Page 6 - biomedya_59_sayi

06 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ KASIM - ARALIK 2025 www.biomedya.com

ÖLMEK ZORUNDA MIYIZ?

Hepimiz bir noktada şöyle düşünmedik mi; mutasyonla doğduğunu ve bu mutas- mesidir. Belki birey, bir yavruya sahip
yonun, onu tüm yaşıtlarından çevreye olamıyordur. Buradaki mesele sadece,
"Neden? Neden bu şekilde olmak zorunda?" daha iyi adapte eden bir değişiklik ol- ebeveynin genetik soyunun sona er-
duğunu varsayalım. Mutasyon ne olur- mesi gerektiğidir. Ancak doğada, bu
sa olsun, birey daha iyi saklanabilecek genellikle ya müstakbel ebeveyn ya da
Albert Camus’nün bir Cezayir şehrinde Geniş, spiritüel soruları bir kenara
veya daha hızlı yiyecek arayabilecek; yavrular için ölüm anlamına geldiğin-
yaşanan baş belası hastalıkları anla- bırakırsak, Darwin’in tamamen haklı
bunun sonucunda daha etkili bir şe- den, makul özet ölüm olacaktır.
tan romanı Veba’da, sadık bir Cizvit olduğu bir anlayış vardır: Evrim teo-
kilde avlanacak ve daha güçlü bir şe-
(merkezi Roma’da bulunan bir Katolik risinde, doğal seçilim yoluyla, yaşa-
kilde savaşacak duruma gelir. Oyuncak modelimize biraz daha biyo-
Kilisesi tarikatının üyesi) olan Peder mın bedelinin ölümle ödendiği fikri lojik gerçekçilik eklediğimizde durum
Paneloux kürsüye çıkar ve şöyle der; yatmaktadır. Bu, dünyada geçirdiği- Bu yeni mutasyonun frekansının daha da iç karartıcı görünüyor. Hatır-
miz zaman için ödediğimiz bedelin 100.000’de 1’den 100.000’de 2’ye çık- layabileceğiniz gibi, neredeyse tüm
“Sizi yaralayan, sizi yücelten ve size yol hüznünden çok; canlı varlıklarda göz- ması için, onu taşıyan bireyin bir değil hayvanlar diploiddir, yani genomları-
gösteren, işte bu ta felaketin kendisi- lemlediğimiz ve hayran olduğumuz, iki yavru üretmesi gerekir. Ancak daha nın iki kopyasını taşırlar. Birçok yeni
dir.” der. Başka bir vaazında ise, daha çevreye tam uyum, yapının karmaşık- önce de belirttiğimiz gibi nüfus, sınırlı mutasyon yalnızca yarı baskındır, yani
da ileri gidip: “Çocukların acısı bizim lığı, şaşırtıcı ve çeşitli yetenekler gibi bir kaynakla 100.000 kişide sabit tu- konağın görünüşünü veya hareket
acı ekmeğimizdi, ama bu ekmek ol- niteliklerin hepsinin belirli sayılarda tuluyor. Dolayısıyla, yeni mutasyonu etme şekli belirlenirken, genomunda
maksızın ruhumuz kendi ruhsal açlığı- ölüm gerektiren bir süreç tarafından taşıyan fazladan bir bireyin popülas- bulunan diğer kopyayla uzlaşmaya
nın içinde ölüp gidecekti.” inşa edildiği anlamına gelmektedir. yona dâhil olabilmesi için, yeni mutas- varılır. Popülasyon genetiğinin kuru-
yonu taşımayan fazladan bir bireyin cularından olan J.B.S. Haldane, yeni
Genç Charles Darwin de bu sorunu Hatta makul varsayımlar altında ne ölmesi, deyim yerindeyse “iyileşmeye” bir avantajlı mutasyonun diploid bir
merak etti ve bir süre belki de bir kadar sayıda ölüm gerektiği bile he- yer açması gerekir. Daha da genele vu- organizmanın, tüm popülasyona ya-
cevap bulduğunu düşündü. Aslında saplanabilir. Darwin’in teodisesini for- rursak, “faydalı mutasyon”un sıklığın- yılması için kaç ekstra ölümün gerekli
Darwin’in argümanının Paneloux’nun müle ederken fark etmediği şey, cin- daki her kademeli artış için fazladan olacağını tahmin etmek için basit bir
vaazıyla ortak bir yanı vardı: Pane- siyet faktörünün hesaplamaları güçlü bir ölüm gerekir. Yani, 100.000 kişilik matematiksel model yazdı. Yarı bas-
loux’unkinden farklı olsa da, ölüm ve bir şekilde lehimize çevirmesidir. popülasyonumuzda, yeni mutasyonun kın mutasyonlara sahip diploid mo-
ıstırap kaçınılmaz olarak daha yüksek %1 artması için 1000 ekstra ölümün delinde Haldane, sayının herhangi
bir faydaya bağlıydı. Senaryo teorisyenlerinin oyuncak gerçekleşmesi gerekir. Yeni mutasyo- bir nesilde popülasyon boyutunun 30
modeli dediği türden bir örnekleme nun sabitlenmesi ve tüm popülasyon katı kadar olduğunu buldu.
Cizvitin ruhsal yön ve beslenmeyi yer- yapalım. 100.000 bireyden oluşan ve tarafından paylaşılması için, evrimci
leştirdiği yere, Darwin, canlıların evri- kaynaklarıyla adil bir denge içinde biyologların dediği gibi 100.000 ekstra Burada bahsedilen ekstra ölümler,
mini yerleştirdi. Türlerin Kökeni Üzeri- olan bir tür düşünelim. Her birey, po- ölüm meydana gelmesi gerekir. Böyle- “faydalı ölümler” olarak da adlandı-
ne’nin son paragrafı şu dikkate değer pülasyonda kendisinin yerini tam ola- ce evrimin bedeli ölümle ödenir. rılabilir, çünkü yararlı bir mutasyonun
cümleyi içerir: rak alabilecek bir yavru üretebilir. Peki yaygınlığında bir artışa neden olan;
ya işin içine evrim girerse durum nasıl Bu teoriye biraz nüans eklememiz ge- evrimsel bir bakış açısından ise, boşu-
“Böylece, doğanın savaşından, açlık- değişir? rekirse, yararlı mutasyonun sıklığında- na olmayan ölümlerdir.
tan ve ölümden, düşünebildiğimiz en ki her kademeli artış için, teknik olarak
yüce ereğe, daha yukarı hayvanların Bu popülasyondaki bir bireyin, gerekli olan bir ölüm değil, sadece bir Gelin, 100.000 bireylik idealize edilmiş
oluşmasına varılır.” DNA’sında oluşan faydalı bir genetik bireyin hayatta kalamaması ve üreme- bir popülasyon yerine gerçek bir ör-