Page 3 - BİOMEDYA SAYI 30

03
www.biomedya.com Ocak - Şubat 2020 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

Bitkiler de

ana kuzusu

mu?

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

Yeryüzünde yaşayan tüm canlılar Örneğin; (tohumlu) bitkilerde üreme yeni bitkiyi verecek embriyoyu içerir) benzeri yapılarla (papatyagillerde)
hayatta kalmak adına -yani canlılık sonrası, ilk aşaması ‘tohum ile dağılım’ en az iki geçerli sebepten hayati ve hatta yanarak (çam türlerinde)
görevlerini yerine getirmek adına- olan büyüme ve gelişme süreci ile öneme sahiptir: Birincisi, mümkün tohumların dağılımı gerçekleştirilir.
bazı temel özelliklere sahiptirler. Bu devam eder. Bu durum bütün tohumlu olan ‘en geniş’ alana yayılmaktır Örneğin papatyagillerde (görselde yer
özelliklerden bazısı; enerji kullanımı, bitkilerde bu süreçle cereyan eder. -ki bu her canlının temel yaşam alan bitki) tohuma geçen bireylerin
çevresel uyarılara tepki verme, üreme Burada tohum ile dağılım hususu her ilkesidir fakat diğer canlı gruplarında tohumlarında ‘pappus’ denilen tüylü
ve büyüme-gelişmedir. bitkide farklı şekilde gerçekleşse de dağılım mekanizmaları farklı şekilde yapıyı oluşturarak gelişen tohumun
her tohumlu bitkide mevcut olması işlemektedir- ikincisi; tohumları ana uzak mesafelere rüzgar aracılığı ile
Tüm canlılar bu özelliklere sahip tohum ile dağılım özelliğini; evrim bitkiden uzaklara yaymak. Bu da yavru uçması ve bu sayede dağılımı sağlanır.
olmakla birlikte bu özelliklerin sürecinde bitkilerdeki bu özelliğin bitkinin (tohumun) kaynak paylaşımı
tasarımı canlıdan canlıya farklılık diğer canlılardan farklı bir özellik konusunda ana bitkinin bulunduğu Hemen her bitki ana bitkiden mümkün
gösterebilmektedir. Genel olarak olarak gelişmesini sağlamıştır. Bu alanda yetersizliği (besin) önlemek ve olduğunca uzağa dağılma özellikleri
baktığımızda hayvanlar enerji sebeple; hemen her bitkinin tohuma yavru bitkinin yaşamını garanti altına bakımından birbirinden farklılık
kullanımı yönünden tüketici geçiş ve tohumdan doğaya dağılım almak için elzem bir uygulamadır. kazanırlarken, hayvanlar ve özellikle
konumundayken, bitkiler üretici mekanizmaları birbirinden farklılık hayvanlarda daha gelişmiş bir grup
konumundadırlar. Hayvanlar çevresel gösterebilmektedir. Ana bitkiden yavru bitkiyi (tohum) olan biz insanlarda bu özellikler zıttı
uyarılara aktif olarak tepki verirlerken, ayırmak adına yavru bitki ‘ana yönünde farklılık kazanmaktadır.
bitkilerde bu tepkiler hayvanlara Hayvanlar aleminde ve diğer canlı kuzuluğu’ndan ana bitki de ‘analık’
nazaran daha pasif durumdadır. gruplarına bakıldığında gelişmişlik özelliğinden ödün verir. Böylece ana Kaynaklar:
düzeyi arttıkça ebeveyn bireylere bitkiden olabildiğince uzağa yayılan • Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç,
Hayvanlarda, her hayvan üreme ve (ana birey-lere) aynı oranda yavru bitki, çimlendiği yerde besin M. T. (Editörler) 2012. Türkiye Bitkileri Listesi
