Page 19 - BİOMEDYA SAYI 23

19
www.biomedya.com Kasım - Aralık 2019 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

LABORATUVAR ÜRÜNÜ MİNİ BEYİNLER

İNSANLIK İÇİN TEHDİT Mİ?

Henüz ergenlik çağındayken, sık sık barındırmadıkları, aynı zamanda duyusal Bazı bilinç türleri hayvanlar aleminde zihnimde çok daha büyük yer kaplıyor.
dünyanın dev bir bilgisayar ağı tarafından bilgileri toplayarak dış dünyayla iletişim yaygındır ve biz insanların karmaşıklık Unutmayın ki böyle yeni bir organizmanın,
ele geçirildiğine dair korkunç rüyalar kurma potansiyeli barındırdıkları anlamına skalasının en üstünde olduğu açıkça vücudun yaşlanıp ölmesi gibi endişeleri
görürdüm. Bugün hâlâ o endişem sürüyor geliyor. Belki de bir gün, gerçekten de ses görülebilir. Bilincin tam anlamıyla ne olmazdı; zira bir bedene sahip olmayacaktı.
ve bu kısmen gerçekleşti bile. Diğer aygıtları ya da dijital bağlantılar yoluyla olduğunu bilmesek de hâlâ insanlarca
yandan, artık biyolojik bir süper beynin bizlere cevap verebilirler. tasarlanan yapay zekânın bir tür bilinç Bu, size kötü bir bilim kurgu komplosunun
kontrolü ele geçirmesi ihtimali zihnimde geliştirmesinden endişe ediyoruz. Fakat ilk satırları gibi gelebilir; fakat bu fikirleri
çok daha büyük yer kaplıyor. Ya böyle bir Bir bilişsel nörolog olarak uzun bir süre gelişim yoluyla, düşünce ve duyguların, ağ sonsuza dek gerçekçi olmadığını
yeni zihin biçimi, kendi güvenliğini sağlama hayatta kalan bir organoidin, yaşam için biçiminde örgütlenen nöronlarda ortaya söyleyerek görmezden gelmek için
almak adına var oluşları hakkında bizleri, gereken temel besin kaynağı ile sürekli çıkan yeni özellikler meydana getirmesi ortada bir sebep görmüyorum. Mesele
yani insan türünü karanlıkta tutmaya karar biçimde beslenmesi sonucunda duyarlı ve muhtemel ve bunların bir robot yerine bir şu ki, özellikle de tüm bunların biz fark
verirse? hatta tam anlamıyla bilinçli olabileceğini organoidde oluşması çok daha büyük bir etmeden gerçekleşebileceğini düşünürsek,
düşünmekten keyif alıyorum. olasılık. Bu; dış dünyadan takviye edilmesi tetikte olmamız gerekir. Mahkemede
Laboratuvarda insan beyninin çok küçük ve dünyayla etkileşim kurmanın yollarını şahitlik yapan birinin dahi yalan söyleyip
örnekleri halinde kendi kendini organize PANİĞE KAPILMALI MIYIZ? bulması koşuluyla, bilincin ilkel bir biçimi ya söylemediğini değerlendirmenin
eden hücre kümelerinin büyümesini da tam anlamıyla bir çeşidi haline gelebilir. ne kadar zor olduğunu göz önünde
sağlayan gelişmiş bir yöntem, giderek Teorik bağlamda, mini beyinler -yasal bulundurduğunuzda, laboratuvarda
daha fazla dikkat çekiyor. Kök hücrelerden Bu, biyoloji biliminin etik sorularla olsun ya da olmasın- bir laboratuvarda yetiştirilmiş bir mini beynin gizli
üretilen bu ‘beyin organoidleri’ (organ karşılaştığı ilk olay değil. Geçmişte, sonsuza kadar geliştirilebilir; yaşam destek düşüncelerini çözmeye çalışmanın basit bir
benzeri yapılar/ç.n.) insan beynine dair cinsiyet değiştirme operasyonu birçok sistemleri oksijen ve yaşamsal öneme görev olmayacağını da görürsünüz.
eşsiz bir bakış açısı sunuyor ve bu, kişiyi adeta şok ederdi; ancak inançlarınız sahip besinleri sağladığı müddetçe onların
incelenmesi oldukça güç bir alan. ve ahlaki değerleriniz ne olursa olsun, karmaşıklık düzeyini ve güçlerini arttırır. Organoidin boyutunu ve ömrünü kontrol
Bununla birlikte bazı araştırmacılar, kimi cinsiyet değişimi, kişinin sosyal çevresi ve Bu duruma örnek olarak, Henrietta Lacks ederek araştırmayı yavaşlatmak, veya
zaman hayvanlara nakledilen bu tür mini sonraki kuşaklar üzerinde sınırlı düzeyde adındaki bir kadının vefatından 60 yıl sonra geri dönüşü olmayan bir noktaya
