Page 10 - BİOMEDYA SAYI 23

10 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Kasım - Aralık 2019 www.biomedya.com

MAVİ IŞIK DNA’MIZI ETKİLİYOR

Telefon ve bilgisayarlarımızdan yayılan ekran ışığının sağlığımızı nasıl etkilediği yıllardır araştırılıyor. Özellikle
ekranlardan yayılan mavi ışığın gözlere zararlı olduğu biliniyordu. Son zamanlarda yapılan yeni bir araştırma bu ışığın
göz ve beyin hücrelerinde DNA’yı etkilediğini ortaya koydu.

Uzun süreli mavi ışık maruziyeti gerektiği tavsiyesini duymuşsunuzdur. bazıları mutanttı ve gözleri yoktu. Gözler hemen bizim gibi strese girer. Canlıların
ömrümüzü kısaltabilir. Mavi ışığın illa Beyin vücudu tamir edecek melatonin olmadığına göre ışığın vücuda gireceği bir hücresel stres ile baş etmek için belirli
gözlerden girmesi de gerekmiyor. Işığa hormonunu salgılamak için gece olduğunu tek yer de kapanmıştı. Ancak hiçbir şey stratejileri vardır. Stres yanıtını üretecek
bakmasanız bile ekranlardan yayılan mavi anlamalıdır. Ekran ışıkları, ev ve sokak değişmedi. Gözlerin olmaması mavi ışığın genler etkinleşir ve hemen ilgili proteinler
ışık doğrudan DNA’ya nüfuz edebiliyor. lambaları ile biz beynimize gece olduğu ve verdiği zararı azaltmadı. Işıkta bekletilen üretilir. Bilim insanları son çalışmalarında
uyumamız gerektiği mesajını veremiyoruz. sineklerin hareket becerileri yine zarar uzun süreli mavi ışığın hücresel strese
Amerika’da Oregon State Beynin ve vücudun kendini onaramaması görmüştü. Bu da bize mavi ışığın doğrudan yol açtığını gördüler. Salgılanan stres
Üniversitesi’ndeki araştırmacılar ışık saçan da yaşlanmanın etkenlerinden biridir. hücrelere nüfuz edip zarar verebildiğini molekülleri de hem bizi yaşlandırıyor
diyotlardan yayılan mavi dalga boyunun gösteriyor. hem de beyin işlevlerimizin aksamasına
retina ve beyin hücrelerini etkileyebildiğini Bilim insanları sinekleri 3 gruba ayırdılar.
keşfetti. Araştırmacılar “Drosophila” adlı 1. grup 12 saat içinde mavi ışık olan odada Nöronları zarar görev sinekler eskisi gibi yol açıyor. Mavi ışığın ortadan kaldırıldığı
meyve sineğinde mavi ışığın organizma bekletildi, 12 saat karanlıkta tutuldu. çevik hareket edemiyordu. Ancak mavi durumlarda stres moleküllerinin
üzerindeki etkilerini daha ayrıntılı bir 2. grup 24 saat boyunca tamamen ışığın zararları bununla bitmedi. Işık seviyesinde ciddi bir düşüş yaşandı.
şekilde incelediler. Bulgularını da Aging karanlıkta bekletildi. 3. grup ise mavi şaşırtıcı bir şekilde yaşlanma sürecini de
and Mechanisms of Disease Dergisi’nde ışıktan arındırılmış bir şekilde tutuldu. 1. hızlandırdı. Sineklerin genetik profilleri Doğal güneş ışığı beyin ve vücudumuzun
yayınladılar. Araştırmacıların Drosophila’da grupta mavi ışık alan sineklerin hareket çıkarıldı. Strese yanıt veren ve stresli sağlığı için kritik bir öneme sahiptir. 24
çalışmaları büyük önem arz ediyor; çünkü kabiliyetleri diğer gruplardaki sineklerden durumlarda koruyucu görevi olan genlerin saatlik sirkadyen ritmimiz buna göre
bu model organizma insanlar ve diğer daha kötü olmaya başladı. Evimizde protein üretim miktarları incelendi. düzenlenir. Evrimsel süreçte beynimiz
hayvanlar ile pek çok hücresel ortak özellik sineklerin duvara, perdeye tutunup Mavi ışık gen seviyesinde bir şeyleri işleyişini güneş ışığına göre düzenledi.
barındırıyor. saatlerce kalabildiğini görürüz. Günlerce değiştiriyordu. Tüm canlılara bakın gün ışığı ile uyanırlar,
12 saat mavi ışığa maruz kalan sineklerin gece olunca (çoğu) yuvalarına çekilir ve
MAVİ IŞIK SİRKADYEN RİTMİ BOZUYOR yüzeye tutunma ve tırmanma becerileri MAVİ IŞIK STRES GENLERİNİ HAREKETE dinlenirler. Dinlenme ve hareket halinde
çok azaldı. GEÇİRİYOR olmamız için beyin gerekli hormon ve
Mavi ışığın melatonin hormon düzeylerini IŞIĞI GÖRMESENİZ BİLE ETKİLERİNİ enzimlerin işleyişini ışığa göre ayarlar.
azalttığı ve sirkadyen ritmi bozduğu HİSSEDİYORSUNUZ Birisi gözlerinize ışık tuttuğunda rahatsız Ancak mavi ışık işleri karıştırıyor.
biliniyordu. Uzmanlardan her zaman olursunuz değil mi? Işığın yarattığı bu
yatmadan 1-2 saat önce telefon ve etki çoğu canlıda stres yanıtını tetikler. Kaynaklar: www.sciencedaily.com / www.nature.
bilgisayar kullanımını sonlandırmak Araştırmacıların çalıştıkları sineklerin Bir bitkiyi yoğun ışık altında bekletin com / www.sinirbilim.org - Çağlayan Taybaş