Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

İspanya'da yapılan yeni bir çalışma, Gezegensel Sağlık Diyeti ve Akdeniz Diyetine daha fazla bağlılığın daha düşük ölüm oranı ve daha az çevresel etkiyle bağlantılı olduğunu ve kişisel ve gezegensel sağlık için bir kazan-kazan sunduğunu ortaya koyuyor.

Diyet, kardiyovasküler hastalık ölümlerine önemli ölçüde katkıda bulunurken, tahminler Avrupa bölgesinde her beş erken ölümden birinin optimize edilmiş bir diyetle önlenebileceğini göstermektedir. İspanya Madrid Otonom Üniversitesi'nden çalışma yazarı Dr. Mercedes Sotos Prieto, ''2019 yılında, gıda üretiminin çevresel etkilerini sürdürülebilir gezegen sınırları içinde tutarken küresel beslenme kalitesini optimize etmek için Gezegensel Sağlık Diyeti (PHD) geliştirildi” dedi. “Ancak, PHD'nin Akdeniz ülkelerinde kök salmış, sağlık ve çevresel faydaları kanıtlanmış bitki temelli bir diyet olan Akdeniz Diyeti ile nasıl karşılaştırılacağına dair kanıt eksikliği vardı. Her iki diyetin tüm nedenlere bağlı ölüm oranı ve çevresel etki üzerindeki etkilerini geniş bir temsili İspanyol popülasyonunda değerlendirdik.''

PHD, günde yaklaşık 2.500 kcal enerji alımını içermekte ve öncelikle meyve ve sebzelerin, tam tahılların, baklagillerin, kabuklu yemişlerin ve doymamış yağların yüksek tüketimine; süt ürünleri, nişastalı sebzeler, kümes hayvanları ve balıkların orta düzeyde alımına ve doymuş yağların, kırmızı etin ve ilave şekerlerin düşük tüketimine odaklanmaktadır.

Akdeniz Diyeti, meyve ve sebzeler (mevsimsel), baklagiller, tam tahıllar ve kabuklu yemişler açısından zengin, ana diyet yağı olarak zeytinyağı, kırmızı veya işlenmiş etten ziyade beyaz veya yağsız et tüketimi ve orta düzeyde süt ürünleri, balık ve yumurta tüketimi ile karakterize edilir.

Doymuş hayvansal yağlar bakımından yüksek bir diyetten bitki bazlı doymamış yağlar bakımından zengin bir diyete geçiş, kandaki yağ bileşimini etkilemekte ve bu da uzun vadeli hastalık riskini etkilemektedir.

Analizde gıda alımına ilişkin veriler, Haziran 2008 ve Ekim 2010 tarihleri arasında işe alınan bireylerden oluşan prospektif bir kohort çalışması olan İspanya'da Beslenme ve Kardiyovasküler Risk Çalışması'ndaki (Enrica) 11.488 katılımcıdan toplanmıştır. 4 PHD Endeksi (0-140 puan) her katılımcı için 15 gıda grubunun tüketimine göre hesaplanmıştır: tam tahıllar, nişastalı sebzeler, sebzeler, tam meyveler, süt ürünleri, kırmızı/işlenmiş et, tavuk ve diğer kümes hayvanları, yumurta, balık/kabuklu deniz ürünleri, kuruyemişler, soya dışı baklagiller, soya fasulyesi/soya ürünleri, ilave doymuş ve trans yağ, ilave doymamış yağlar ve ilave şeker ve meyve suyu. 

Akdeniz Diyetine bağlılık, yemeklerde ve soslarda zeytinyağı kullanımı, kırmızı et yerine beyaz et ve deniz ürünleri tüketimi, meyve, sebze, baklagiller ve kabuklu yemiş tüketimi ve yüksek yağlı süt ürünleri, ticari unlu mamuller ve şekerli/karbonatlı içeceklerin düşük alımı gibi bileşenlere dayanan 14 maddelik Medas skoru (0-14 puan) kullanılarak değerlendirilmiştir. Her bir diyetin çevresel etkisi, sera gazı emisyonları ve arazi kullanımına ilişkin verileri içeren Sharp-Indicators Data-base (Sharp-ID) kullanılarak

değerlendirilmiştir. Mortalite verileri İspanya Ulusal Ölüm Endeksi'nden elde edilmiştir. Analizler, diyetlere bağlılığın tertilleri arasında, karıştırıcılar için ayarlama yapılarak gerçekleştirilmiştir.

Çalışmaya katılanların yaş ortalaması 47,5 yıl (aralık, 18-96 yıl) ve yaklaşık yarısı (%52,5) kadındır. Ortalama 14,4 yıllık takip süresince toplam 1.157 tüm nedenlere bağlı ölüm meydana gelmiştir.

PHD ve Akdeniz Diyetine daha yüksek bağlılık benzer şekilde daha düşük tüm nedenlere bağlı mortalite ile ilişkilendirilmiştir. PHD'ye bağlılık açısından en üst üçte birlik dilimde yer alan katılımcıların ölme ihtimali, en alt üçte birlik dilimde yer alanlara kıyasla %22 daha düşüktü (düzeltilmiş tehlike oranı [HR] 0,78; %95 güven aralığı [CI] 0,66-0,91). Akdeniz Diyeti için, bağlılık açısından ilk üçte yer alan katılımcıların ölme ihtimali en alt üçte yer alanlara göre %21 daha düşüktür (düzeltilmiş HR 0,79; %95 CI 0,68-0,93). PHD'nin bazı bileşenlerine (meyveler, süt ürünleri ve doymamış yağlar) ve Akdeniz Diyetine (kuruyemişler, düşük soda ve hamur işi tüketimi) bağlılık, daha düşük ölüm oranıyla bağımsız olarak ilişkilendirilmiştir.

Çevresel etki açısından, her iki diyet de benzer şekilde düşük ayak izine sahiptir. PHD için ortalama sera gazı emisyonu seviyesi günde 4,15 kg CO2 ve ortalama arazi kullanımı seviyesi günlük gıda alımı başına 5,54 m2 olmuştur. Süt ürünlerini içeren Akdeniz Diyeti için sera gazı emisyonlarının ortalama seviyesi günde 4,36 kg CO2 ve arazi kullanımının ortalama seviyesi günlük gıda alımı başına 5,43 m2 idi. Süt ve et ürünleri ayak izine en fazla katkıda bulunan ürünler olmuştur.

Dr. Sotos Prieto şu sonuca varmıştır: "Her iki diyete de daha yüksek bağlılık, benzer şekilde daha düşük tüm nedenlere bağlı ölüm oranı ve karşılaştırılabilir düşük çevresel etki ile ilişkilendirilmiş olup, bu bitki temelli diyetlerden birini benimsemenin önemli sağlık ve gezegensel avantajlarını vurgulamaktadır."

Kaynak: Lab-Wordwide