büyüme-gelişme bakımından farklı, bağlılık söz konusudur. Gelişmişlik sıkıntısı çekmezken (aynı zamanda (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik
bitkilerde de her bitki grubu kendi düzeyi hayvanlara nazaran daha her alana yayılımı mümkün hâle Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği
içinde bu özellikler bakımından farklı az olan bitkiler aleminde ana getirirken) ana bitki de bu sayede Yayını, İstanbul.
tasarımlara sahip olabilmektedir. bitkiye bağımsızlık öngörülebilir bir temel canlılık görevlerinden bir • Mancuso, S., Viola, A. 2017. Bitki Zekâsı
Hayvanların -neredeyse- hemen her durumdur. Öyle ki; bitkilerde yavru diğerini yerine getirmiş olur. (Verde Brillante). Yeni İnsan Yayınevi,
türünün üreme ve büyüme-gelişme bitkinin (ya da yeni bitkiyi verecek 2.Baskı, İstanbul. (Çeviren: Almıla Çiftçi).
davranış ve özellikleri bilinirken yapı -ki Ekoloji’de ‘diaspor’ olarak Bitkilerde ‘ana kuzuluğu’ndan kaçınma • The Plant List-A Working List of All
bitkilerde durum hayvanlardaki kadar adlandırılan yapıdır-) ana bitkiden davranış şekilleri (bilimsel tabiri Plant Species. 2013. Erişim (http://www.
bilimsel olarak çözümlenmiş değildir. olabildiğince uzak mesafelere gitmesi ile tohum dağılım mekanizmaları) theplantlist.org/). Erişim Tarihi: 11.08.2020.
(dağılması) amaçlanır. Dolayısıyla; birbirinden oldukça değişkenlik • http://bilimya.com/bitkiler-de-ana-kuzusu-
Bu bağlamda bitkiler âleminde bu canlılar içerisinde gelişmişlik düzeyi göstermektedir. Uçarak (bazı ağaç mu.html
özellikler (üreme ve büyüme-gelişme) arttıkça doğru orantılı olarak mevcut türlerinde), yuvarlanarak (Brunsvigia
bakımından ilgiye muhtaç bir konudur. olan ‘ana kuzuluğu’ bitkilerde yok türlerinde) , sıvı ile püskürtülerek
Yine de hâlihazırda bu özellikler denecek kadar az seviyedir. (eşek hıyarında -Ecballium
bakımından araştırılmış bitkilere elaterium-), dikenli ya da kancalı
bakıldığında bitkilerin geneli hakkında Her bitki için tohumlarını başarılı yapılarla (buğdaygillerde), su aracılığı
çıkarımlar yapmak söz konusudur. bir şekilde çevreye dağıtmak (tohum ile (deniz fasulyesinde), paraşüt

Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İdare Merkezi OKURA NOT
Süleyman GÜLER Oğuzlar Mah. 1374 Sok. No:2/4 BioMedya Gazetesi’nde yayınlanan yazılarda ve
Balgat - ANKARA makalelerde öne çıkarılan görüşlerin sorumluluğu
Editör / Ecem KOÇER Tel : 0 312 342 22 45 BioMedya yayın organına ve/veya Prosigma Firması’na
Fax : 0 312 342 22 46 değil, yazarlara aittir. Yazarlar sundukları çalışmaların
Grafik Tasarım / Gülden KARADENİZ içinde yer alan şirketlerle danışmanlık ya da
Yayın Türü / Yerel Süreli başka iş ilişkileri içinde olabilirler. Aynı zamanda
Hukuk Danışmanları / reklamlar; reklam verenlerin sorumluluğundadır.
Av. Ersan BARKIN Av. Murat TEZCAN Ürün tanıtımı sayfalarında yayınlanan ürün bilgileri, ilgili
BİYOTEKNOLOJİ firmaların sunumları olup üretici firma
VE YAŞAM BİLİMLERİ Mali Danışman / İrfan BOZYİĞİT / SMMM www.prosigma.net - info@prosigma.net sorumluluğundadır.
GAZETESİ