Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Bilim insanları, kanserin tarih olduğu o günleri yakına çekmek için inovatif yeni metodlarla sahaya bir kez daha indiler. Bu kez atak, neo-antijenleri yakalayıp, kanser hücresini ebediyen yok etmek üzere yola çıkan kişiselletilmiş kanser terapisinden geldi.

Bilindiği üzere, hali hazırda kullandığımız tedavi yöntemleri,  FDA (Amerika Yiyecek ve İlaç Denetleme Kurumu)’ nun tabiriyle “one-size-fits-all approaches”,  yani “bir taşla birden fazla kuşu vurabilmek“ felsefesine dayanan, çoğunluğu hedef alan terapiler üzerine kurulu.  Öte yandan,  epigenetik çalışmaların popülerlik kazanmasıyla, çoğu kez ispatlandı ki her bireyin hastalık mekanizması  ve ilacın o mekanizma üzerindeki etkisi aynı değil. Bunun üzerine, Genom biliminin beklenenden hızlı gelişiminin de katkılarıyla “precision /personalized medicine” adı verilen kişiselleştirilmiş tedavi yöntemleri öne çıkmaya başladı.

Aşı Ama Kanser İçin

Aşılama, temel olarak, patojenin etkisiz hale getirilmiş hali ile veyahut, modern uygulanan tarzı ile, direk olarak saflaştırılan (purification) patojenik protein ve benzeri materyalin vücuda enjekte edilip, bağışıklık sisteminin düşmanı tanıyıp önceden düşmanın stratejilerini çökertmeye  dayalı bir yöntem. Aşılama, yakın zamana kadar infeksiyöz (infectious) hastalıklar için uygulanan önlemsel bir metod idi.  Fakat son yıllarda bilim insanları, tümörsel moleküllerin tespit edilip, bağışıklık sisteminin bu molekülleri elimine etmesinin de mümkün olacağını öne sürdüler. Kanser hücrelerine özel bazı antijenik faktörlerin tespit edilip, bağışıklık sistemi hücrelerinin bu moleküllere “yabancı” muamelesi yapması sonucu böyle bir tedavi mümkündü. Ne yazık ki yakın zamana kadar istenen/beklenen verim elde edilememişti. Nedeni ise, tümör-spesifik olması beklenen bu moleküllerin bazılarının normal hücrelerde de sentezlenmesi, bağışıklık sistemi hücrelerinin bunları tolore etmesi neticesinde sessiz kalmasıydı. Ancak, Washinton St. Louis Üniversitesi’nden bazı araştırmacılar “neo-antijen” adı verilen ve sadece kanser hücresine özgü missen(missense) mutasyonlar sayesinde normal hücrede bulunmayan bu antijenik molekülleri “yabancı” olarak algılayan, anti-tümör faaliyetlerde bulunan T hücrelerini aktive etmeyi başardı.

Kanser hücresine saldıran T hücreleri                            Steve Gschmeissner/Science

Beatriz Carreneo ve Gerald Linette önderliğindeki ekip, üç deri kanseri hastasının tümörlü ve sağlıklı hücrelerinin protein-kodlayan DNAlarını sekanslayıp neo-antijen üretimine sebebiyet veren mutasyonları tespit etmeye çalıştılar. Neo-antijen özellik taşıyıp, bağışıklık sistemini harekete geçirme olasılığı olan, “yabancı” bu peptitleri inceleyip test ettiler. Bu üç hastanın her birine özel olan yedi tane neo-antijeni  seçtiler. Hastalardan aldıkları kan ile, her hastanın kendisine ait dentritik hücrelerini bu neo-antijenlerle harmanladılar. Böylece dentritik hücreleri bu yabancı peptitleri diğer bağışıklık hücrelerine sunabildiler ki hücre düşmanı vücuttan geri püskürtsün. T hücrelerinin verdiği tepkiyi ölçmek için de her hafta hastaların periferik mononükleer kan hücrelerini(PBMC) toplayıp analiz ettiler. Ve elde ettikleri sonuç, yan etkisiz, güvenilir, kişiye özel kanser terapisinin olabiletisini ortaya koydu. Fakat, bu tedaviden önce, hastalara “ipilimumab” ilacıyla ön bir tedavi yapılmıştı. Bunun, kisişelleştirilmiş kanser terapisini ne derece etkilediği bilinmiyor.

Tümörün Geleceği Varsa Gideceği de Var

Böylece çağın vebası kansere elveda demeye bir tık daha yaklaşılmış olabilir. Her bireyin sahip olduğu kişiye özel sistemlerin daha belirgin tespitiyle kişisel terapi her alanda yakın geleceğin en çok tercih edilen ve tedavide verime artıran bir yöntem olarak hızla ilerliyor. Yakın gelecekte daha da ucuzlayacak/kolaylaşacak/ gelişecek olan tanı yöntemleri sayesinde kanseri “birey birey” ortadan kaldırmak hiç de uzak değil.  Kanser olmamak için aşı olacağımız günler  uzak durmuyor.

Anahtar Kavramlar:

Dentritik hücre: Dentritik hücreler, bağışıklık sistemine özel hücrelerdir ve birkaç alt tipi vardır. Mekanik bariyeri aşan patojenle ilk karşılaşan hücrelerden biridir. Antijen Sunumu (Antigen Presentation) adı verilen ve bir üst düzeydeki ataktaki hücreleri aktive etmek için gereklidir.

İpilimumab:  Monoklonal bir antibodidir. T hücrelerine üzerindeki CTL4’a bağlanarak, T hücrelerin aktivasyonunu engellemektedir. Bu da sitotoxic (cytotoxic) T  lenfosit hücreleri adı verilen, kanser hücrelerince engellenen spesifik bir T hücresi grubunun kanser hücrelerine karşı aktivasyonunu sağlamaktadır.

Kaynakça:

-Kaiser, J. April,2015.Personalized cancer vaccines may fight tumors.ScienceNews. Retrieved 04/02/2016 from http://www.sciencemag.org/news/2015/04/personalized-cancer-vaccines-may-fight-tumors

-Carreno, B . , Magrini, V., Becker-Hapak,M.,Kaabinejadian,S.,Hundal,J.Petti,A.,Ly,A.Lie,W.,Mardis,E.,Linette,G. May,2015. A dentritic cell vaccine increases thebreadth and diversity of melanoma neoantigen specific T-cells. Science.vol.348,issue 6236/ DOI: 10.1126/science.aaa3828. Retrieved 04/02/2016 from http://science.sciencemag.org/content/348/6236/803.full

-Kaiser,J. March,2015. Why powerful cancer drugs help only some patients.ScienceNews. Retrieved 04/02/2016 from http://www.sciencemag.org/news/2015/03/why-powerful-cancer-drug-only-helps-some-patients

-FDA. Precision (Personalized) Medicine. Retrieved 02/04/2016 from http://www.fda.gov/ScienceResearch/SpecialTopics/PersonalizedMedicine/

-Malissen,B.,Tamoutounour,S.,Henri,S. May,2014. The origins and the functions of dentritic cells and macrophages in the skin. Nature Reviews Immunology.14,417-428/doi: 10.1038/nri3683. Retrieved 04/02/2016 from http://www.nature.com/nri/journal/v14/n6/full/nri3683.html

-NCI. Ipilimumab. National Cancer Institue Drug Dictionary. Retrieved 04/02/2016 from http://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-drug?CdrID=38447