Page 8 - BİOMEDYA SAYI 12

08 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Ocak - Şubat 2018 www.biomedya.com

YENILEBILIR AŞILAR

Sevil Sağlam

2.YENİLEBİLİR AŞILAR İÇİN ADAY (d) Duran Otoimmunite: Patates ve çiğ yenmeyen bazı gıdaların; yemeğinin
BİTKİLER NELERDİR? domates bitkilerinde, bitkiye dayalı diyabet pişirilmesi halinde içindeki tıbbı bileşenin
aşışı geliştirilmesi denenmiştir. zayıflayabilir olması ise dezavantajları
Genetik alanda yapılan Bitkiler, biyofarmasötik proteinlerin olarak sayılabilmektedir.
çalışmalar büyük bir ve peptidlerin üretimi için önemli bir 3.YENİLEBİLİR AŞILARIN AVANTAJLARI
NELERDİR?
hızla ilerlemektedir. Bu potansiyele sahiptir; çünkü bunlar kolayca Geleceğin aşı uygulamaları Oral-Yenilebilir
aşılar olacaktır . Yenilebilen aşıların etik
(3)
çalışmalar, başta sağlık dönüştürülmekte ve ucuz bir protein Tıbbi personel ve steril enjeksiyon olarak tartışıldığı nokta ise yenilebilen
kaynağı sağlamaktadır (4). Aşı; bir hastalığa
sektörü olmak üzere karşı özel koruma sağlamak amacıyla koşullarına olan ihtiyaç azalmakta, toplu bitki kökenli aşıların genetiği değiştirilmiş
bitkiler tanımına girmiş olmasıdır. Genetiği
tarım ve diğer birçok hazırlanmış immunobiyolojik materyaldir. üretim ve nakliyesi ekonomik olmakta, değiştirilmiş bitkilerle ve gıdalarla ilgili tüm
tedavi edici proteinlerin patojenlerden
Aşılar, bulaşıcı hastalıklar ve buna bağlı
sektör üzerinde oldukça sakatlık ve ölümlerin azaltılması ve en ve toksinlerden arınmış olması, kullanım sakıncalar ve etik sorunlar bu anlamda
yenilebilen aşılar için de geçerli gibi
büyük rol oynamaktadır. önemlisi, uzun vadede hastalık etmeninin yerine yakın bir yerde muhafaza edilebilir görünmektedir.
ortadan kaldırılması açısından insan ve
olmaları, dolapta saklama ihtiyacının
toplum sağlığını korumada vazgeçilmez bir ortadan kalkması, biyokapsülleme
öneme sahiptir . Muz, patates, domates, yoluyla antijen koruması sağlaması, Kaynaklar
(2)
Özellikle bitkisel üretimde verim ve marul, çeltik, buğday, soya, mısır, tütün, zayıflatılmış patojenler daha güvenli (1) Çelik,V., Turgut-Balık D.; “Genetiği Değiştirilmiş
kalitenin artırılması, biyolojik yakıtlar, kolza, arabidopsis, aspir yenilebilir aşılara olmaları, ana antikorların varlığında Organizmalar (GDO)”, Erciyes Üniversitesi Fen
gen terapileri, biyoremediyasyon, yeni ve örneklerdir. Yenilebilir aşı amaçlı bitki serokonversiyon sağlaması, sistemik Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23 (1-2) 13-23, 2007.
yenilebilir ilaçların üretimi ve benzeri pek seçerken, bu bitkilerin yüksek besleyici ve ve mukozal immünite üretimi, özellikle
çok uygulama günümüzde halihazırda protein içerikli sert, lezzetli bir bitki olması çocuklarda gelişmiş uyumluluk, birden (2) Kocagöz, S., Aşı Teknolojisi ve Aşı Tipleri,
yapılmaktadır. Ancak ne yazık ki, insan önemlidir. Aşılar, etkin, stabil, ucuz, güvenli fazla antijenin verilebilmesini sağlaması, Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi, 2014.
