Page 13 - BİOMEDYA SAYI 28

13
www.biomedya.com Eylül - Ekim 2020 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

Fotoğrafçılık ve belgeselciliğin önemli avlanan bitkinin diğer bitkilere uçucu konuşabilmesini arzulamışlardır. güncelleştirilip, bilim dünyasına yeni
ve yeni bir tekniği olan hızlandırılmış kimyasallar yollayarak uyarması- Üstelik bu konuda bir takım bilgiler ve hatta yeni bir alan şeklinde
(time-lapse) video çekim teknikleriyle onların özelleşmiş lisanları olarak deneylere de imza atılmıştır. kazandırılabilir.
bitkilerin gelişim ve davranış dünyası kabul edilebilir. Bitkilere yerleştirilen alıcılar ve bu
biraz daha görselleştirilerek gün alıcıların bağlı olduğu bilgisayar
yüzüne çıkarılmaktadır. Bu sayede Bitkiler iletişim yolu (bitki-bitki grafiklerinin seslendirilmesi aracılığı Kaynaklar:
birçok özelliğinin görselleştirilmesinin iletişimi) olarak kimyasalları tercih ile bazı bitkiler insanlarla da • Anonim, 2007. Clever Plants 'Chat' Over Their
yanı sıra bitkilerin bazı bilinmeyen ya ettiklerinde -ya da bir başka deyişle; konuşturulmuştur. Own Network. (https://www.sciencedaily.
da ilginç özelliklerinin de keşfedilme kimyasallar aracılığıyla iletişen com/releases/2007/09/070925095313.htm).
imkânı bulunmuştur. Bu özelliklerden bitkilerde- söz konusu uçucu Bir elektronik bir firmasının Tokyo • Anonim, 2013. What Plants Talk About.
biri onlarca yıldır bilinen ancak son kimyasallar bazı böcekleri uyarır ve şubesi müdürü olan elektronik (https://documentarylovers.com/film/
zamanlarda bilimsel çalışmalara konu bu durum böcekleri bitkilere doğru mühendisi Dr. Ken Hashimoto ve what-plants-talk-about/).
olup ispat edilen özelliğidir; bitkilerin çekmeye de sebebiyet verir. ‘Kulak eşi Yoshi Hashimoto bu alanda • Gorzelak, M. A., Asay, A. K., Pickles
konuşma özelliği. misafiri’ olan böcekler bu bitkilerden ilk çalışmaları yapan insanlar B. J., Simard, S. W. 2015. Inter-Plant
bazısını bu sayede avlayabilirler. olmuşlardır. Bitkilere (kaktüsler Communication Through Mycorrhizal
Özellikle son otuz yılda yapılan Bitkilerin kendi aralarında kimyasallar denenmiş) alıcılar yerleştirilerek Networks Mediates Complex Adaptive
çalışmalar, toprak altına dizayn aracılığıyla iletişiminin altında yatan bitkilerin konuşmalara ve diğer Behaviour In Plant Communities. AoB
edilen kameralarla kök davranışları sebeplerin doğal düşmanlarından uyaranlara tepkileri gözlemlenmiştir.*² PLANTS 7: plv050; doi:10.1093/aobpla/plv050.
araştırılan bitkilerde kökler korunmak ve hatta avlanmak olduğu Hashimoto çiftinin yaptığı çalışmalar • Karban R., Baldwin, I. T., Baxter, K. J., Laue, G.,
aracılığıyla ve toprak üstüne dizayn bilimsel olarak ispat edildiği göz sonucunda bir bitkinin sayı sayması, Felton, G. W. 2000. Communication Between
edilen kameralarla da bitkilerin önüne alındığında, yukarıdaki durum hatta yirmiye kadar toplama işleminin Plants: Induced Resistance In Wild Tobacco
allelokimyasallar aracılığı ile iletişime ‘ava giden avlanır’ atasözünün öğretilebildiği ve bitkinin soruları Plants Following Clipping Of Neighboring
geçtiklerini ortaya koymuş ve bitki dünyasındaki karşılığı olarak yanıtlayabildiği görülmüştür. Bitkiye Sagebrush. Oecologia 125: 66-71.
bitkilerin bu sayede ‘konuştuklarını’ görülebilir. ikiyle ikinin toplamının kaç ettiği • Selvi, E. 2016. Bitki Farkındalığı Ve İletişimi.
göstermiştir. sorulduğunda, bitkiye bağlı aygıttan ResearchGate. Aralık. DOI: 10.13140/
Bitkiler sadece toprak üstünden alınan grafikler birbirine bağlı ve RG.2.2.32509.56808.
