Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesinden Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. M Emin Özcan merak edilenleri ve en çok da Covid 19 aşısı ile ilgili soruları bizler için cevaplayarak açıklamalarda bulundu. 

MS HASTALIĞI NEDİR ?

Multipl Skleroz (MS) hastalığı daha çok genç erişkinlerde ve kadınlarda sık görülen beyin ve omuriliğin hastalığıdır. Bağışıklık sistemimizin hatalı bir biçimde beyin ve omuriliğimizdeki sinir hücrelerinin kılıflarına saldırması hastalığın oluşmasındaki asıl nedendir. Hastalık doğası gereği kronik (süreğen) bir hastalıktır. En sık alevlenmeler ve sönmeler şeklinde seyreden tipi görülür. MS hastalığında daha çok kol veya bacakta bazen de her ikisinde güçsüzlük en sık görülen bulgulardır. Bunun yanında görme bulanıklığı, çift görme, dengesizlik, kollarda ve bacaklarda uyuşmalar da hastalık seyrinde görülebilir. Tipik başlangıç tek gözde sıklıkla ağrının eşlik ettiği bulanık görme şeklindedir. Özellikle yirmili ve otuzlu yaşlardaki genç kadınlar 24 saatten uzun süren tek gözde bulanık görme şikayetleri olursa ayrıntılı göz muayenesinin ardından nöroloji uzmanına başvurmalıdırlar. Burada vurgulanması gereken en önemli noktalardan biri bulanık görme geçse bile doktora başvurunun ihmal edilmemesi gerektiğidir. 

MS HASTALIĞININ SEYRİ 

MS hastalığının görülme sıklığı tüm dünyada giderek artmaktadır. Ülkemizde de görülme sıklığının giderek arttığı düşünülmektedir. Yapılan çalışmalar Türkiye’ de toplam altmış bin kadar MS hastası olduğunu göstermektedir. Dünyada ve ülkemizde hastalığın görülme sıklığının artmasının nedenlerinden biri hastalıkla ilgili toplumsal bilinçliliğin artmasıdır. Ayrıca sağlık hizmetlerine ulaşımın artması, yeni görüntüleme yöntemleri ve MS konusunda deneyimli nöroloji uzmanlarının artması daha sık doğru tanının konulabilmesine, dolayısıyla hastalığın daha sık görülmesine yol açmıştır. 

MS HASTALIĞI ve PANDEMİ SÜRECİ 

2019 yılında Çin’ in Wuhan eyalatinde ortaya çıkan ve kısa zamanda pandemiye yol açan COVID-19 hastalığı, tüm dünyayı etkilediği gibi ülkemizi de oldukça yoğun bir biçimde etkilemiştir. Hastalığın özellikle 65 yaş üstündeki insanlarda ve kronik hastalığı olanlarda daha ağır seyrettiği gözlemlenmiştir. Bu açıdan bakıldığında MS hastalarında COVID-19’ un nasıl seyredeceği merak konusu olmuştur. Bağışıklık sisteminin vücudun kendi yapıtaşlarını yabancı bir madde olarak algıladığı ve bu yapıtaşlarına saldırarak harabiyetine yol açtığı hastalıklardan olan MS hastalığında korkulanın aksine COVID-19 daha kötü seyretmemektedir. Ancak MS tedavisinde kullanılan sınırlı sayıdaki bazı bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar COVID-19’ a yakalanma ve ağır geçirme riskini arttırabilmektedir.

MS HASTALIĞI VE AŞI 

COVID-19 aşılarının uygulanmaya başlanmasının ardından aşıların bazı özel hasta gruplarında kullanımı ile ilgili soru işaretleri ortaya çıkmıştır. En sık karşılaştığımız sorular arasında; Covid aşısı yaptırmalı mıyım? Aşı vurulmamın MS hastalığıma zararı var mıdır? Hangi aşıyı yaptırmalıyım? mRNA aşıları güvenli mi? inaktif virüs aşıları mı daha güvenli? gibi sorular daha çok hastalarımızın ve yakınlarının kafasını karıştırmaktadır.   Bu sorulara tek tek cevap vererek hastalarımızın ve yakınlarının kafa karışıklığını gidermeye çalışalım.

