Page 21 - BİOMEDYA SAYI 23

21
www.biomedya.com Kasım - Aralık 2019 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

Sağlık ve beslenme dostu menengiç prostat kanserinden kolesterol düşürmeye
kadar birçok etkiye sahip. İşte menengiç hakkında bilmeniniz gerekenler…

Diğer bir deyişle Türkiye’nin soğuk bölgeleri Menengiç kahvesi yapımında öğütme
hariç hemen her yerde yetişir. Kayalık ile kavurma makinesi ve kahve çekme
HER kıraç ve özellikle zayıf kireçli ve hem de killi makinası kullanılır. Bu kahveye Elazığ’da
ve derin topraklarda yetişir ve uzun yaz
“çedene kahvesi”, diğer yörelerimizde
kuraklıklarına dayanabilir. Kuraklığa dayanıklı
“menengiç kahvesi” denilmektedir.
DERDE DEVA olduğu gibi yetiştiği kayalık, taşlı bölgelerde Menengiç kahvesinin pişirilmesi Türk
hakim bitki türü olarak görülür. Bulunduğu
kahvesinin aynısıdır. Ancak, Türk
kahvesinden farklı bir lezzete sahiptir.
bölgeye uyum kabiliyeti çok yüksektir.
"MENENGİÇ" Menengiç yağı ticari olarak kullanılan palm Kahvenin süt ile yapılması lezzetini
yağı gibi yağlara göre daha iyidir. Halen bazı
arttırmaktadır.
bölgelerimizde olgun meyvelerin sıkılması
ile elde edilen yağ, yemeklik yağ olarak MENENGİÇ FAYDALARI NELERDİR?
veya sabun imalinde kullanılmaktadır.
Son yıllarda gerek iletişim bilgilerinin Pistacia terebinthus, Pistacia palaestina Özellikle kırsal bölgelerde menengiçlerin Menengiç faydaları saymakla bitmiyor.
artması ve gerekse iç göçler sebebiyle Boiss (menengiç) türleri geniş alanlarda yaprakları, meyveleri, taze sürgünleri, Menengiç dünyanın çeşitli yerlerinde halk
yerel kültürlerin yaygınlaşması sonucu ve P. khinjuk Stocks (bıttım) ise Siirt ve çiçek, kök ve kabuk gibi çeşitli kısımlarından hekimliğinde de kullanılmaktadır.
bazı bitkiler veya ürünleri büyük şehirlerde Mardin civarında doğal olarak yetişen ve insanlar eskiden beri değişik amaçlarla Yaprak ve kabukları kanamayı durdurucu,
bile aranır olmuştur. İşte menengiç de yararlanılan bitkilerdir. Diğer türlerden faydalanmaktadır. Menengiç tohumunun ishal kesici, idrar söktürücü, tansiyon
bunlardan birisidir. Peki, menengiç nasıl de yetiştiği yörelerde kısmi olarak yüksek oranda protein ve yağ ihtiva etmesi, düşürücü ve sarılık tedavisinde; mide ağrısı,
yapılır? Faydaları nelerdir? yararlanılmaktadır. hoş kokusu ve tadı da gıda sanayinde mantar öldürücü ve şeker hastalığında;
kullanım yollarını açmaktadır. çiçekleri ve yaprakları diş ağrısı ve yer
Ülkemizde eskiden sadece köy ve Bitki yörelere göre; menengiç, melengiç, eklem rahatsızlarında; toprak üstü kısımları
kasabalarda kapalı ekonomiler içinde kalan, melengeç, menegiç, çitlembik, çitlenbik, Bitkinin ilk filizleri Akdeniz sofrasında ve dalları tansiyon düşürücü, ağrı kesici,
pek piyasası olmayan ve yöresel kullanımın çedene, çıtlık, çitemik, meniş, melekeş, yenilebilir otlar arasındadır. Filizlerin antiseptik; meyveleri prostat ve idrar yolları
dışında değerlendirilemeyen yabani olarak menekiş, meneviş, çöğre, çıtmık, çetimek, salatası, meyveli yaprakları ile turşusu iltihaplarının tedavisinde kullanılmaktadır.
