Page 16 - BİOMEDYA SAYI 48

16 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ OCAK - ŞUBAT 2024 www.biomedya.com

İKLİM DEĞİŞİMİ

HAYVANLARIN RENGİNDE

DEĞİŞİMLERE NEDEN OLACAK

19. yüzyıla ait bir iddia, ısınan bir iklimin ve Gloger Kuralı'na uygun bir biçimde; manın yazarlarından Li Tian ve Michae muhtemelen hayvanın sıcaklık dü-
hayvanlarda nasıl bir değişime sebep Dünya ısındıkça pek çok hayvanın rengi- Benton, Delhey'in açıklamalarını mem- zenleme sistemine de bağlı olacaktır
olacağı hakkında yeni bir tartışmayı nin de koyulaşacağını ileri sürdü. nuniyetle karşıladıklarını ancak yine - soğukkanlı yaratıklar genellikle hafif
ateşledi. 1800'lerin başlarında, biyo- de daha sıcak iklimlerdeki daha koyu değişimler sunarken, kuşlar ve memeli-
loglar, sıcaklığın evrimsel ve ekolojik Öte yandan Current Biology'de Aralık renkli hayvanlara ilişkin tahminlerinin ler daha geniş bir sonuç yelpazesi gös-
etkilerini ortaya koyan birden çok "ku- ayında yayımlanan bir başka araştırma doğru olduğu durumlardan bahsedi- teriyor. Buckley, tahminleri iyileştirmek
ral" tanımladılar. ise diğer biyologların konuyu çözüme yorlar. Örneğin, Finlandiya'daki alaca için zaman çerçevelerini genişletmek
kavuşturmaktan çok uzak olduğunu ileri baykuşlar, kırmızı veya soluk gridir ve amacıyla müze örneklerini kullanmayı
Bunlardan birisi, sıcak iklimlerin, vücut sürdü. Araştırmanın yürütücülerinden gri renk, karda bir kamuflaj sağlar. Ancak öneriyor, ancak bu örneklerin de renk-
ısını daha geniş bir yüzeye dağıtmak Max Planck Enstitüsü'nden ornito- Finlandiya'da kar örtüsü azaldıkça, kızıl leri zamanla solabilir. Tian ise, kendi
için hayvanların kulak, burun gibi dış log Kaspar Delhey, uzunca bir süredir baykuşların 1960'ların başında baykuş adına, aktif olarak renk değişikliklerini
uzuvlarının büyüyeceğini ileri sürdü. Gloger Kuralı'nın daha tutarlı bir kural- nüfusunun yaklaşık %12'sini oluşturur- tetiklemeye çalışan, ısıtılmış böcek ve
Örneğin, kutup tilkisi ve çöl tilkisinin la değiştirilmesi gerektiğini savunuyor. ken; bu oran 2010'da %40'a çıktığı ileri yumuşakça tanklarıyla deneyler yap-
vücut büyüklüklerinin bir kıyaslama- Delhey'e göre, Gloger'ın verilerini ortaya sürülüyor. Öte yandan Tian ve Benton, mayı planlıyor.
sı, bu hayvanların yaşadıkları çevreye koyduğu 1833 tarihli kitap, berbat yazıl- iklim kaynaklı renk etkilerine yönelik
adaptasyonlarının kulak ve burun gibi mış ve kafa karışıklığına neden oluyor. tahminlerinin özellikle sıcaklık ve nem Ancak, ne yazık ki, gezegenin sıcaklıkları
uzuvlarında nasıl bir değişikliğe neden değiştiğinde zorlaştığını kabul ediyorlar. yükseldikçe bilim insanları yakında bu
olduğunun güzel bir örneğidir. 7 Aralık'ta Current Biology'de yayımla- konu hakkında başa çıkabileceklerinden
nan araştırmasında Delhey, Temmuz İklim modelleri, Amazon'un daha sıcak daha fazla veriye sahip olabilirler. Kü-
Bir diğer "kural" ise herhangi bir hay- ayında aynı dergide yayımlanan araş- ve kuru olacağını tahmin ediyor ve tüm resel uyarı daha da ciddileşirse, en çok
van grubu içerisindeki en büyük vücuda tırmaya bir cevap da veriyor. Çatışma taraflar bunun hayvanların ten renginde test edilen ekocoğrafya kuralları bile
sahip olanlarının kutup bölgelerinde başlıca, Gloger Kuralı'nın sıcaklık ve açık renklerin baskın olacağını kabul habitatlar ortadan kaybolurken ve tür-
yaşadığını, çünkü daha büyük bir vü- nemi bir noktada birleştirmesine atıf- ediyor. Ancak Sibirya'nın kuzey orman- ler yok olurken anlamsız hale gelebilir.