MS HASTALARININ EN ÇOK SORDUĞU SORULAR : 

COVİD-19 aşısı yaptırmalı mıyım?

Salgının tamamen ortadan kalkması için aşılar vazgeçilmezdir. Yaygın aşılanmadan da salgın sona erecektir ancak çok daha uzun ve yıkıcı sonuçlar doğurarak ortadan kalkacaktır. Bu nedenle takip edildikleri MS merkezinin onayı ve önerileri doğrultusunda MS hastalarının aşı olmasını önermekteyiz. 

Aşı vurulmamın MS hastalığıma zararı var mıdır?

Yapılan çalışmalar şu an dünyada birçok ülkede uygulanmakta olan mRNA aşılarının da zayıflatılmış virüs aşılarının da MS hastalığını kötüleştirdiğini gösteren bir veri olmadığını göstermektedir. Aşıların kısa dönem sonuçları var olan MS hastalığını kötüleştirdiğine dair bir kanıt sunmamaktadır. Uzun dönem sonuçları bilinmemekle beraber elimizdeki veriler ışığında var olan aşıların MS hastalığını kötüleştirmediği söylenebilir.

 Hangi aşıyı yaptırmalıyım?

Ülkemizde şu an uygulanmakta olan aşı, inaktif (ölü) virüs aşısıdır. İnaktif (ölü) virüs aşıları genel itibari ile geleneksel yöntemlere en yakın ve yan etki profili en düşük aşı grubunu oluşturmaktadır. Hali hazırda uygulanmakta olan ve erişilebilen başka aşı olmadığı için mevcut aşının uygulanması sakınca teşkil etmeyecektir. Uluslararası MS federasyonu da ABD’ de uygulanmakta olan mRNA aşılarının MS hastalığı olan kişilerde güvenle kullanabileceğine dair bir bildiri yayınlamıştır. 

Özellikle canlı virüs aşılarını ve başka bir virüsün taşıyıcı olarak kullanıldığı DNA aşılarını şu aşamada MS hastalarında önerilmemektedir. Bu aşılar ülkemizde ve dünyada yaygın olarak uygulanmamaktadır. Bu aşılar ile ilgili daha fazla güvenlik verisi gerektiği düşünülmektedir.

mRNA aşıları MS’ de güvenli mi?

ABD ve Avrupa’ da uygulanmakta olan her iki mRNA aşısının da uluslararası MS federasyonunca MS hastalarında uygulanabileceği açıklanmıştır. Bu nedenle şu aşamada bu aşıların MS hastalarında kullanılabileceği ve güvenli olduğu düşünülmektedir.

İnaktif(ölü) virüs aşıları MS’ de güvenli mi?

İnaktif (ölü) virüsler ile aşılama yöntemi uzun yıllardır kullanılmakta olan ve güvenilirliği yüksek olduğu bilinen bir yöntemdir. Ülkemizde çocukluk çağında da yaygın olarak kullanılan hepatit A, hepatit B, boğmaca, hib ve grip aşıları bu yöntemle geliştirilmiştir. Bu açıdan bakıldığında COVID-19 için uygulanmakta olan inaktif (ölü) virüs aşılarının da güvenirliliğinin yüksek olması öngörülmektedir. Bütün bu bilgiler ışığında halen uygulanmakta olan inaktif (ölü) virüs aşısının MS hastalığında da güvenilir olduğu düşünülmektedir. Ancak hastaların kullanmakta olduğu ilaçların aşı etkinliğini değiştirme riski nedeniyle aşı yaptırmadan önce mutlaka kendilerini takip etmekte olan MS konusunda deneyimli nöroloji uzmanına danışmaları önem arz etmektedir.

Salgının daha fazla can kaybına yol açmaması için uygun olan herkesin aşılanması çok önemlidir. Bu doğrultuda MS hastalarının takip edildikleri MS konusunda deneyimli nöroloji hekiminin bilgisi dahilinde ve önerileri doğrultusunda aşılanması önerilmektedir.