Page 3 - BİOMEDYA SAYI 52

03
www.biomedya.com EYLÜL - EKİM 2024 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

BİTKİLER KANDIRILABİLİR Mİ?

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

Doğa her bir unsuru ile onu derinle- mekanlarda yetiştirdiğimiz bitkiler Netice itibariyle farklı alanlarda Deniz, M. U. (2023). Generatif (Eşeyli)
mesine araştıran insanoğlunu şaşırt- de doğal ortamlarından farklı yer- bitkilerin kandırılabildikleri bilin- Çoğaltma. Bahçe Bitkilerinin Çoğaltıl-
maya devam etmektedir. Bu unsur- lerde kandırılarak yetiştirilmektedir. mektedir. Bitkilerin de diğer canlılar ması Ders Notu, Ankara Üniversitesi,
lardan biri olan bitkiler, insanlar ve Çünkü tarımda da olduğu gibi bu bit- gibi kandırılabilme özelliğine sahip Ankara.
diğer canlılara benzer ilginç özellikler kilerin doğal ekolojik isteklerini biz- olması düşündürücüdür. Son olarak;
taşımaktadır. Bu özelliklerden biri de ler yapay ortamlarda sağlamaktayız. bitkilerin kandırılabilme özelliğine *İnsanoğlu (!): Yazılarımızda çoğun-
kandırılabilmeleridir. sahip olmaları insanlar dahil diğer lukla ‘insanoğlu’ olarak belirttiğimiz;
Son olarak bitkilerin kandırıldığı bir canlılarda olduğu gibi bitkilerde de ‘bütün insanlar’ yani Latince tür adıy-
Bitkilerin farklı alanlarda ve farklı şe- başka alan olarak bilimsel çalışma- aynı şekilde bir negatif özellik olarak la Homo sapiens kastedilmekte olup
killerde kandırılabildikleri bilinmek- lar olduğunu söyleyebiliriz. Bitkilerin görülmektense ilginç, evrimsel bir cinsiyet ayrımcılığı kaygısı ve amacıy-
tedir. Bunların büyük bir çoğunlu- yetiştirilerek deneylere sokulduğu detay olarak görülmelidir. la kullanılmamaktadır. Üstelik ‘oğul’
ğunda insanların başrol oynadığı ve bilimsel araştırmalar çoğunlukla bit- kelimesinin eski Türkçe (ve yerel
bitkilerin en çok insanlar tarafından kilerin kandırılarak yapıldığı çalış- Kaynaklar: halk dilinde) hem erkek hem de kız
kandırıldıkları görülmektedir. malardır. Çünkü bitkilerin ilgili teste çocuklarına toplu olarak söylendiği
tabi tutulmaları için yetiştirilmeleri https://www.bilimya.com/bitki- bilinmektedir.
Bitkiler insanlar tarafından onlarca gerekmektedir, yetişmeleri için ve ler-kandirilabilir-mi.html
yıldır tarımda kullanılmaktadır. As- sonrası için de kandırma yöntem-
lında bitkilerin sınırları belli ve kont- lerinden birine ya da birkaçına tabi Chamovitz, D. (2012). What A Plant
rollü alanlarda yetiştirilmesi -doğası tutulmaktadırlar. Knows - A Field Guide To The Senses
gereği- yaşamlarına ters bir durum- (Bitkilerin Bildikleri - Dünyaya Bitki-
dur. Ama insanoğlu* bitkileri eski Tam parazitik bir bitki olan küskütler lerin Gözünden Bakmak). Metis Ya-
çağlardan beri nasıl yetiştirebilece- (Cuscuta) üzerine bilimsel çalışma- yınları. İstanbul. (Çeviri: Gürol Koca).
ğini öğrenmiştir. Bu sayede bitkilerin lar yapan İsviçreli bilimsel insanları
istekleri yerine getirilerek zamanla küsküt bitkilerinin parazit olmak için
onların ‘kandırılabileceği’ yöntem- seçtiği ‘kurban’ bitkilerini nasıl belir-
lerle ‘istenilen’ alan ve miktarda lediğini anlamaya çalıştıkları bir dizi
yaşamaları sağlanmaktadır. Tarım, çalışma yürütmüştür. Bu çalışmada
insanoğlunun bitkileri kandırarak küsküt bitkisinin domates bitkisine
‘dize getirdiği’ ve istenilen ürünleri nasıl musallat olduğunu çözmeye
vermeleri sağlandığı bu sayede elde çalışırken bir takım kimyasal mad-
edildiği bir alandır. deler taklit edilerek küskütlerin ‘kan-
dırılarak’ domates kimyasallarına
Ziraatta bitki yetiştirmeye yönelik yöneldikleri tespit edilmiştir.
onlarca yıldır yapılagelen hemen Burada da bir bilimsel çalışma
hemen tüm uygulamaların aslında ile bitkilerin kandırıldığını
birer ‘bitki kandırma’ yolu olduğu- görmekteyiz.
nu söyleyebilmemiz mümkündür. Bu
yöntemlerden muhtemelen en açık Buraya kadar bahsedi-
‘kandırma’ yöntemi olanı kuşkusuz len örneklerin tamamı
‘bitki şaşırtma yöntemi’ adı verilen bitkilerin insanlar ta-
yöntemdir. Bu yöntemle amaçlanan rafından kandırılma
bebek bitki (bitkicik), fide ya da yeni örnekleri olarak göze
çimlenen bitkilerin daha iyi büyüme- çarpmaktadır. Oysa
si için farklı bir alana alınması ya da bitkilerin hayvanlar
yoğun olduğu bölgeden seyrek bir tarafından da kandı-
alana taşınması işlemidir. Bu işlem rıldıkları bilinmekte-
bitkinin şaşırtılarak (kandırılarak) dir. Bazı hayvanların
yetişme koşullarının iyileştirilmesi (örneğin karıncalar)
ve neticede insana fayda getirmesi tarım yapabildikleri
hedeflenmektedir. dolayısıyla bitki kan-
dırmayı bilebildikleri
Ziraat dışında evlerimizde, iç ve dış görülmektedir.

Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İdare Merkezi OKURA NOT
Süleyman GÜLER Oğuzlar Mah. 1374 Sok. No:2/4 BioMedya Gazetesi’nde yayınlanan yazılarda ve makalelerde
Balgat - ANKARA
öne çıkarılan görüşlerin sorumluluğu BioMedya yayın
Editör / Ecem KOÇER Tel : 0 312 342 22 45 organına ve/veya Prosigma Firması’na değil, yazarlara aittir.
Sanat Yönetmeni / Fatih ÇETİN Fax : 0 312 342 22 46 Yazarlar sundukları çalışmaların içinde yer alan şirketlerle
Grafik&Tasarım / Ayşe Damla ALKAN danışmanlık ya da başka iş ilişkileri içinde olabilirler. Aynı
Yayın Türü / Yerel Süreli zamanda reklamlar; reklam verenlerin sorumluluğundadır.
Hukuk Danışmanları / Ürün tanıtımı sayfalarında yayınlanan ürün bilgileri, ilgili
BİYOTEKNOLOJİ Av. Ersan BARKIN Av. Murat TEZCAN firmaların sunumları olup üretici firma sorumluluğundadır.
VE YAŞAM BİLİMLERİ Mali Danışman / İrfan BOZYİĞİT / SMMM
GAZETESİ www.prosigma.net
info@prosigma.net