beyinlerde bir tür bilinç oluşmasından etki yaratan ya da hiçbir biyolojik etkiye hâlâ hayatta olan ve günümüzde dünya varmadan önce genel bir moratoryum
endişeleniyorlar. En azından, kapana yol açmayan, yalnızca operasyon geçiren çapındaki yüz binlerce laboratuvarda (erteleme) uygulamak mantıklı olur. Fakat
kısılmış olmanın acı ve ıstırabını hissedecek bireyi ilgilendiren bir durumdur. çoğaltılan kanser hücreleri gösterilebilir. ne yazık ki; biyoloji laboratuvarlarının
ölçüde duyarlı olabilirler. Şayet bu doğruysa ve ekipmanlarının her yerde çoğalmış
-bunun ne kadar muhtemel olduğunu Bunun aksine embriyoların genetik BEDENİ OLMAYAN BİR SÜPER ZEKÂ MI? olması, genetik embriyo düzenlemesinde
düşünmeden önce- benim nazarımda düzeyde değiştirilmesi işlemi, alarm gördüğümüz üzere, (bu moratoryumu/ç.n.)
bu konuyu göz önünde bulundururken seviyelerini ‘sıcak kırmızıya’ yükseltti; uygulamayı aşırı derecede zorlaştıracaktır.
yüksek düzeyde temkinli olmamız gerektiği yani, genetik düzenlemelerin kalıtımsal Peki, eğer beyinler bir laboratuvarda Hücresel tıp alanında çalışan bazı
tartışmasız bir gerçek. olma olasılığı arttı ve potansiyel olarak bu koşullarda ve zaman sınırı olmadan meslektaşlarımın endişelerini paylaştığımı
nüfusun genetik yapısını değiştirecek gibi yetiştirilirse; insan kapasitesini aşan bir söylemek yetersiz kalır. Böylesi büyüleyici
görünüyor. Çinli bilim insanı He Jiankou bilinç biçimi geliştirebilirler mi? Gördüğüm
İHTİMALLER VE GERÇEKLER olasılıklara ilişkin sorabileceğimiz ve
tarafından yürütülen bu tür başarılı kadarıyla, neden olmasın. Eğer bunu embriyoların genetik düzenlenmesi
operasyonların, dünya çapında çok güçlü yapabilselerdi, duymaya hazır olur bağlamında da geçerli olan en zor soru
Beyin organoidleri şu anda insan beynine itirazlarla karşılaşmasının nedeni de bu. muyduk? Ya böyle yeni bir zihin biçimi şudur: Bunu durdurmamız mümkün mü?
göre çok basit bir yapıya sahip ve aynı Öte yandan hayvanların bedenlerinde, yalnızca yaşam destek sistemlerini kendi
şekilde bilinçli olmaları mümkün değil. Kan hatta daha kötüsü yapay bir biyolojik kontrolü altına almak ve kendi güvenliğini *Reseptör (biyoloji), çeşitli uyarıları alabilen
akışının yetersizliği nedeniyle, yaklaşık ortamda mini beyinler geliştirmek hepimizi sağlama almak için yeterli vakti kazanmak ve duyu organlarının yapısında bulunan
beş veya altı milimetreden daha büyük çılgınca bir paniğe sevk etmeli. Benim amacıyla var oluşları hakkında bizleri, yani özelleşmiş hücre, hücre grupları veya sinir
boyutlara ulaşamıyorlar. Buna karşın, düşünceme göre, ahlaki etkileri acı çeken insan türünü karanlıkta tutmaya karar uçları.
erken doğan bebeklerdekine benzeyen bir birey yaratıp yaratamayacağımıza verirse?
beyin dalgaları ürettikleri tespit edildi. karar vermemizin ötesine uzanıyor. Şayet
Yapılan bir araştırma, ışığa tepki veren sinir -küçük olsa da- bir beyin yaratıyorsak, Küçüklüğümde rüyalarıma giren Yazının aslı The Conversation sitesinden alınmıştır.
ağları üretebileceklerini de ortaya çıkardı. bilgiyi işleme kapasitesine sahip bir dünyanın dev bir bilgisayar ağı tarafından
Bu tür organoidlerin, hayvanlardaki sistem oluşturuyoruz demektir ve hatta ele geçirilmesi fikri: bugün hâlâ beni Kaynak: Gazeteduvar/ Çeviren: Tarkan Tufan
diğer organ ve reseptörlerle* bağlantı yeterli zaman ve besleme yapıldığında, endişelendiriyor ve bu kısmen gerçekleşti Prof. Dr. Guillaume Thierry
kurabileceğine dair işaretler de mevcut. potansiyel olarak düşünme yeteneğine bile. Diğer yandan, artık biyolojik bir süper Bangor Üniversitesi, Bilişsel Sinirbilim Profesörü
Bu; yalnızca duygusal olma ihtimali sahip olacaktır. beynin kontrolü ele geçirmesi ihtimali