Moleküler Biyoloji ve Genetik
Epigenetik - Annelerimizden lncRNA'lara
Kalıtılabilir ama genetik olmayan değişimleri araştıran bu alan ile pek çok hastalık için tedavi geliştirmek ve doğadaki mekanizmaları anlamak daha kolay olacak.
Epigenetik alanı özellikle nükleik asitlerde ve histon proteinlerde meydana gelen özgün modifikasyonlara dikkat çeken bir araştırma alanı. Metilasyon, asetilasyon, fosforulasyon ve übikitinasyon’un etkilerini incelemekte. Bunların yanı sıra mRNA sessizleştirmesi gibi etkilerde yine epigenetik çerçevesinde ele alınmakta. Daha net bir şekilde ortaya koymak gerekirse epigenetik, kalıtımsal olan ancak genetik olmayan varyasyonları araştırmakta.
Epigenetik, çalışmalar adli bilimlerden psikiyatriye kadar pek çok araştırma alanında gündeme gelen ve araştırma konusu olan bir alan. Özellikle kanserde epigenetik çok ilgi çekmekte. Örneğin metaztas yapan tümörlerin saptanması için Barcelona üniversitesinden araştırmacılar yeni bir test geliştirdiler ve böylece tümörlerin epigenomuna bakarak bu tümörleri engellemeyi hedefliyorlar. Bunun yanı sıra anıların sonraki nesillere biyolojik olarak aktarılması gibi daha sınırları zorlayan çalışmalar içinde epigenetik önemli bir araştırma konusu.
Ocak 2012 ve Mayıs 2016 arasında yayınlanmış olan 30,848 makalenin başlık ve özetlerine dayanılarak yapılan araştırma ile epigenetik araştırmalarla ilgili trendler ortaya çıkarılmış. 2012-2015 yılları arasında epigenetik ile ilgili araştırma sayısı %12.2 artış göstermiş durumda. Çalışmaların yürütüldüğü kurumlara bakıldığı zaman %95’inin akademik kökenli olduğu görünüyor. Bu durum patentler incelendiğinde de akademik kökenin ağır bastığını göstermekte. Tabi bu durum epigenetik alanının önemli bir özel sektör potansiyeli taşıdığını işaret ediyor. Tümörlerin kökenlerini araştırmayı baz alan ürünler gibi ürünlerin çeşitlenmesi ile epigenetik ürünler ve pazarının hareketleneceği aşikar.
Epigenetik çalışmalar konularına göre irdelendiğinde ise DNA metilasyonu konusunun başı çektiği görülmekte. %76 oranında yayın metilasyon ile ilgiliyken bunu asetilasyon, fosforilasyon ve übikütinasyon takip etmekte. Ayrıca mRNA ve miRNA araştırmaları da en az metilasyon kadar dikkat çekici boyutta. RNA çalışmalarında yükseliş trendinde olan bir diğer konu ise lncRNA. *IncRNA çalışmalarına dair yayın sayısı 2011’de 50’nin altındayken, 2016 yılındaki yayınlar 200’ü geçmiş durumda.
*İnsan genom çalışması bizlere genomun büyük çoğunluğunun kodlanmayan bölge olduğunu göstermesinin üzerinden henüz az bir zaman geçmiş durumda. İlk zamanlarda “junk DNA” olarak adlandırılan bu bölgelerin aslında genetik olayları düzenleyen bölgeleri içerdiğinin keşfedilmesi ise çok daha yeni bir buluş. Özellikle bu “non-coding” bölgelerden transkribe edilen lnc-RNA’lar ise yine yeni ve yükselen araştırma konularından. Uzun ismi Long non-coding RNA olan bu RNA dizileri, DNA’da protein kodlamayan bölgelerde 200 nükleotitten uzun parçalarda bulunuyor.
Kaynaklar:
http://labiotech.eu/epigenetic-epicup-cancer-diagnosis-tumor/
http://www.herkesebilimteknoloji.com/yazarlar/mustafa-cetiner/epigenetik
http://www.evrimagaci.org/fotograf/27/8180
