Page 15 - BİOMEDYA SAYI 51

15
www.biomedya.com TEMMUZ - AĞUSTOS 2024 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

Los Cedros'ta verilen karar, orada yaşa- 'HER BİTKİ VE HAYVAN BİR BİREY
yan hayvanlar, bitkiler ve mantarlar için OLARAK TANINMAYI HAK EDER'
son derece iyi bir haberdi. Madencilik
yapılmadı ve dolayısıyla orman da zarar Doğa haklarına ilişkin yasal kararların
görmedi. Madencilik şirketleri makinele- çoğunluğu, Güney Amerika'daki ülkeler
rini derhal geri çekmek zorunda kaldı ve ve Yeni Zelanda'daki Maori liderliğinde-
mahkeme, Los Cedros'ta gelecekteki tüm ki girişimler tarafından yönlendiriliyor.
madencilik ve diğer tüm maden çıkarma Kuzey Amerika ve Avrupa'da da yeni yeni
faaliyetleri için de yasak getirdi. benzer kararlar alınıyor.

Ancak doğa hakları davaları, dünyanın her Peru'da yakın zamanda alınan bir kararda,
yerinde, mahkeme doğanın lehine karar Kukama Yerli Kadın örgütü Huaynakana
verse bile her zaman bu kadar net veya Kamatahuara Kana'nın (HKK) Peru devleti
olumlu sonuçlanmıyor. ve petrol şirketi Petroperú'ya karşı açtığı
dava sayesinde Manon Nehri'ne yasal
Örneğin Hindistan'daki Ganga Nehri hakların verildi.
2017'de tüzel kişi olarak tanındı, ancak
kirlilik buraya zarar vermeye devam etti HKK'nın başkanı olan Mariluz Canaquiri
ve 2023'te suyun büyük bir kısmı içilemez Murayari, bir tercüman aracılığıyla BBC'ye:
hale geldi. "Bizim için doğanın çok güzel bir anlamı
var. Toprak, anne gibidir; ona sahip çık-
İNSANDAN ÖTESİNİN YAŞAMINI DA malı ve onu korumalıyız" diyor.
MERKEZE ALMAK
Murayari, doğa hakları hareketinin Kuka-
Los Cedros'ta araştırmalar yapan, NYU ma'nın doğanın özünde değerli olduğu
Hukuk Fakültesi'nde insan dışı yaşam ve görüşünü yansıttığını söylüyor:
daha geniş yaşam ağının haklarıyla ilgili
çalışan İnsan Haklarından Daha Fazlası "Her bitki ve hayvanın bir yaşamı vardır,
Projesinin yöneticisi César Rodríguez-Ga- bir ruhu vardır. Dolayısıyla birey olarak
ravito, Los Cedros'un biyolojik çeşitlilik tanınmayı hak ederler. Kendilerini savu-
için bir sığınak olarak kaldığını tespit etti. namayan canlıların var olduğunu ve bu
canlılar sayesinde havamız, suyumuz,
Ancak Rodríguez-Garavito'nun bulguları hayatımız olduğunu kabul etmeleri ge-
aynı zamanda ormanın kırılgan durumda rekiyor."
olduğunu da vurguluyor. Ekvador hükü-
meti, koruma yükünü kamuya ait ve özel Gallant, doğa hakları hareketinin ardın-
aktörlere verdi; onlarınsa araziyi denetle- daki fikirlerin hepimizi ilgilendirdiğini
mek ve korumak için sınırlı kaynakları var. söylüyor:

