Page 18 - BİOMEDYA SAYI 46

18 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ EYLÜL - EKİM 2023 www.biomedya.com

GEZEGENİMİZİN

KENDİ AKLI OLABİLİR Mİ?

Yeni bir araştırmada astrofizikçiler, Uluslararası Astrobiyoloji Dergisi’nde Buna karşılık araştırmacılar uygarlığı- Aşama 2 – Olgun biyosfer
Dünya hakkındaki mevcut bilimsel yayımlanan ve kendi tanımlarıyla bu mızı, “olgunlaşmamış teknosfer” diye
anlayışı, yaşamın bir gezegeni nasıl “düşünce deneyi”, Dünya hakkındaki adlandırıyor. Bu, insan tarafından üre- Yaklaşık 2,5 milyar ila 540 milyon yıl
değiştirdiğiyle ilgili daha geniş soru- mevcut bilimsel anlayışı, yaşamın bir tilen ve gezegeni doğrudan etkileyen önce, yine teknolojik bir gelmeden ev-
larla birleştirerek şu soruyu soruyor: gezegeni nasıl değiştirdiği hakkında ancak kendi kendini idame ettireme- vel Dünya’nın özelliği. Kararlı kıtalar
Eğer üzerinde yaşam olan bir gezege- daha geniş sorularla birleştiriyor. yen teknolojilerin yığını anlamında bir oluştu, bitki örtüsü ve fotosentez ge-
nin kendine ait bir yaşamı varsa, onun ifade. Örneğin, enerjimizi, Dünya’nın lişti, atmosferde oksijen birikti ve ozon
kendine ait bir aklı da olabilir mi? Ça- Araştırmacılar, insanların iklim krizi okyanuslarına ve atmosferine zarar tabakası ortaya çıktı. Biyosfer, Dünya
lışma, insanların iklim krizi gibi küresel gibi küresel sorunları nasıl çözebilecek- veren fosil yakıtları kullanarak üreti- üzerinde güçlü bir etki yaptı ve belki de
sorunlarla başa çıkma yolları hakkında leri hakkında yeni fikirler geliştirmek yoruz. Hayatta kalmak için tükettiğimiz Dünya’nın yaşanabilirliğini korumaya
yeni perspektifler sağlıyor. için gezegen ölçeğinde işleyen bilişsel teknoloji ve enerji, ana gezegenimizi yardımcı oldu.
aktivite fikrini ortaya atıyor ve buna yok ederek aslında kendi türümüzü
Yeryüzünde tüm mikroplar, bitkiler ve “gezegensel zeka” diyorlar. yok ediyor. Aşama 3 – Olgunlaşmamış teknosfer
hayvanların kolektif yaşamı Dünya ge-
zegenini değiştirdi. Prof. Frank, “Bir tür olarak hayatta kal- Öyleyse bir tür olarak hayatta kalmak İletişim, ulaşım, teknoloji, elektrik ve
mayı umuyorsak, zekamızı gezegenin için, gezegenin çıkarları doğrultusunda bilgisayar sistemleriyle bağlantılı olan
Örneğin bitkileri ele alalım: Bitkiler, iyiliği için kullanmalıyız.” diyor. toplu olarak çalışmamız gerekiyor. bugünkü Dünya’nın özelliği. Bununla
kendi yaşamlarını sürdürmek için fo- birlikte, teknosfer hala olgunlaşmamış
tosentez yapmanın bir yolunu ‘icat ‘OLGUNLAŞMAMIŞ TEKNOSFER’ OLGUN BİR TEKNOSFERE DOĞRU durumda, çünkü atmosfer gibi diğer
ettiler’ ve bunu yaparken, gezegeni- Dünya sistemlerine entegre değil. Bu-
mizin tüm işleyişini değiştiren oksijeni Frank, Grinspoon ve Walker, biyosferin Araştırmacılar, gezegensel zekanın in- nun yerine, bütünü, muhtemelen tek-
serbest bıraktılar. Bu, kendi görevini Dünya’nın yaşanabilir durumunu ko- sanlığın uzun vadeli geleceğinde nasıl nosferin kendisini içermeyen yeni bir
