Page 9 - BİOMEDYA SAYI 31

09
www.biomedya.com Mart - Nisan 2021 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

doğal yapıyı (çalıları, ormanları ve Doğru Zaman
içindeki hayvanları) yok ettik ya İnsanın doğaya müdahalesinde
da nesillerini tehlike altına aldık. uygulaması gereken ya da
İnsan türü olarak doğal yapının uygulamada hatalı olduğu
(doğanın her bir unsurunun) hususlardan biri de ‘doğru zaman’dır.
eksikliğini hem biyolojik hem de Bu husus insanın doğaya ‘olumlu’
estetik olarak hissediyor olmalıyız müdahalesinde uyguladığı hatalarla
ki bugün şehirlerimizi, sokaklarımızı bağlantılıdır. Örneğin; ülkemizde
(hatta evlerimizi) çeşitli canlılar, (ve dünyada) birçok bölgede toplu
çiçekler, ağaçlar, parklar (tabiat ağaç dikimleri gerçekleştirilir.
parkları, botanik bahçeleri, hayvanat Halbuki bu dikimlerin sonunda Tuğba ACAR
takip edilen ağaçlardan önemli
bahçeleri), peyzajlar ile süslemeye,
bir kısmının kuruduğu, hayatta
doldurmaya çalışmaktayız. Bununla
kalamadığı gözlemlenmiştir (bu ELEKTRONİK
beraber ‘peyzaj mimarlığı’ gibi
durum tarafımızdan da gözlemlenerek
uygulamalı bilim dalı da bu gibi
tecrübe edilmiştir). Bu durumun KAN DAMARI
ihtiyaç ve eksiklikleri gidermek adına
dikimin/ekimin doğru zamanda
gelişmiş bilim dallarından biridir.
gerçekleşmemesi sebebiyle olduğu
Bir grup bilim insanı tarafından boya kullanılarak yapılan X ışınlı
bilinmektedir. yara iyileştirme, ilaç salınımı ve gen görüntüleme sonucu bir daralma
‘Doğru yer’ hususunun uygulamaya
Malumdur ki ‘doğru zaman’ hususu aktarımı gibi amaçlarla kullanılmak belirtisi olmadan doğal damarlar
koyulması gereken noktalardan biri
‘doğru yer’ ve ‘doğru canlı’ hususları üzere doğal kan damarının kadar iyi çalıştığı gözlendi. Daha
burasıdır. Örneğin; doğal ekosistemi ile aynı anda uygulandığında anlamlı önüne geçebilen elektronik ve sonra geri çıkarılan yapay damarın
step olan bir bölgeye kumul bitkileri olabilmektedir. biyobozunur kan damarı tasarlandı. 6 tavşanların iç organlarında herhangi
ya da nemli ve yağışlı iklime adapte milimetreden daha küçük çapa sahip bir iltihabi reaksiyona yol açmadığı
ağaçları dikmek/ekmek yanlış olan bu yapay kan damarı mükemmel belirlendi. [3]
Homo sapiens’ in Rolü
olacaktır. Bu gibi bitkiler ancak ‘doğru biyouyumluluk, esneklik, yüksek
Milyonlarca canlı türü içerisinde tek
yer’e dikildiğinde/ekildiğinde insanın mekanik dayanım gibi özelliklere Bilim insanları, gelecekte, tüm işlevsel
bir tür olan Homo sapiens’in (insanın)
bu olumlu müdahalesi zararsız sahiptir. [2] parçaları tamamen implante edilebilir
doğaya müdahalesinde doğru
boyuta ulaşabilir. uygulaması gereken bu üç önemli ve hatta tamamen biyolojik olarak
Kan damarının esnek elektronik parçalanabilir hale getirmek için
unsurun (doğru yer, doğru canlı ve
devresinin biyolojik olarak minimize edilmiş piller ve yerleşik
Doğru Canlı doğru zaman) her biri ayrı değerde
parçalanmasını sağlamak için kontrol sistemleri gibi minimize
Birçok ülkenin ve maalesef ki mühimdir. Yalnız karşılaştırma elektronik malzemeler, biyobozunur edilmiş cihazlarla entegre edilerek
ülkemizin de zamanında sıtma ile yapmak gerekirse en az değere sahip polimerlerden PLA ve PCL ile optimizasyonların yapılması gerekli
mücadele için hastalığın dağıtıcısı unsurun ‘doğru zaman’ olduğunu kaplandı. Bunun sonucunda metal diyorlar. Araştırmacılar ayrıca bu
söylemek mümkündür. Lakin bu, söz
sineklerin popülasyonlarını azaltmak polimer iletken bir membran teknolojinin bir kişinin kan hızı,
konusu unsurun değersiz olduğu
amaçlanmış, bunun için sineklerin tarafından kaplanan oldukça küçük kan basıncı ve kan şekeri seviyeleri
anlamına gelmemektedir. Zira ‘doğru
habitatları olan bataklıkları kurutma silindir şeklinde bir damar ortaya hakkında ayrıntılı bilgi toplamak ve
yer’ ve ‘doğru canlı’ hususu çok daha çıktı. [2] depolamak için bir gün yapay zeka ile
yoluna gidilerek egzotik ve istilacı
[1]
önemli unsurlardır. birleştirilebileceğini umuyorlar.”