Yakın bölgelerde izin verilen madenciliğin "Çünkü bu, insan refahı ve insan faaliyet-
Los Cedros üzerinde "sıçrama etkisi" ola- lerine yönelik kaygıları insandan ötesine
bileceği ve koruma alanının sınırlarında entegre etmekle ilgili. Böylece bu tür bir
yasa dışı avlanmanın, ağaç kesiminin ve bakış açısını siyaset, bilim ve iş dünyasına
madenciliğin artabileceği düşünülüyor. da tercüme edebilirsiniz."
De Coux BBC'ye verdiği röportajda, "Oyun Bu dilimize kadar uzanıyor: 'Doğa' kelime-
henüz bitmedi. Madencilik endüstrileri- si bile doğal dünyanın insanlardan ayrı
Dava, yargıçlar için Ekvador Anayasası'nın nin güçleri hâlâ aktif olarak bize karşı olarak var olduğunu ima ediyor. Rodrí-
DeCoux, ormanda madencilik yapılma- teorik çerçevesinin ötesinde doğa hakla- çalışıyor. Fakat bugün bulunduğumuz ko- guez-Garavito, bu nedenle "doğa hakları"
sına izin verilmesinin doğanın haklarını rına bakma fırsatıydı. DeCoux, bu hakla- numdan kesinlikle çok mutluyum çünkü yerine "insandan ötesinin hakları" teri-
ihlal edeceğini savunarak, Los Cedros rın nasıl uygulanacağının belirlenmesine ilerleyecek yolumuz var" demişti. mini öneriyor:
ormanının var olma, hayatta kalma ve yardımcı olacağına ve gelecekteki davalar
yenilenme hakkını savundu. için emsal teşkil edeceğine inanıyordu. Gallant, doğa hakları hareketinin çalışma- "İnsan hakları, insandan ötesinin hakla-
larının güçlü olduğunu ancak tek başına rından ayrılamaz. İnsanın sağlık hakkı,
Dava alt mahkemelerden atıldı; DeCoux, New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi yeterli olmayacağını söylüyor: "Yargı tek doğası gereği daha geniş yaşam ağının
yargıcın "davadan hoşlanmadığını" söy- Dünya Hakları Savunuculuk Kliniğinden başına, insan ötesi yaşamı daha merkeze sağlığına bağlıdır."
lemişti. Ancak daha sonra Anayasa Mah- Jacqueline Gallant bu ayrımı açıklıyor. ABD alan, siyasetimize ve kültürümüze bunu
kemesi tarafından doğa haklarına gerçek Anayasası'nda yer alan ifade özgürlüğü yansıttığımız bir paradigmayı teşvik et- Bu, insanların, bitkilerin ve hayvan kom-
dünyada emsal teşkil edecek bir dava hakkının yüzlerce yıllık içtihat hukukuyla mek için yeterli değil". şularının hâlâ nehirden temiz, soğuk su
olarak seçildi. gerçek dünyada nasıl uygulandığını açık- içebildiği Los Cedros'ta oldukça belirgin
ladığını söylüyor. Gallant, yerli halkların ilkeleri ve önce- bir durum.
Nihayet 2021'de DeCoux kazandı. Hakim, liklerinin giderek anlaşılan önemine dik-
madenciliğin ormanın biyolojik çeşitlili- Los Cedros'a ilişkin karar, yalnızca ko- kat çekiyor: "Bunlar (kadim bilgiler) yeni DeCoux için bu, son derece gurur duyduğu
ğine zarar vereceğine ve dolayısıyla do- runan alanlar için değil aynı zamanda, icatlar değil, dünyanın dört bir yanındaki bir başarıydı ve neyin mümkün olabilece-
ğanın anayasal haklarını ihlal edeceğine herhangi bir anayasal hakta olduğu gibi, yerli halkların çok eski zamanlardan beri ğinin bir göstergesiydi; şöyle söylüyordu:
karar verdi. ülkenin tamamı için geçerli olduğunu söylediği şeyler" diyor ve ekliyor:
belirtmesi nedeniyle çok daha güçlüydü. "Gerçekten çok düzgün bir yer. Herkesin
DeCoux, "Dava, hayallerimizin ötesinde "Küresel Güney'deki hareketler ve ör- böyle yaşaması gerektiğini düşünüyo-
başarılı oldu" dedi. Yargıçlar bölgenin yalnızca insanlara te- gütler, bu kavramları siyasi, hukuki ve rum."
miz su gibi kaynaklar sağlaması nedeniyle toplumsal olarak ilerletmede ön saflar-
DOĞA HAKLARI DAVALARI değil, kendi başına korumayı hak ettiği da yer aldı. Bu, Küresel Kuzey'in Küresel Kaynak: https://www.bbc.com/turkce/
DÜNYANIN HER YERİNDE OLUMLU konusunda da netti. Güney'den gerçekten önemli bir şeyler articles/c255djz400qo
SONUÇLANMIYOR öğrendiğinin güzel bir örneği."