Page 8 - BİOMEDYA SAYI 51

08 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ TEMMUZ - AĞUSTOS 2024 www.biomedya.com

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, DENİZ

KAPLUMBAĞALARININ

CİNSİYETLERİNİ ETKİLİYOR

Türkiye'de yaşayan
Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtar- Deniz kaplumbağalarının deniz analarını Sözbilen, sıcaklık artışları nedeniyle deniz
ma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) deniz kaplumbağası yiyerek beslendiklerini anlatan Sözbilen, kaplumbağalarının yaşam alanı olarak
Yönetim Kurulu Üyesi ve Pamukkale Üni- böylece deniz anası popülasyonunu den- daha serin yerler arayacaklarını ve daha
türlerine ilişkin
versitesi Acıpayam Meslek Yüksek Okulu geleme görevi gördüklerini belirtti. serin zamanlarda üreyeceklerini belirtti.
Veterinerlik Bölümü Öğretim Görevlisi
Dr. Doğan Sözbilen, küresel ısınmayla konuşan Dr. Kirliliğin Akdeniz için büyük bir problem KAPLUMBAĞALARIN YUVA BÖLGELERİ
kumsallardaki yuva sıcaklıklarının yük- Doğan Sözbilen, olduğunu işaret eden Sözbilen, "Akde- VE ÜREME STRATEJİSİ DEĞİŞİYOR
seldiğini, bunun da deniz kaplumbağala- niz'de 2017-2022 arasında ölü ya da yaralı
rında dişi popülasyonun artmasına neden kaplumbağaların olarak kıyıya vurmuş deniz kaplumba- Deniz kaplumbağalarının yuvalamaları-
olduğunu söyledi. ğalarının sindirim sistemlerinde yüzde nın bölgeleri dışında artmaya başladığına
cinsiyetinin sıcaklığa 80'lerin üzerinde hatta bazı bölgelerde dikkati çeken Sözbilen, caretta carettala-
İklim değişikliği ve küresel ısınmanın de- göre değiştiğini ve yüzde 100 diyebileceğimiz bir kirlilik ölç- rın, Türkiye'deki en kuzey resmi yuvalama
niz kaplumbağalarına etkilerine ilişkin AA tük. Türkiye'de bu oran yüzde 35 civarında alanları Dalyan-Ekincik bölgesi olmasına
artan sıcaklıkların
muhabirinin sorularını yanıtlayan Sözbi- ancak bizim çalışma yaptığımız bölgeler karşın son 10 yılda Çanakkale sahillerin-
len, bu türün doğduktan 20-25 yıl sonra nispeten temiz alanlar. Doğu Akdeniz’de de, Doğu Akdeniz’de yuvalayan yeşil deniz
erginliğe ulaştığını, dişilerin yumurtlamak bozulmalara neden bu oranların arttığını görüyoruz. Plastik- kaplumbağalarının ise Fethiye ve Dalyan
olduğunu söyledi.
için doğdukları kumsala geri döndüğünü ler, deniz kaplumbağalarının sindirim sis- gibi yeni alanlarda yuvalamalarının gö-
belirtti. temlerinin bloke olmasına, uzun ve acılı rülmeye başlandığını dile getirdi.
bir ölümle karşılaşmalarına yol açabiliyor.
Sözbilen, dünyada sıcak ve tropik bölge- yeşil deniz kaplumbağalarının ise geçen Büyük parçalar yüzgeçlerine dolanıyor İklim değişikliğinin deniz kaplumbağa-
lerde yaşayan 7 tür deniz kaplumbağası yıl yapılan son değerlendirmede, "tehlike ve besinsiz, takatsiz kalmalarına neden larını çok ciddi şekilde etkileyeceği ön-
olduğu, Türkiye'de ise Akdeniz sahillerin- altında" kategorisinden, "tehlike altına oluyor" diye konuştu. görüsünde bulunan Sözbilen, sözlerini
de caretta caretta (iribaşlı deniz kaplum- girebilir" statüsüne alındığını aktardı. şöyle tamamladı:
bağası) ve chelonia mydas (yeşil deniz 'CİNSİYET BELİRLENMESİ GENETİK
