Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Kavurucu sıcaktan dondurucu soğuğa, kuraklıktan bulut örtüsüne ve radyasyona kadar her şeye dayanabilen S. caninervis, ölümcül şartlarda bile varlığını sürdürebilir. Araştırmacılara göre bu özellik, onu Mars'a götürülmeye ideal bir bitki haline getiriyor.

Çin Bilimler Akademisi'nden (CAS) bir ekip, 1 Haziran'da The Innovation dergisinde yayımlanan bir makalede, S. caninervis'in "özellikle başka gezegenlerde kalıcı bir üs kurma gibi senaryolarda, uzay ortamlarını kolonileştirecek umut verici bir öncü bitki" olduğunu savunuyor.

Kurak ekoloji uzmanları makalenin özetinde, "Diğer gezegenlerde insan yerleşimi kurma planlarının çoğu, kontrollü ortamlarda bitki yetiştirmeye odaklanıyor. Ancak bu yerleşmeler, Mars gibi gezegenlerin yüzeylerinde bulunan toprak ve sert koşullarda yetişebilecek öncü bitkilere de ihtiyaç duyacaktır." diye belirtiyor.

CAS'daki kurak ekoloji uzmanları, S. caninervis'in geleceğin öncü bitkilerinden biri olarak son derece umut verici olduğunu düşünüyor. Hem tamamen nemli hem de kurutulmuş yosun örneklerini elde eden ekip, bitkileri zorlu testlere tabi tuttu. Örnekler -70 derece santigrat altında üç ila beş yıl boyunca dondurucularda saklandı, sıvı nitrojen tankında (-196 derece santigrat) 15 ila 30 gün bekletildi ve bir seferde 16.000 Gray'e kadar gama radyasyonuna maruz bırakıldı.

Daha sonra S. caninervis örnekleri, Mars yüzeyine uygun UV radyasyonu, atmosferik basınç ve düşük oksijen seviyelerine sahip simüle edilmiş bir Mars ortamına taşındı. Bazı yosunlar diğerlerinden daha iyi dayandı (örneğin, %98-99 oranında kurutulmuş bitkiler tamamen nemli olanlardan daha kolay toparlandı). Ancak genel olarak S. caninervis, Mars'a dayanma konusunda oldukça yetenekli olduğunu kanıtladı.

Araştırmacılar, bu dayanıklılığın büyük bölümünün yosunların evrimsel geçmişinden kaynaklandığını düşünüyor. Yosunların, karada yayılan ilk embriyonlu bitkiler olduğu düşünülüyor. Ekip, "Bu minik öncü bitkiler kuraklığa, UV radyasyonuna ve sıcaklık dalgalanmalarına karşı doğuştan gelen bir dirence sahip olacak şekilde evrimleşmiştir." diye yazıyor.

Bu durum, yosunların fizyolojik, morfolojik ve moleküler adaptasyonlarının "karmaşık bir etkileşimi" sayesinde mümkün oluyor. Örneğin, S. caninervis'in kıvrımlı yaprakları yüzey alanını ve terlemeyi azaltarak suyu korurken, hücresel yapısı aşırı kurumaya dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Moleküler düzeyde ise S. caninervis, şiddetli strese maruz kaldıktan sonra bile yüksek miktarda sukroz ve maltoz içerir. Bu, zorlu koşullar altında hücresel yapısını korumasına yardımcı olurken, şekerler daha sonra şartlar iyileştiğinde bitkinin kendisini toparlaması için gereken enerji rezervlerini sağlar.

Bu etkileyici özelliklere rağmen, S. caninervis ve diğer çoğu yosunun Mars'ta insanlar için asla temel gıda kaynağı olmayacağını belirtmek önemlidir. Bununla birlikte, diğer bitkilerin genetik olarak bu aşırı koşullara dayanıklı özelliklere sahip olacak şekilde düzenlenmesi, onları Mars yaşamına adapte etmek için umut verici bir yöntem olabilir. Herhangi bir besin değeri olmasa bile S. caninervis gibi yosunlar, oksijen üretimini, toprak sağlığını ve karbon tutma çalışmalarını artırmaya yardımcı olabilir. Bu unsurların tümü, insanların sonunda Mars'ta yaşaması için gerekli olacaktır.

"Diğer gezegenlerde kendi kendini idame ettiren yaşam alanları oluşturmak için önümüzde daha çok yol olsa da, model bir yosun bitkisi olan S. caninervis'in Mars'ta öncü bitki olarak yetiştirilmesi için büyük potansiyel olduğunu gösterdik" diye yazıyor ekip. Gelecekte ise, gerçek dünya testlerine başlamak için S. caninervis örneklerini yakında aya veya hatta Mars'a göndermeyi umuyorlar.

Kaynak: popsci.com