DNA’sına dair ulaşılan her bilgi hastalıklara ve erişilebilir olmalıdır. diğer aşı yaklaşımlarıyla entegrasyonunun
dair bir umut olurken, özellikle ülkemizdeki kolay olması, bitki kaynaklı antijenlerin, (3) Tülek, N., Aşı Teknolojisi ve Aşı Tipleri, Ankara
çalışmanın nihai hedefi insan sağlığı bile oligomerler ve virüs Eğitim ve Araştırma Hastanesi İnfeksiyon
olsa; bitki DNA’sına dair buluşlara karşı hep Tablo: Yenilebilir aşılara örnek bitkiler Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji, 2014.
şüpheli bir yaklaşım söz konusu olmuştur
(1) . S.No Aşı Kullanılan vektör Hastalık (4) Giddings, G., Allison G., Brooks D.,
Carter, A., Transgenic plants as factories for
1.YENİLEBİLİR AŞILAR NASIL 1 Hepatit B Tütün Hepatit B biopharmaceuticals, Nature Biotechnology, 18,
Patates
GELİŞTİRİLİR? Marul 1151–1155, 2000.
2 Norovirüs Tütün İshal
Antikorlar olarak karakterize edilen Patates Bulantı
virüs, bakteri veya parazit gibi patojen Mide Krampları
organizmalardan antijen kodlayan 3 Kuduz Tütün Kuduz
genler doğada mevcut olup, bunlar 4 Bulaşıcı gastroenterit Tütün Gastroenterit
bitkilerin yenilebilir kısımlarında iki şekilde Coronavirus Mısır
üretilebilmektedir.
5 Tavşan kanama hastalığı virusü Patates Kanama
Birincisi, tüm yapısal gen bir bitki 6 HIVvirus Domates AIDS
transformasyon vektörüne yerleştirilir. 7 Vibriokolera Patates Kolera
Bu işlem, bitkide kodlama dizisinin 8 Diğerleri
transkripsiyon ve birikimine izin
vermektedir. İkinci metotta ise; TMV
veya CMV gibi bitki virüslerinden izole Devam eden Uygulamalar: benzeri parçacıklar içine spontan bir
edilen ve antijen ile epitopu tanımlayan (a) Sıtma: Bitki kaynaklı sıtma aşısı şekilde toplanabilmektedirler.
DNA fragmanı bir kabuk proteini geni ile geliştirmek için Plasmodium falciparum’dan
füzyon yoluyla birleşerek kullanılabilir. merozoit yüzey protein (MSP) 4 ve 5, P.
Rekombinant virüs daha sonra stabilize yoelli’den ise MSP 4/5 olmak üzere 3 4. YENİLEBİLİR AŞILARIN
bitkileri enfekte etmekte kullanılmaktadır. antijen hala araştırılmaktadır. SINIRLAMALARI NELERDİR?
Sonuçta meydana gelen yenilebilir (b) Hepatit B: HbsAg alttipi CaMv Aşı peptit veya proteinine
aşılar, ileri immunolojik çalışmalar için plasmidine klonlanmış ve HbsAg üreten immünotoleransın gelişmesi,
değerlendirilmektedir. transforme olmuş hücrelerden bitkiler
elde edilmiştir. Hatta, antijen ekspresyonu meyveden meyveye, bitkiden bitkiye
yapraklardakine göre patates köklerinde ya da nesilden nesile doz tutarlılığının
daha yüksek bulunmuştur. farklılık göstermesi, meyvelerdeki
aşıların stabilitesinin bilinmemesi, doz
(c) Kızamık: Son zamanlarda tütün, gereksinimini değerlendirmenin yorucu
patates, çeltik ve marul bitkilerinde ve zor olması, en iyi bitki seçiminin
Paramyxo yüzey virus proteini kolay olmayışı, patates gibi
hemaglutinin’in ekspresyonu sağlanmış ve
tatmin edici sonuçlar alınmıştır.