Page 18 - BİOMEDYA SAYI 28

18 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Eylül - Ekim 2020 www.biomedya.com

İNSAN DNA’SINDAKİ X

KROMOZOMU İLK KEZ

TAMAMEN DİZİLDİ

Bilim insanları, insan DNA’sında bulunan
X kromozomunu ilk kez eksiksiz bir şekilde
modellemeyi başardı. Söz konusu çalışmanın
genetik mühendisliği için büyük önem arz
edebileceği belirtildi.

İĞNESİZ ARILARIN

GİZEMLİ

KOVANLARININ SIRRI

ÇÖZÜLDÜ

Yeni bir araştırmaya göre tropik arı kovanın farklı bir kısmında aynı
bir arı türü olan iğnesiz arının yolu izleyince ortaya desen çıkıyor.”
kovanlarını inşa ederken ortaya ifadesini kullandı.
çıkardığı desen, kristallerin
genişlerken gösterdiği desenle Matematikçiye göre bu algoritma
büyük benzerlikler taşıyor. Bu kurallarını gördüğümüz tek yer
da gizemli kovanların mimarisini de arı kovanları değil. Sedef
açıklayabiliyor. yumuşakçalarında da benzer 1990-2003 yılları arasında yürütülen anneden hem babadan X kromozomu
şekillerde desenler ortaya çıkıyor. İnsan Genomu Projesi, tüm alan zigot kadın; anneden X babadan
Doğanın küçük mimarları arasında Her iki türün takip ettiği desenler de zamanların en büyük bilimsel Y kromozomu alan zigot ise erkek
yer alan çalışkan arılar, oldukça aslında 1950 yılından beri biliniyor. çalışmaları arasında gösteriliyor. olarak dünyaya gelir. Bu nedenle
göz alıcı kovanlar oluşturabiliyor. Yalnızca o yıllarda bu desenler Uluslararası bir proje İnsan Genomu bilim insanları, çalışmada bir insan
Kendi başlarına bırakıldıklarında spiral kristallerin oluşumlarını Projesi’nde oldukça büyük bir ekip hücresindeki X kromozomu üzerinde
hava akımını en ideal verimle açıklamakta kullanılıyordu. çalıştı ve sonuçta insan genomu için çalışmadılar. Bunun yerine CHM13
kullanacak şekilde petekler ören ve neredeyse tam bir taslak oluşturuldu. olarak adlandırılan model genom
kovanlar oluşturan bu canlılar, bilim Her türün ayrı bir tarzı var Buradaki ‘neredeyse’ kelimesinin parçasındaki iki özdeş kromozom
insanlarını şaşırtıyor. Araştırmacıların yaptığı anlamı çok büyük. Zira çalışmada içeren özel bir hücre tipi ele alındı.
simülasyonlarda, her bir insan genomunun yüzde 92’den
Spiral, üst üste gelmiş diskler, arının balmumunu altıgen biraz fazlası yüzde 99,99’un üzerinde Çalışmadaki temel zorluklardan
çifte spiraller gibi çok çeşitli kovan olarak yerleştirdiği ortaya bir doğrulukla dizilebilmişti. biri, kullanılan teknolojinin tek
yapıları oluşturan Tetragonula çıktı. Balmumunun en efektif İlerleyen süreçte çalışma üzerinde seferde DNA’nın kısa segmentlerini
cinsi arılar, kovan yapılarıyla en kullanımı bu geometrik şekille gerçekleştirilen bazı revizyonlar, okuyabilmesi. Bu nedenle bilim
çok dikkat çeken türler arasında gerçekleştiriliyor. Arılar ilk eksik parçalardan bazılarını ortaya insanları, çalışma süresince daha
yer alıyordu. Bu yapılardaki her altıgenden sonra ikinciyi ya onun çıkarsa da genomun tamamı uzun segmentleri okumayı mümkün
bir petek 20 kata kadar yapıyı yanına ekliyor ya da daha alt bir modellenememişti. kılacak yeni teknikler üzerinde
destekliyor ve ayrı bir yumurta için katman oluşturuyor. çalıştı. Denenen tekniklerden biri de
yuva özelliği gösteriyor. Bilim insanlarının çalışmasındaki en DNA molekülleri küçük bir delikten
31 farklı iğnesiz arı türünün varlığı büyük boşluk, genomun merkezindeki geçerken akıştaki değişiklikleri tespit
Kovanların gizemi çözüldü biliniyor. Araştırmalara göre her sentromerlerde ve uçlardaki eden nanopore teknolojisiydi.
Arıların ellerinde herhangi bir plan tür bir diğerinden daha farklı bir telomerlerde bulunuyordu. Şimdi Söz konusu teknik sayesinde
ya da proje olmadan bu kadar mimari yaklaşım tercih ediyor. ise yine uluslararası bir çalışmada bilim insanları, 3,1 milyon baz çifti
karmaşık yapıları nasıl yaptığı Doğada yaşanan farklılaşma bilim insanları, insan genomundaki tekrarlayan DNA’nın stromerindeki
bilim insanlarını şaşırtıyordu. Yeni süreçleri sonucunda her arı, X kromozomunun tamamını, büyük boşluğu doldurabildi. Daha
araştırmalara göre bu yapıların kendi yeteneğine göre farklı bir telomerden telomere modellemeyi önce dizilimi gerçekleştirilememiş bu
ortaya çıkmasını sağlayan arılar kovan oluşturuyor. Bu yapılar başardılar. bölümlerin diziliminin yayınlanması,
aslında oldukça basit bir döngüyü matematiksel simülasyonlarda da özellikle genetik mühendisliği için
takip ediyor. oluşturulabildi. Böylece yapıların X kromozomu nedir? büyük önemi olduğunu söylemeye
sırrı açığa çıkmış oldu. X kromozomu, insanlarda cinsiyeti bile gerek yok.
İspanya Ulusal Araştırma Konseyi belirleyen iki kromozomdan biridir.
üyesi olan uzman matematikçi Kaynak: www.webtekno.com/ignesiz- Anne karnında oluşan zigot, anne ve Kaynak: https://www.webtekno.com/x-
Julyan Cartwright, “Her arı temel arilarin-gizemli-kovanlarinin-sirri- babadan birer kromozom alır. Hem kromozomu-ilk-kez-dizildi-h96684.html
olarak bir algoritmayı izliyor. Her cozuldu-h97359.html