kaplumbağası) türlerinin yuva yaptığı DENİZ ANASI POPÜLASYONUNU DEĞİL, ÇEVRESEL ETKİLERLE BELLİ "Yaptığımız çalışmalarda ve çeşitli pro-
bilgisini paylaştı. DENGELİYORLAR OLUYOR' jeksiyonlarda 2100 yılına kadar deniz
kaplumbağalarının mevcut üreme stra-
Türkiye'nin söz konusu iki tür için önemli Deniz kaplumbağalarının, hem deniz- Deniz kaplumbağalarının sıcaklıktan tejisinde iklim değişikliğiyle baş ede-
bir bölge olduğunu vurgulayan Sözbilen, lerin hem de kıyı ekosisteminin sağlığı doğrudan etkilenen türler arasında oldu- meyeceğini gördük. Üreme zamanlarını
"Caretta carettanın Akdeniz’de en fazla için önemli ekolojik rolleri olduğunu ifa- ğundan bahseden Sözbilen, sıcaklığın en daha serin dönemlere çekmelerinin de
yuva yaptığı ülkeler Türkiye ve Yunanis- de eden Sözbilen, sözlerini şu ifadelerle büyük etkisinin ise yavruların cinsiyetinin bir etkisi olamayacak. Normalde tür Tür-
tan. Yeşil deniz kaplumbağası yuvala- sürdürdü: belirlenmesinde görüldüğünü bildirerek kiye'de mayısın ortasında yumurtlamaya
masının ise yüzde 80'e yakını Türkiye'de. şunları söyledi: başlar ve temmuz sonu, ağustos başına
Sahillerimizde caretta carettanın 5 binin "Kıyı ekosisteminin önemli bir parçası kadar devam eder. Bu dönem, hava sı-
üzerinde, yeşil deniz kaplumbağasının olan kumsallar besin açısından fakir "Yumurtalarını kuma bıraktıklarında yav- caklıklarındaki artışla birlikte şu anda
ise 2 binin üzerinde yuvası bulunuyor. Ak- alanlar. Deniz kaplumbağaları buralara runun cinsiyeti belli olmuyor, cinsiyet be- Türkiye’de bazı bölgelerde 3 hafta öne
deniz'in tamamında 7 ila 8 bin ergin dişi yumurtlayarak kumsalı paylaşan bitki ve lirlenmesi genetik değil, çevresel etkilerle gelmiş durumda. Uluslararası bir ekiple
caretta caretta, 2 bin de ergin dişi yeşil hayvan türleri için besin kaynağı oluştu- belli oluyor. Kumsaldaki yuva sıcaklığı 29 2023 yılında yayımlanan çalışmamızda
deniz kaplumbağası bulunduğu tahmin ruyor. Otçul olan yeşil deniz kaplumbağa- derece olduğu zaman yuvadaki yavrula- dünyada yuvalama zamanı kaymasının
ediliyor. Bazı bölgelerde son 10 yıl içinde sı deniz çayırlarıyla besleniyor ve bir bah- rın yarısı dişi, yarısı erkek oluyor. Bunun uzun vadede 180 güne kadar çıkabilece-
yuva sayılarının yüzde 50 kadar arttığını çıvan gibi denizdeki bitkilerin çok fazla üzerindeki sıcaklıkta dişi sayısı, altındaki ğini ancak bu değişikliklerin tek başına
görüyoruz" dedi. uzamasını engelleyerek bakımını sağlıyor. sıcaklıkta ise erkek sayısı artıyor. Sıcaklık- yeterli olmayacağını tespit ettik."
Böylece yeni sürgünler oluşturarak kar- lar arttığı ve artış trendi devam ettiğinde
Sözbilen, Akdeniz'de popülasyonlarında- bon tutulumuna dolaylı katkı sağlıyorlar. dişi popülasyonun artması problemiyle Kaynak: https://www.gazeteduvar.com.tr/
ki artışlar sayesinde caretta carettaların Caretta caretta denizdeki kabuklular, sün- karşı karşıya kalıyoruz. Ayrıca 33-34 de-
Uluslararası Doğayı Koruma Birliği'nin ger ve mercanlar üzerinde beslenirken rece sıcaklıklara gelindiğinde embriyo
(IUCN) kırmızı listesindeki "tehdit altın- zemine yapışık yaşayan canlıların denizde ölümleri başlıyor."
daki tür" statüsünden 2015'te çıktığını, yayılmasına yardımcı oluyor."