Page 7 - biomedya_59_sayi

07
www.biomedya.com KASIM - ARALIK 2025 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ

nek üzerinden ilerleyelim. Şempanze- tek bir kopyadan baskınlığa ulaştır- Bir erkeğin faydalı bir mutasyona, Darwin, cinsel seçilimde yaşamın en
lerin ve insanların en son ortak atası, manın ve sonrasında tüm popülasyo- bir kadının da kendine ait, farklı bir ilginç yönlerini ve kökenlerini keşfetti.
dört ayak üzerinde hareket eden, mo- na sabitlemenin, popülasyonda tek bir faydalı mutasyona sahip olduğunu Homo sapiens’in hominid atalarından
dern bir şempanzeninkine çok benze- nesilde olduğundan 30 kat daha fazla varsayalım. Kadındaki bu farklı mu- türeyişinde de bu sürece büyük önem
yen bir iskelete sahip olan ve belki de “ekstra” veya “faydalı” ölüm gerek- tasyon ona farklı avantajlar sağlar ve verdi. Fakat bildiğimiz kadarıyla, cinsi-
hepsinden önemlisi, şempanze beyni tirdiğini hatırlayın. Yani bu, şempan- genomda başka bir yerde bulunur. Bu yetin belirli bir evrim için gerekli olan
büyüklüğünde bir beyne sahip olan ze-insan atasını bir Homo sapiens’e kadın ve erkeğin çocukları olduğunda, bedeli büyük ölçüde azaltabileceği-
bir maymundu. Çok yakın bir tahmin- dönüştürmek için gereken minimum çocuklardan biri her iki faydalı mutas- ni ve Haldane ve genom biliminin bu
le, şempanze-insan atamızı modern yararlı ölüm sayısının 100.000 (bu yonu da alabilirken, başka bir çocuk noktayı açıkça görmemize yardımcı
insanlara dönüştüren tüm evrimsel seçilen mutasyonların sayısı) çarpı ikisini de almayabilir. Şanslı çocuk olduğunu asla anlamadı.
değişiklikler, ön-insan (İng: proto-hu- 50.000 (bu nüfus büyüklüğü) çarpı 30 hayatta kaldığında ve çoğaldığında ve
man) popülasyonunda sıklığı artan (Haldane faktörü) olacağı anlamına şanssız çocuk hayatta kalmadığında, Kaynaklar
gelir. Bu da bize 150 milyar faydalı
genetik mutasyonları içeriyordu. tek bir ölüm iki kat yararlı hale gelir.
ölüm cevabını verir. Şanssız çocuk, iki faydalı mutasyonun ↗ Aaron Hirsh, Why Do We Have
to Die? https://nautil.us/is-
Peki, şempanze-insan atasının Homo sıklığındaki eşzamanlı artışın bedelini
Bu, gerçekten büyük bir rakam. sue/104/harmony/why-do-we-
sapiens’e dönüşmesi için kaç yararlı ödemiş olur. Argümanı, iki, üç vb. mu-
have-to-die
ölüm gerekti? tasyona sahip ebeveynler için de tek-
Şempanze-insan atasından modern
rarlayabilirsiniz. Cinsiyet sayesinde,
insana uzanan soy boyunca toplam ↗ Adam G. Jones, Nicholas L. Rat-
Şempanze-insan atası, modern Homo tek bir ölüm birçok faydalı mutasyonu
kaç ölüm gerçekleşti? terman, Mate choice and sexual
sapiens’e dönüşürken, doğal seçili- nihai sabitlenmelerine doğru itebilir.
selection: What have we learned
min kaç mutasyonu desteklediğini Bu nedenle, yaşamın bedeli ölüm olsa
Nüfus büyüklüğü, ortalama nesil sü- since Darwin? Proceedings of
tam olarak bilmiyoruz. Ancak bu ar-
resi ve şempanzelerle insanların ayrıl- da, cinsiyetin durumu iyileştirdiği so- the National Academy of Scien-
gümanda kesin bir sayıya ihtiyacımız
masından bu yana geçen toplam süre nucuna varabiliriz. ces Jun 2009, 106 (Supplement
yok, sadece makul bir tahmine ihtiya-
hakkındaki tahminlere dayanarak, 1) 10001-10008; DOI: 10.1073/
cımız var. Bu noktada, genomik ana- Sonuç
toplam ölüm sayısını tahmin etmek pnas.0901129106
lizler oldukça şaşırtıcı bir şekilde bize
için başka bir basit hesaplama yapa-
şempanze-insan atasından insanlara Hayatın ilerleyen dönemlerinde
biliriz. Bu sorunun cevabı ise 17,5 mil- ↗ Biologically Speaking, This Is Why
kadar olan soy boyunca nüfus büyük- Darwin; doğal seleksiyon teorisinin,
yar ölüm çıkıyor. Humans Are Born To Die https://
lüğüne dair bir tahmin verebilir. Bu ölüm ve ıstırabı telafi edeceğini ve
www.forbes.com/sites/quo-
sayı, şempanze-insan atasının Homo Doğal seçilimin bir insanı atasından böylece Tanrı’yı haklı çıkarabileceği ra/2016/07/13/biologically-spe-
sapiens’i ortaya çıkarması için geçen evrimleştirmek için ihtiyaç duyduğu fikrinden vazgeçmiş görünüyor. As- aking-this-is-why-humans-a-
milyonlarca yıl boyunca çok değişse yararlı veya fazladan ölümlerin sayısı, lında bir salgın, görüşlerini değiş- re-born-to-die/
de 50.000 mutasyon makul bir cevap gerçekleşen toplam ölüm sayısından tirmede çok önemli bir rol oynamış
olarak alınabilir. nasıl daha fazla olabilir? Tabii ki ola- gibi görünüyor. İnancını kesin olarak ↗ https://bilimfili.com/neden-ol-
maz. Peki, bunun açıklaması nedir? paramparça eden şey, sevgili küçük mek-zorundayiz - Zeynep Senis
Haldane’in oyuncak modelimize yap- kızı Annie’nin tüberkülozdan acı çek-
tığı iyileştirmede, yeni bir mutasyonu Büyük ölçüde, cinsiyet. mesini ve ölmesini izlemekti. Yine de