Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Almanya-Hollanda sınırında yer alan ve eski bir okul binasında hizmet veren Amatör Entomologlar Derneği’nde; amatör koleksiyoncular tarafından dünyanın dört bir yanından getirilen, kanatları zamanla beyazlamış kelebekler, yumruk büyüklüğünde böcekler var. Uzun yıllar boyunca toplanan yaklaşık 80 milyon böcek, etil alkol dolu şişelerde saklanıyor. Her bir şişede, belirli bir süre zarfında tek bir böcek tuzağından yakalanan böcekler tutuluyor. Derneğin başkanı Martin Sorg “1982 yılından beri kendi ürettiğimiz böcek tuzakları standart. Her biri aynı boyutta ve aynı materyalden yapılıyor” açıklamasıyla dikkat çekiyor. Sorg, test süresi boyunca böceklerin toplam biyokütlesinin yüzde 76 oranında azaldığını söylüyor.

Bu hızlı azalışı göstermek isteyen bir laboratuvar görevlisi, elinde biri 1994 yılından biri 2019 yılından olmak üzere iki şişe tutuyor. 1994 yılına ait şişede toplam ağırlığı 1400 gram olan böcekler bulunurken 2019’a ait şişenin ağırlığı sadece 300 gram. Sorg, bu konuyla ilgili “Düşüşün ne kadar ciddi derecede olduğunu ancak 2011 yılında fark edebildik. O zamandan beri her yıl durum daha da kötü hale geliyor” diyor.

Biyoçeşitliliğin zarar gördüğü konusundaki endişeler genellikle büyük memeli türleri etrafında şekilleniyor. Mesela ekoloji alanında çalışan Profesör Hans de Kroon, Hollanda sınırı civarındaki kuş türlerinin azaldığı konusunda uyarıda bulunmuştu. Kuşların yiyecek bulamadığı (Genellikle böcekleri yiyorlar) için sorun yaşadığını tahmin eden Kroon’un elinde kanıt olarak sunacağı bir veri yoktu.

Bunun üzerine bölgeyi incelemeye başlayan araştırmacıların dikkatini bölgedeki sanayi bacaları, sürekli böcek ilaçları sıkılan şeker pancarı tarlaları çekti. Uzmanlar, “Batı Avrupa’daki ‘doğa’ giderek küçülüyor. Tarım alanları böcekler için hiç de güvenli alanlar değil. Yiyecek bulamıyorlar, zehirleniyorlar. Doğal alanlar da giderek daha izole hale geliyor. Böcekler bir yerden başka bir yere hareket edemiyor çünkü kat etmeleri gereken mesafe çok fazla” açıklaması yapıyor.

Türlerin azalışının tam nedeni bilinmese de uzmanlara göre sebep; antroposentrik (insan-merkezli) çağ. Çeşitliliğin tamamen kaybolmasına sebep olabilecek şekilde geri dönülmez bir noktaya geleceğimizden korkuluyor.

Şubat ayında yapılan bir araştırma; böcek türlerinin yüzde 40’ından fazlasının yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu, her geçen yıl bu oranın yaklaşık yüzde 1 arttığını ortaya koydu. Uzmanlar bunun dinozorların yok oluşundan sonraki en geniş çaplı yok oluşa denk olduğunu söylüyor.

Böceklerin hızla yok olmasındaki en büyük etkenler; doğal yaşam alanlarının kaybedilmesi ve toprak parçalarının tarım ve kentleşme için kullanılması. Tabii çoğunluğu böcek ilaçları/suni gübrelemeden kaynaklanan kirlilik ve iklim değişikliği de önemli unsurlar. Uzmanlara göre; yiyecek üretme biçimimizi değiştirmediğimiz sürece böcekleri yok etmeye devam edeceğiz.

Kaynak: PHYS / Dünya Halleri - İnanç Sönmez