Page 24 - BIOMEDYA SAYI 33

24 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ TEMMUZ - AĞUSTOS 2021 www.biomedya.com

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

BİTKİLER

UZAYLI MI?

Dünya üzerinde yaşayan sayısız canlı tuttuğu kadar bitkilerdeki bu spesifik konusu bu gen gruplarının keşfi bitkilerin dış dünyaya ait şekilleri
içerisinde yer alan zengin çeşitliliği özellikler yüzünden (ya da sayesinde) bitkilerde de hayvanlarda da ışıkla ayırt etmek için tıpkı bizim korneamız
ile bitkiler; canlılar arasında biyokütle onların uzaylı ünvanını hak ettiklerini ilgili tepkilerle birlikte bazı gelişimsel ve merceğimizi kullandığımız gibi
bakımından açık ara farkla en baskın göstermektedir. Tüm bu sebeplerden süreçlerin yönetilmesinden mesul epidermal hücrelerini kullandıkları
canlı grubudur. Bununla birlikte henüz dolayı bilimsel veriler ışığında bitkiler gen gruplarını göstermekle kalmamış, varsayımında bulunmuştur.
keşfedilmeyen bitkiler ve keşfedilen dahil tüm canlıları bir açıdan (bir aynı zamanda bitkilerle diğer canlılar Dahası günümüz verileri bitkilerin
bitkilerin de henüz keşfedilmeyen miktar) dünya dışı varlık saymak yanlış (özellikle hayvanlar) arasındaki genetik dokunulduklarını fark ettiklerini ve
özellikleri bulunmaktadır. olmayacaktır. farksızlığın sanılandan çok daha az buna uygun tepkiler verdiklerini açıkça
Bitkilerin ilginç dünyası akıllara olduğunu göstermiş bulunmaktadır. ortaya koymaktadır.
bitkilerin uzaylı olup olmadığı HAYIR BITKILER UZAYLI DEĞIL! Bu bilimsel keşifler bitkileri diğer
sorusunun takılmasına bile sebebiyet canlılardan farklı yapılardan dolayı bir Bitkiler hakkında yapılan güncel
verebilmektedir. Bilimsel veriler bizlere açıdan onları uzaylı saymanın yanlış araştırmalar bitkilerin (biz insanlar
Diğer taraftan hayır, bitkiler uzaylı
bitkilerin hem uzaylı sayılabileceğini olabileceğini göstermektedir. gibi) geçmişlerinin dahi farkında
değildir çünkü; her ne kadar bitkileri
hem de sayılamayacağını olduklarını, bu sayede hayatta
diğer canlılardan ayıran onca
göstermektedir. BITKI-HAYVAN FARKSIZLIĞI ÜZERINE kaldıklarını göstermektedir. Örneğin;
özellik olsa da dünya dışı varlık
bitkiler geçmişte geçirdikleri
EVET BITKILER UZAYLI! sayılamamaktadırlar. Bitkilerin diğer enfeksiyonları, saldırıları (biyotik) ve
canlılarla aynı canlılık ‘çorbası’ndan Bitkilerle hayvanlar ve diğer canlılar
yıpranmalara neden olan koşulları
evrimleşmeleri onlardaki birçok arasında protein düzeyinde de
(abiyotik) hatırlayıp bu anılara
Evet, bitkiler uzaylı sayılabilmektedir özelliğin diğer canlılarda da var olması benzerliklerin olduğu bulunmuştur.
(geçmişe) göre fizyolojik ve davranışsal
çünkü; bitkiler dahil tüm canlıların gerçeğini bizlere göstermektedir. Örneğin; bitki bilimciler, bitki
değişimlere gitmektedirler.
evrimsel geçmişlerine ve oluşum Bitkilerin diğer canlılardan ve hücrelerinin birbirleriyle elektrik
basamaklarına bakıldığında insanlardan farklı olmadığı hususu akımları aracılığıyla haberleştiğini,
Görüldüğü üzere bitkiler aleminin
yeryüzünde oluşan ilk canlıdan sonra geçmişte yaşayan büyük bilim ayrıca bitkilerin insan ve diğer
tuhaf dünyası, onların yaşayışlarındaki
gelen tüm canlıların oluşması için insanları ve filozoflardan itibaren hayvanlarda ‘nöroreseptör’ olarak
özelleşmeler bitkiler hakkında farklı
salt dünya koşulları (elementler, tartışılan (ya da bilinen) bir husustur. bilinen proteinler içerdiğini
görüşlere ve sanılara itebilmektedir.
moleküller vs.) yeterli olmamış Örneğin milattan önce (460-360 yılları bulmuşlardır.
Lakin bilimsel veriler bitkiler hakkında
dolayısıyla dünya dışından (uzaydan!) arasında) yaşamış olan Demokritos;
