Page 7 - BİOMEDYA SAYI 57

07
www.biomedya.com TEMMUZ - AĞUSTOS 2025 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

STRES SAÇLARI

BEYAZLAŞTIRIYOR MU?

Türk filmlerinin matematiğinde bir insa- tıp dünyası tarafından göz ardı edilmek nörepinefrinin pigment üreten kök hüc- yonlarınıı kontrol etmekteki görevlerinin
nın görülmemiş derecede büyük bir aşk durumundaydı. Araştırmacılardan Ya-C- reler tarafından reseptörleri aracılığı ile verdiği olumlu fikir karşılık buldu ve bağı-
acısına yakalanmış olmasının anlatılma- hieh Hsu, stres ve fizyolojik değişimler alındığını tespit etti. şıklıktan daha özele geçerek nihai cevap
sında kullanılan, acı ve stresle baş ede- arasındaki bağın doğru olup olmadığını simpatik sinir sisteminde bulundu.
meyen karakterin bir gecede saçlarının anlamak istediklerini ve bunun için kıl Kıl veya saç foliküllerinde pigment üre-
beyazlaması ve bu imgelemin ikonok- pigmentasyonunun hem ulaşımı hem de ten hücrelerden bir rezervuar mevcuttur Stresin çok farklı organ ve dokularda
lazmı hepimizin kafasında yer etmiştir. takibi kolay bir başlangıç noktası olduğu- bunlardan bazıları kıl oluşumu sırasında yaptığı değişimleri, neden olduğu geçici
Biyolojik temeli ile ilgili de pek bir az bil- nu düşündüklerini belirtti. özelleşerek renk pigmenti üreten hüc- ve kalıcı hasarları tespit etme yolunda
gimizin olduğu bu durumun ise tarihte relere dönüşür. Araştırmacılar da sim- atılan önemli bir adım olan bu araştır-
kaydedilmiş vakaları mevcut; Marie An- Hangi vücut sisteminin stres ve kıl rengi patik sinirlerden salınan nörepinefrinin ma ile stresin ve zarar verici etkilerinin
toinette İhtilal sırasında alıkonulduğunda arasındaki bağıntıyı kurmakta görevli ol- rezervuarın büyük kısmını pigment üretici terapisinde önemli etkiler yaratacak yeni
bir gecede saçları ağarmıştı. duğunu anlamaya çalışan araştırmacılar, hücrelere çevirerek rezervuarın bir anda çalışmaların da önü açılmış oldu.
önce bağışıklık sisteminin pigment üreten azalmasına neden olduğunu keşfetti.
Stresli olayların tecrübe edilmesi ile hücrelere saldırdığı hipotezini öne sür- Kaynaklar:
saçların ağarması anektotlar nedeniyle dü. Ancak bağışıklık hücreleri olmayan Çalışmada birkaç günlük zaman içeri-
sürekli birbiri ile ilişkili görülmüş ancak farelerde kıl beyazlamasının görülmesi sinde pigment üreten kök hücrelerin ta- •Bing Zhang, Sai Ma, Inbal Rachmin, Me-
fizyolojik ve moleküler nedenlerine dair nedeni ile bu hipotez çöpe atıldı. mamen yok olduğu ve bir daha pigment gan He, Pankaj Baral, Sekyu Choi, William
detaylı verilerin olmaması nedeni ile bu üretilemediği için kalıcı biçimde kılların A. Gonçalves, Yulia Shwartz, Eva M. Fast,
gizem çözülememişti. Harvard'lı bilim Kortizol hormonun etkilerini inceleyen beyazladığı tespit edildi. Yiqun Su, Leonard I. Zon, Aviv Regev, Jason
insanları şimdi bu sürecin; stres nedeni bilimciler, adrenal bezleri alınan farelerde D. Buenrostro, Thiago M. Cunha, Isaac M.
ile 'savaş ya da sıvış' mekanizmasının bir -yani kortizol hormonlarını üretemeyen Bunun bir negatif stres yan etkisi mi yoksa Chiu, David E. Fisher, Ya-Chieh Hsu. Hy-
bileşeni olan sinirlerin uyarıldığı ve aka- farelerde- stresle gri kılların oluştuğunu evrimsel olarak koruyucu bir doğal tepki peractivation of sympathetic nerves dri-
binde saç foliküllerindeki pigment üreten gözlemledi ve bu yolun da çıkmaz sokak mi olduğu henüz anlaşılabilmiş değildi. ves depletion of melanocyte stem cells.
kök hücrelerin kalıcı hasarlar görmesine olduğu görüldü. Savaş-sıvış tepkilerinin bir hayvanın Nature, 2020" https://www.nature.com/
neden olduğu bir yolak olduğunu ortaya hayatta kalmasında birincil derecede articles/s41586-020-1935-3
koydu. Akabinde simpatik sinir sistemine gözleri önemli olduğunu biliyoruz ancak bu özel
eviren araştırmacılar bu sistemin direkt durumda kalıcı etkilerin olması bilimcileri •Jessica Lau, Harvard Department of
Nature'da yayımlanan çalışmanın stres olarak vücudun savaş-sıvış tepkisini kont- düşündürüyor. Stem Cell and Regenerative Biology News
ve vücutta yarattığı değişimler ile ilgili rol eden mekanizmaya dahil olması ile Website, Solving a biological puzzle: How
olarak bilgi havuzumuzu derinleştirdiği hipotezlerini genişletti. Simpatik sinirler Stresi saç beyazlaması ile ilişkilendire- stress causes gray hair, 22 Ocak 2020,
aşikâr. Elbette bu konudaki anektotlar ve vücudumuzdaki her kıla kadar dallanarak bilmek için araştırmacılar tüm vücuttan https://hscrb.harvard.edu/news/sol-
şikâyetler büyük oranda saç ve deri gibi ulaşan sistemi oluşturur. Araştırmacılar organlara, dokulara ve sonrasında hüc- ving-a-biological-puzzle-how-stress-ca-
görünen dokular ile ilintili olduğundan stresin bu nöronlardan nörepinefrin (no- reler arası etkileşimlere kadar inerek uses-gray-hair/
iç organlarda olan minör değişimler ço- repinephrine) adını verdiğimiz nörotrans- moleküler dinamiklerde cevabı bulmayı
ğunlukla hem stresin muhatabı hem de mitter kimyasalı saldığını ve salınan bu başardı. Periferal sinirlerin organ fonksi-