Page 16 - BİOMEDYA SAYI 02
P. 16
Basit kimyasallar
yapıtaşlarını oluşturabiliyor
Kimisi yaşamın en temelinde kopyalayamıyor. Ayrıca, hücrenin malzemesini bir
RNA’yı görüyor, kimisi metabolizma arada tutacak zarları oluşturan lipit (yağ) molekülleri
gerekiyor. Ama lipitleri sentezlemek için, yine DNA ve
tepkimelerini. Daha başkalarına RNA tarafından kodlanan protein tabanlı enzimlere
sorarsanız, uzaydan geldi. Şimdiye gereksinim var.
kadar, evrimin en gerideki başlangıç Daha önce RNA Dünyası hipotezinin de mimarı
noktasının, ilk yaşam formunun olan John Sutherland yönetimindeki Cambridge
ekibi, ilk evrelerinde dünyada bol miktarda
nasıl ortaya çıktığını açıklamak bulunduğu düşünülen iki basit bileşimin, bir basit
için ileri sürülen tüm hipotezlerin tepkimeler dizisi yoluyla ilk yaşam formu için
sorunları var. Şimdiyse Cambridge gereken biyomoleküller olan nükleik asitlerin (RNA dünyanın, H2S, morötesi ışınım ve tepkimeleri
ve DNA), yapıtaşlarıyla, amino asitler ve lipitleri
katalize eden metalleri içeren mineraller
Üniversitesi’nden kimyagerler, daha oluşturabileceğini gösterdiler. açısından da zengin olduğu düşünülüyor.
önceki modellerdeki tutarsızlıkları
gideren ve yaşamın dünyanın ilk Araştırmacılar, Nature Chemistry dergisinde Sutherland, farklı tepkimeler için farklı metal
yayımlanan çalışmalarında hidrojen siyanür (HCN)
evrelerinde bolca bulunan basit ve hidrojen sülfür (H2S) moleküllerinden, morötesi katalizörler gerektiğinden yaşamın yapıtaşlarının
ayrı yerlerde ortaya çıkmış olabileceğini belirtiyor.
bileşiklerden kaynaklanabileceğini ışınım aracılığıyla nükleik asitlerin öncüllerini elde California Üniversitesi’nde (Santa Cruz) yaşamın
öne süren bir model geliştirdiler. ettiklerini açıkladılar. Ekibe göre bu öncülleri ortaya kökeni konusunda araştırmalar yapan Dave
çıkaran koşullar, doğal amino asitler ve lipitlerin Deamer de, yaşam için oluşan malzemelerin
sentezi için gerekli malzemeleri de yaratıyor. daha sonra yağmur sularıyla ortak bir havuzda
Yaşamın ortaya çıkması, RNA ve DNA gibi kendini Çalışmada ilkel aşamalarında dünyanın bu bir araya gelmiş olabileceklerine işaret ediyor.
kopyalayan genetik moleküllerin varlığını gerektiriyor. malzemelerin sentezlendiği tepkimeler için uygun bir
Bunlardan, görece daha kolay sentezlenen RNA, son ortam olduğunun altı çiziliyor. Oluşumundan sonra Kaynaklar:
yıllarda “RNA Dünyası” diye adlandırılan bir modelin yüz milyonlarca yıl boyunca gezegenimize yağan
merkezine oturmuştu. Modelin sorunu, “tavuk- kuyrukluyıldızlarda bol bulunan HCN, bu çarpmaların “Researchers may have solved orign-of-life conundrum”,
ScienceOnline, 16 Mart 2015
yumurta” bilmecelerine yol açması. Hücreler, DNA ve şiddetiyle dünyadaki hidrojen, karbon ve azotla
RNA moleküllerini, bizzat bunların yardımı olmaksızın dünya yüzeyinde de sentezlenebiliyor. Ayrıca ilkel
yapıların üzerinde minicik boncuklar gibi yan yana
Kalıtım Nedir? dizilmiştir.
Bir insanın her hücresinde 46 kromozom ve yüz
binlerce değişik gen bulunur. Yeni doğan bir bebek
genlerini kalıtım yoluyla ana babasından alır. Eğer
Kalıtım, bir canlının taşımakta bütün genleri normalse, yani sağlıklı bir insanda
olduğu özelliklerden bir kısmının kendi aralarında görünüş olarak bulunması gereken özellikleri taşıyor ve hepsi üstüne
düşen görevi eksiksiz yerine getirebiliyorsa bebek
kendisinden sonra gelenlere farklılık gösterirler (saç rengi, göz sağlıklı doğacaktır. Ama bazı bebeklerde, anneden ya
aktarımıdır. Daha geniş anlamda rengi vb.). da babadan gelen genlerin biri ya da birkaçı kusurlu
tanımlayacak olursak, canlılar olabilir.
arasındaki benzerlik ve Kalıtımın diğer bir adı da Bu durumda vücuttaki bazı etkinlikler bu
farklılıkların, ortaya soyaçekimdir. Bütün canlılarda bozuk genlerin aktardığı yanlış bilgiye göre
çıkmasını görülür. Bazı hastalıklar havada, yönlendirileceğinden bebekte kalıtsal bir bozukluk ya
suda, yiyecek ve içeceklerde
sağlayan, bulunan mikroplardan ileri da hastalık ortaya çıkar. Birçok ülkede yaklaşık her 30
bebekten birinde kalıtsal bir hastalık ya da bozukluk
bunların gelir. Bazılarının nedeni doku ve söz konusudur ve bu hastalıkların tam anlamıyla
organların zamanla yıpranmasıdır. Kalıtsal
anne babadan hastalık ya da bozukluklar ise kusurlu genlerin tedavisi bugün için olanaksızdır. Ama, bu alanda
çalışan genetik mühendisleri bozuk genleri normal
çocuğa nasıl kuşaktan kuşağa aktarılmasından kaynaklanır. Bir genlerle değiştirmenin yollarını arıyorlar.
geçtiğini, kalıtsal canlının büyümesi, gelişmesi ve yaşamını sürdürmesi
hastalıkları için gerekli bilgileri taşıyan kalıtım birimlerine gen Bu arada kalıtsal hastalıklardan birçoğu ameliyatla,
denir. Genler DNA’ dan (deoksiribonükleik asitten)
ve tedavileri yapılmıştır ve hücrenin “yönetim merkezi” olan ilaçlarla ve çeşitli uygulamalarla denetim altına
alınarak hasta çocukların yaşamlarını normal olarak
inceleyen bilim dalıdır. Aynı tür canlılar çekirdeğin içinde, kromozom denen incecik ipliksi sürdürmeleri sağlanabiliyor.
16