yetişen birçok bitki ve ağaç bulunmaktadır. yabani antep fıstığı, bıttım (P. khinjuk), yapılır. Meyveler dış kabuğu ile birlikte Menengiç kahvesinin de meyvelere benzer
Yabani meyveler, başta kuşlar olmak üzere sakız ağacı (P.lentiscus L) ve sakızlak adıyla taze veya kavrularak çerez olarak yenildiği etkiler yaptığı belirtilmektedir.
pek çok yaban hayvanı için önemli bir anılır. Bu isimlerden çedene yaygın olarak gibi, börek ve benzeri hamur yemeklerinde
besin kaynağıdır. Yabani meyveler yerel kenevir bitkisinin tohumlarına, çitlembik iç malzemesi olarak da kullanılır. Ayrıca, Bitkiden elde edilen reçine; panzehir, ateş
kullanımları yanında özellikle kıtlık ve savaş Celtis (dağdağan) ağacının meyvelerine, bazı özel köy ekmeklerinde katkı maddesi düşürücü, afrodizyak, balgam söktürücü,
dönemlerinde insan beslenmesinde de çıtlık Asteraceae familyasına dahil bazı olarak; çeşitli baharatların kullanıldığı ve cüzzam tedavisinde, solunum ve idrar
önem arz etmektedir. bitkilere de denildiğinden karışıklığa sebep kahvaltılık zahter adı verilen karışımda yolları antiseptiği, idrar söktürücü, ishal
olmaktadır. Geçmiş kaynaklarda da bu kullanılmaktadır. kesici, uyarıcı, buhur olarak hava temizleyici
MENENGİÇ AĞACI NEDİR? görülmektedir. Mümkün olduğu kadar bu ve koku verici, astım tedavisi, kolesterol
isimler kullanılmamalıdır. MENENGİÇ KAHVESİ düzenleyici ve iltihap giderici olarak
kullanılmaktadır. Menengiçler üzerine
Menengiç, antep fıstığının (P. vera MENENGİÇ AĞACI NEREDE YETİŞİR? aşılı fıstıkların 200 yıl yaşayabildikleri
L.) yakın akrabasıdır. Anacardiaceae Menengiç meyvelerinden kahve de bildirilmektedir. Yabani menengiçler
familyasında 70 kadar cins ve 875 yapılmaktadır. Bunun için toplanan antepfıstığına aşılanmak suretiyle
tür bulunmaktadır. Bunlar çoğunlukla Menengiç; Akdeniz ve Batı Asya’nın tipik bir meyveler, yıkandıktan sonra bir kaç gün değerlendirilir.
kabukları reçineli olan ağaç veya çalılardır. bitkisi olup, Akdeniz maki vejetasyonunun güneş altında kurumaya bırakılır. Kurutulan
Bu cinslerden birisi olan Pistacia cinsine karakteristik üyesidir ve ülkemizde özellikle meyveler geniş bir tavada rengi koyu Kaynak: gidahatti.com/Prof. Dr. Neşet Arslan
dahil 13 tür bulunmaktadır. Bu türlerin gen Akdeniz ve Ege’nin sahil kesimlerindeki kahverengiye dönene kadar kavrulduktan
merkezlerinden birisi de Anadolu’yu da makiliklerde; Karadeniz sahil şeridinde sonra kahve makinesinde çekilerek kahvesi
içine alan Yakın Doğu’dur. ve iç kesimlerinde, Güneydoğu Anadolu yapılır. Bu kahve, normal kahve gibi kuru
Bölgesinde, Gaziantep, Adıyaman, olmayıp; öğütüldükten sonra kıvamlı
Ülkemizde Pistacia türlerinden sekizi Kahramanmaraş ve Şanlıurfa illerinde macunumsu bir yapı alır.
yetişmekte; antep fıstığının geniş ölçüde, geniş bir doğal yayılışa sahiptir. Orta Doğunun kahvesi ve kafeinsiz kahve
sakız ağacının (P.lentiscus L) Anadolu ve geçit bölgelerinde de yayılış olarak bilinen menengiç kahvesi cam
ise az miktarda kültürü yapılmaktadır. göstermektedir. kavanozlarda satışa sunulmaktadır.