sınırlı da olsa bazı aydınlatıcı
göktaşlarının bu canlılık ‘çorbası’na bitkileri gelişmiş canlılar olarak Yukarıda sayılan gerekçeler ve bilimsel
bilgiler vermiş ve vermeye de devam
katkısının olduğunu bugün bilim değerlendirip bitkileri insanlarla gerçekler bitkilerin sanılandan daha
etmektedir.
defalarca kanıtlamıştır. Bu da bitkiler karşılaştırmıştır. Demokritos bununla fazla diğer canlılarla benzerliğinin
dahil tüm canlıların aslında dünya kalmayıp ağaçları (bitkileri) kafaları bulunduğunu göstermektedir. Yalnız
Son olarak; tüm bu çalışmaların
dışı katkılarla hayatta olduklarını, toprakta ayakları havada ters moleküler değil aynı zamanda
ve bilimsel gerçeklerin bitkilerin
var olduklarını dolayısıyla dünya dışı dönmüş insanlara benzetmiştir. davranışsal olarak da bazı benzerlikler
uzaylı olup olmadığı sorusuna
(uzaylı) sayıldığı anlamına gelmektedir. Bunlar, bitkiler hakkında canlılar mevcuttur. Örneğin; bitkiler üzerine
ve şüphelerine geçerli cevaplar
Bilim insanları da özellikle bitkiler içindeki farksızlıklarının uzun yıllardır onlarca yıl yapılan fizyolojik
içermesinden daha ziyade bitkilere
hakkında onlarca yıldır bu konuda gündemde olduğunu göstermektedir. araştırmalar bitkilerin çevrelerinin
karşı bakış açımızı değiştirmeye yeterli
bazı kanılarda bulunmuşlardır. 1843- Günümüzde bu bitki ve diğer son derece farkında olduklarını ve
olacağını belirtmek gerekmektedir.
1920 yılları arasında yaşamış olan Rus canlılar (özellikle hayvanlar) arası buna göre davranış sergilediklerini
botanikçi Kliment Timiryazev bitkileri; farksızlıkların (ya da benzerliklerin) göstermektedir. Bitkilerin ışığa
Kaynaklar:
dünya ile güneş arasındaki bağlantı moleküler ya da davranışsal yönelimi (hareketi) bilinen klasik
• Campbell, N. A., Reece J. B. 2008. Biyoloji
olduklarını yazmıştır. boyutlarda olabildiğini görmekteyiz. fizyolojik gerçektir. Günümüz bilimsel
(Çeviri Editörleri: Gündüz, E., Demirsoy A.,
verileri bitkilerin ışık dünyasının çok
Türkan İ.). Palme Yayıncılık, Ankara.
Nitekim; sanılanın aksine dünya, Örneğin; bilim insanları tarafından daha derin olduğunu göstermiştir.
• Chamovitz, D. 2012. What A Plant Knows
uzay dışı bir gezegen olmadığından bitkilerde keşfedilen bazı gen Bitkilerin; farklı ışık renklerini ayırt
- A Field Guide To The Senses (Bitkilerin
dünyalıların da (dünyada yaşayan gruplarının diğer canlılarda hatta etmekle kalmadığı aynı zamanda
Bildikleri - Dünyaya Bitkilerin Gözünden
tüm canlıların da) uzaylı sayıldığı çoğu canlıda var olması bitkileri ışığın şiddetini dahi ölçüp buna göre
Bakmak). Metis Yayınları. İstanbul. (Çeviri:
gerçeğinin de göz ardı edilmemesi diğer canlılarla aynı dünyanın canlısı tepki verdikleri, hareket ettikleri
Gürol Koca).
gerekmektedir. olduklarını göstermektedir. Bitki bilinmektedir. Avusturyalı botanikçi
• Mancuso, S., Viola, A. 2017. Bitki Zekâsı
genetikçilerinin başta yalnız bitkilerde Gottlieb Haberlandt (1854- 1945)
(Verde Brillante). Yeni İnsan Yayınevi,
Ayrıca bitkilerde var olup diğer var olduğu sanılan bitkilerdeki ışığa her ne kadar deneysel olarak test
2.Baskı, İstanbul. (Çeviren: Almıla Çiftçi).
canlıların hiçbirinde olmayan bazı yönelik tepkilerin düzenlenmesinden edemese de bitkilerin ışığa tepkileri
• https://www.bilimya.com/bitkiler-uzayli-
özelliklerin (örneğin hiçbir canlıda var sorumlu gen gruplarının daha sonra ile sınırlı olmadığını aynı zamanda
mi.html
olmayan bazı üreme stratejilerinin) hayvanlarda da hatta insanlarda şekiller hakkında bitkilerin tepkiler
olması bitkilerin tuhaf dünyasına ışık da var olduğu keşfedilmiştir. Söz verebildiğini bulmuştur. Haberlandt