destekleyip Yüksek fruktoz ile beslenen farelerde, ortaklaşa yayınlanan bir bülten olan EBi- range of diseases: Scientists report that
öğrenme yeteneğini ve hafızayı güç- diğer iki gruptakinden çok daha fazla kan oMedicine‘da çevrimiçi olarak yayınlan- diet rich in omega-3 fatty acids can re-
lendiriyor. UCLA Beyin Hasarı Araştırma glukozu, trigluserit ve insülin seviyeleri dı. Bu çalışma, metabolizma ile beyin verse the damage. ScienceDaily. Retrie-
Merkezi’nin de bir üyesi olan Gomez-Pi- ortaya çıktı. Bu sonuçlar önemli çünkü işlevini kontrol eden beyin bölgelerinde ved May 2, 2016 from www.sciencedaily.
nilla’nın söylediğine göre bu, vahşi so- insanlarda glukoz, trigluserit ve insülin fruktoz tüketiminin etkilediği genler, sinir com/releases/2016/04/160422091900.
monda (kültür somonunda değil) bol seviyelerinin yükselmesi obezite, diyabet yolları ve gen ağlarının tümünü kapsayan htm
miktarda bulunuyor ve daha az miktar- ve diğer pek çok hastalıkla bağlantılı. ilk genom bilimi çalışması olma özelliğini
da olmak üzere diğer balıklar ve balık Araştırma takımı, farelerin beyinlerinde taşıyor. • https://www.bizsiziz.com/fruktoz-yuz-
yağının yanı sıra cevizde, keten tohu- bulunan 20.000 fazla genin dizilimini lerce-beyin-genini-degistiriyor/
munda, meyve ve sebzelerde bulunu- gerçekleştirdiler ve fruktoz tarafından Gomez-Pinilla’nın önderlik ettiği önce-
yor. Amerikalılar fruktozun çoğunu mısır değiştirilmiş olan hipotalamusta (beynin ki araştırma, fruktozun beyin hücreleri
nişastasından elde edilen ucuz bir sıvı başlıca metabolik idare merkezi) 700’den arasındaki iletişime zarar verdiğini ve