Bitkiler birçok özellik bakımından değil toprak altından da iletişime belirgin şekilde dört adet tepe • Sickles, W. R. 1997. Natural History Of The
hayvanlara ve diğer canlılara geçebilmektedirler. Ya da bir oluşturup bu da -cihaz aracılığıyla- Mind: (New Views On The Relatedness Of
benzerler ve yine bitkiler bu başka deyişle bazı bitkiler toprak sese dönüştürülerek bu sayede Life). Nova Science Publishers, pp. 302-303,
özellikleri, benzeştiği diğer canlılardan altından iletişim yolunu kullanarak bitkinin karşılık verdiği görülmüştür. New York.
farklı bir şekilde kullanmaktadır. ‘konuşurlar’. 2015 yılında yayımlanan • Tompkins, P., Bird, C. 1983. Bitkilerin Gizli
Buradaki ‘konuşma ve iletişim’ Suzanne W. Simard ve arkadaşlarının Hashimoto çiftinden sonra Yaşamı. Sungur Yayınları. Araştırma-5.
özelliğinin biz insanlardaki konuşma yaptığı bir çalışmaya göre bitkiler günümüzde de bu alanda bir takım İstanbul. (Çeviri: Sulhi Dölek).
ve iletişim özelliğinden farklı olduğu (ağaçlar) toprak altından mantarlar teknolojik çalışamalar *³ ve amatör • *¹ Türdaşını koruyan mimoza bitkisi ve
açıkça görülebilmektedir. aracılığı ile bir nevi ‘doğal internet çalışmalar da yapılmıştır.*⁴ Buradaki sinir bilimci Greg Gage; https://www.
Görünüşe göre bitkiler hava yolu ile ağı’ ile haberleşip, iletişim kurup, bitki konuşturma deneyleri daha ted.com/talks/greg_gage_electrical_
-bazı kimyasalların salınımı- ve toprak kendilerini ve hatta komşu bitkileri önce bahsi geçen bitkisel iletişim ve experiments_with_plants_that_count_and_
yolu ile -kökler ve mantarlar aracılığı korurlar. konuşma tarzında değil, insani bir communicate?language=tr#t-557995
ile- haberleşip, iletişim kurarlar. konuşma şeklinde tasarlanmıştır. Öyle • *² Yoshi Hashimoto ve konuştuğu
İnsanoğlunun internet ağının ki bu çalışmaların bilimselliği henüz bitkisi; https://www.youtube.com/
Bitkilerin bu ve benzeri yollarla virüsleri olduğu gibi bitkisel kanıtlanmamakla beraber (bitki- watch?v=sWRgaNV8s7w
iletiştikleri bilimsel olarak defalarca iletişimin internet ağında da virüsler müzik ilişkisi üzerine yapılan bir kısım • *³ Bilim insanları bitkilerle iletişim
kanıtlanmıştır. Bu iletişimde bitkiler mevcuttur. Buradaki bitki virüslerinin, denemelerde olduğu gibi burada kurmamızı sağlayan makine icat
kendilerine özgü dili kullanırlar. Öyle bitkilerin konuşmalarından da) konu üzerinde daha çok amatör etti: https://www.sciencealert.com/
ki burada ‘dil’ terimini kullanmak -ağından- faydalanmaları ve bu ağı bilim insanlarının çalışmalar yaptığı scientists-have-created-a-plant-that-
bile doğru olmayabilir. Çünkü bitkiler kullanmaları sebebiyle ortaya çıktığı görülmektedir. can-communicate-with-us, Biyoalgılayıcı
iletişimi harfler, semboller ya da düşünülmektedir. (Biyosensör-fitosensör) cihazları; http://
simgelerle yapmaz; kimyasallar, kökler, Hücreler arası iletişim ve cybertronica.co/?q=products/phytosensor.
diğer canlıları aracı kılarak ya da Tüm bu çalışmalar bitkilerin pekâlâ haberleşmenin dahi kanıtlandığı • *⁴ Fitosensörlerle bitkilere İngilizce
titreşim yolu ile yaparlar. iletişime geçip kendi lisanları ile günümüz biliminde bitkilerin konuşma öğretmek; https://www.youtube.com/
konuştuklarını göstermektedir. özelliğinin de ötesinin keşfedilebilir watch?v=d5w3v0W-0oY.
Yine de bitkilerin predatörlere Bitkilerin bu özelliği keşfedildikten olması öngörülebilmektedir. Bu • http://bilimya.com/bitkiler-konusabilir-mi.
karşı kendilerini, türdaşlarını*¹ ve sonra insanlar, bitkilerin sadece konularda yapılan çalışmalar html
hatta türdaşları olmayan türleri bitkilerle ve diğer hayvanlarla bilimsellik kazandırılarak aynı
savunma mekanizmaları -örneğin konuşmasını değil, insanlarla da zamanda teknolojik gelişmelerle