yerine getirirken, toplu olarak gezegen rumak için hava, su ve karanın cansız bir rol oynayabileceğini göstermek için duruma götürecek şekilde, Dünya’nın
ölçeğinde bir etkiye sahip olan bireysel jeolojik sistemleriyle güçlü bir şekilde Dünya’nın geçmişinin ve olası gelece- sistemlerinden madde ve enerji çeki-
yaşam formlarının sadece bir örneği. etkileşime girdiğini öne süren Gaia ğinin dört aşamasını ortaya koyuyor. yor. Mevcut teknosferimiz uzun vadede
hipotezi gibi fikirlerden yararlanıyor. Ayrıca, gezegensel zeka tarafından kendi aleyhine çalışıyor.
Biyosfer olarak bilinen yaşamın kolektif Burada teknoloji becerisi göstermeyen yönlendirilen bu evrim aşamalarının,
etkinliği dünyayı değiştirebiliyorsa, bi- türlerin bile gezegensel zeka göstere- yaşamı ve sürdürülebilir bir teknolo- Aşama 4 – Olgun teknosfer
lişin kolektif etkinliği ve bu bilişe dayalı bildiği vurgulanıyor. Kilit olan, yaşamın jik uygarlığı evrimleştiren galaksideki
eylem de bir gezegeni değiştirebilir mi? kolektif etkinliğinin kendi kendini sür- herhangi bir gezegenin bir özelliği ola- Bunun için ‘Dünya’nın gelecekte olmayı
düren bir sistemin yaratılması. bileceğini de gösteriyorlar. hedeflemesi gereken yer’, diyor Frank.
Biyosfer evrimleştiğinde Dünya’nın da Burada biyosfere zarar vermeyen Gü-
kendine ait bir yaşamı oldu. Üzerinde Örneğin Frank, son zamanlarda yapı- Bu aşamalar şöyle sıralanıyor: neş gibi formlarda küresel olarak enerji
yaşam olan bir gezegenin kendine ait lan birçok araştırmanın bir ormanda- toplamak da dahil olmak üzere tüm
bir yaşamı varsa onun kendine ait bir ki ağaçların köklerinin mikorizal ağlar Aşama 1 – Olgunlaşmamış biyosfer gezegene fayda sağlayan teknolojik
aklı olabilir mi? olarak bilinen mantar ağları aracılığıyla sistemler yer alıyor.
yer altında nasıl bağlandığını göster- Mikropların var olduğu ancak bitki ör-
Bunlar, Rochester Üniversitesi’nde Fi- diğini söylüyor. tüsünün henüz oluşmadığı, milyarlarca Araştırmacılar, “uygarlığın” gezegensel
zik ve Astronomi Profesörü olan Adam yıl önce ve teknolojik bir türden önce değişimde söz sahibi olan ve gezegen-
Frank ve Gezegen Bilimleri Enstitüsü’n- Ormanın bir kısmı besin maddelerine Dünya’nın özelliği. Çok az küresel geri sel istikrarsızlıkların sonuçlarına karşı
den meslektaşı David Grinspoon ve ihtiyaç duyarsa, diğer kısımlar stresli bildirim vardı çünkü yaşam, Dünya’nın en savunmasız olan nüfuslar açısından
Arizona Eyalet Üniversitesi’nden Sara kısımlara hayatta kalmak için ihtiyaç atmosferine, hidrosferine ve diğer ge- oldukça eşitsiz olduğunu söylüyor. “İn-
Walker tarafından yayımlanan bir ma- duydukları besinleri mikorizal ağ ara- zegen sistemlerine henüz kendini gös- sanlar veya uzak gelecekte torunları-
kalede sorulan sorular. cılığıyla gönderiyor. Bu şekilde orman terememişti. mız şu anda olduğumuzdan çok farklı
kendi canlılığını koruyor. olabilir” diyen araştırma, bu nedenle,