cudun, ısının korunmasına yardımcı ta bulunuyor. Delhey'e göre nem, yırtıcı ları daha da ısınabilir ve bu durumda
olduğunu ileri sürdü. Örneğin, kutup hayvanlardan saklanacak gölgeler su- sıcaklık ve nem tahminleri çelişebilir. Kaynaklar:
ayıları ve kahverengi ayıların vücut bü- nan yemyeşil bitki yaşamına yol açar. Benton, fizik ya da kimyadan farklı ola- ↗ Predicting biotic responses to fu-
yüklüklerini düşünün. Bu nedenle hayvanlar, kendilerini ka- rak biyolojik yasaların, bir kütleçekimi ture climate warming with classic
mufle etmek için ıslak yerlerde daha gibi “mutlak" olmadığını söylüyor. Yani ecogeographic rules. Current Bi-
Alman biyolog Constantin Gloger'den koyu olma eğilimindedir. Delhey, pek genel eğilimler geçerli olsa bile, bireysel ology, (2020). https://www.scien-
esinlenilerek isimlendirilen Gloger çok sıcak yerin buharlı olduğunu, ancak olarak türlerin nasıl değişeceğini tah- cedirect.com/science/article/abs/
Kuralı ise daha sıcak bölgelerdeki Tazmanya gibi serin ve ıslak ormanların min etmek hala zordur. pii/S0960982220308198
hayvanların dış kısımlarının genellik- en koyu renkli kuşlara sahip olma eği- ↗ Why climate change should ge-
le daha koyu, soğuk bölgelerdekilerin liminde olduğunu söylüyor. Öte yandan yüksek rakımlı bölgelerde nerally lead to lighter coloured
ise daha açık renkli olduğunu ileri sür- kelebek rengi üzerine çalışmalar yürü- animals. Current Biology, (2020).
müştür. Memelilerdeki koyu deri ve kıl 7 Aralık'taki bu araştırma, eğer nemi ten Washington Üniversitesi'nden biyo- https://www.sciencedirect.
renginin, daha çok Güneş alan ekvator kontrol ederseniz, Gloger Kuralı'nın log Lauren Buckley, kelebeklerin Güneş com/science/article/abs/pii/
bölgelerinde daha bol bulunan zararlı tersine döndüğünü, ısınmanın daha ışığının tadını çıkararak ısıyı emdiklerini S0960982220316134
ultraviyole ışığa karşı bir koruma sağ- açık renkli hayvanlara yol açtığını sa- biliyoruz, ancak aslında kanatların alt ↗ Will climate change make animals
ladığı düşünülüyordu. Benzer şekilde, vunuyor. Araştırmaya göre, bu durum tarafındaki sadece küçük bir parçanın darker—or lighter? ScienceMag/
kuşlarda koyu renkli tüylerdeki belirli soğuk kanlı hayvanlar için özellikle doğ- ısıyı emdiğini söylüyor. Bunu bilmiyor Sam Kean (accessed January 2,
melanin pigmentleri, bakteri istilasına rudur. Çünkü, böcekler ve sürüngenler olsaydık, kelebeklerin kanadının üstün- 2021). https://www.sciencemag.
karşı bir koruma sağlıyor gibi görünüyor. dış ısı kaynaklarına bağımlıdır ve soğuk deki her türlü egzotik rengi ölçebilirdik org/news/2020/12/will-clima-
yerlerde koyu renkli dış uzuvları güneş ve bunun aslında hiçbir önemi olmazdı. te-change-make-animals-dar-
Temmuz ayında (2020), Current Bio- ışığını emmeye yardımcı olur. Daha sıcak Özetle, Buckley, organizmaların çevre- ker-or-lighter
logy'de yayımlanan bir araştırma, iklim iklimlerde ise bu kısıtlama gevşer ve leriyle nasıl etkileşimde bulunduğu ↗ Gürkan Akçay / https://bilimfili.
değişiminin hayvanların vücutlarında daha açık renkli olurlar. Delhey buna hakkında büyük resmi düşünmemiz com/iklim-degisimi-hayvanla-
nasıl bir değişime neden olabileceği "termal melanizm hipotezi" diyor. gerektiğini ileri sürüyor. rin-renginde-degisimlere-ne-
konusunda kullanılan ve büyük oranda den-olacak
unutulmuş bu kuralları yeniden ele aldı Temmuz ayında yayımlanan araştır- Renklerdeki değişimler aynı zamanda