bir bitki olan okaliptüs ağaçları
dikilmiştir. Bu uygulama sıtma ile
Dünya üzerindeki ekosistemlerde
mücadelede her ne kadar başarılı
(biyosferde) yer alan her türün bir
olunsa da halihazırda bu bitkiler
rolü vardır. İnsanın ekolojik rolü ise
(okaliptüsler) birçok bölgeyi istila
henüz tam olarak anlaşılamamıştır.
etmiş durumdadır. Okaliptüsler
İnsan türünün varlığı müdahalesiz
bugün ülkemizde en çok bulunan mümkün olamazken buradaki esas
ağaçlar içerisinde (Orman Genel rolü ‘müdahale’ olmamalıdır. Eğer
Müdürlüğü 2015 verilerine göre 17. insanın rolü müdahale olacaksa da
sırada) yer almakta ve egzotik bitkiler bunu olumlu müdahalenin pozitif
içerisindeki en geniş popülasyona katkılı olan seçeneğine çevirmek
sahip ağaçlardır. Üstelik bu bitkiler bilinçli her bir Homo sapiens
yüksek miktarda su tüketimleriyle bireyinin ekolojik borcudur.
bulundukları bölgenin ekolojik olarak
doğal su düzenini de değiştirmektedir.
Kaynaklar: Şekil1: Tavşan vücudundan çıkarılan yapay kan damarı görüntüsü
Anonim, 2021. http://www.worldometers.info/
Doğru canlı (burada doğru bitki)
tr/ (Erişim; 02.01.2021).
ile bataklıkları kurutmak, hastalığı Yapay zeka teknolojileri ile birlikte
Campbell, N. A., Reece J. B. 2008. Biyoloji KAYNAKÇA:
ve bitki istilasını önlemek seçeneği vasküler doku-makine ara yüzü
(Çeviri Editörleri: Gündüz, E., Demirsoy A., 1. Cell Press. (2020, 1 Ekim). Esnek ve
mevcutken istilacı ve egzotik Türkan İ.). Palme Yayıncılık, Ankara. geliştirilerek diğer elektronik cihazlar biyolojik olarak parçalanabilen elektronik
türlerle yapılan olumlu müdahale Orman Genel Müdürlüğü. 2015. Türkiye Orman tarafından kontrol edilebilir hale kan damarları. ScienceDaily . 16 Ekim
geliyor. Bu sayede kontrollü ilaç 2020 tarihinde www.sciencedaily.com/
sonuçta bu şekilde (er ya da geç) Varlığı. Erişim tarihi: 27.112020.
salınımı, sağlık verilerinin toplanması, releases/2020/10/201001113634.htm
zarar boyutlarına ulaşabilmektedir. Şentürk, M. 2018, Şubat. Tükeniyoruz. (http:// adresinden erişildi.
bilimya.com/tuketiyoruz-ve-tukeniyoruz.html). gen terapisi gibi tedavilere kolaylık
Bu zararlar biyolojik, ekolojik ve [2] 2. Erişim Adresi: https://www.ceyrekmuhendis.
Şentürk, M. 2019. Tüketiyoruz ve Tükeniyoruz. sağlayabiliyor. com/elektronik-kan-damari/ Erişim Tarihi:
ekonomik olabilir.
Labmedya Dergisi, Sayı: 55, pp. 48. (Bilimya; 17.10.2020
‘Doğru canlı’ hususu ‘doğru yer’ 3. Shiyu Cheng, Chen Hang, Li Ding, Liujun
Erişim: http://bilimya.com/tuketiyoruz-ve- İlk olarak tavşanlar üzerine implante
hususu ile yakından bağlantılıdır. tukeniyoruz.html). edilen damar, üç ay boyunca Jia, Lixue Tang, Lei Mou, Jie Qi, Ruihua Dong,
Wenfu Zheng, Yan Zhang, Xingyu Jiang.
Doğru yerdeki doğru canlı ile https://www.bilimya.com/mudahale-ya-da- doppler ultrasonla görüntülendi.
Elektronik Kan Damarı . Madde , 2020; DOI:
müdahale ancak insanın doğadaki homo-sapiens.html Yapay damarın üç ay boyunca 10.1016 / j.matt.2020.08.029
müdahalesinin yönünü değiştirebilir. yeterli kan akışına izin verdiği ve