Araştırma
Egzersizin hafıza ve ruh sağlığı ile bağlantısı kuruldu
Yapılan yeni bir araştırmaya göre egzersiz zihinsel ve bilişsel sağlığınızı artırabiliyor, ama bütün egzersiz biçimleri ve yoğunlukları beyni aynı şekilde etkilemiyor. Egzersizin etkileri düşündüğümüzden çok daha farklı. Araştırma, uzun süre boyunca belirli egzersiz yoğunluklarının hafıza ve ruhsal sağlığın farklı yönleriyle bağlantılı olduğunu buldu. Bulgular yaptığımız egzersizi nasıl optimize edebileceğimiz hakkında bize fikir sağlıyor.
Araştırma ekibi çalışma için 113 FitBit kullanıcısının verileri üzerinde çalıştılar. Kullanıcılardan bir dizi hafıza testi yapmaları, zihinsel sağlıklarıyla ilgili bazı soruları yanıtlamaları ve bir önceki yıla ait fitness verilerini paylaşmaları istendi. Bilim insanları, daha aktif bireylerin daha iyi hafıza performansına ve zihinsel sağlığa sahip olacağını umuyorlardı, ama sonuçlar daha düşünülenden biraz farklı çıktı. Daha az egzersiz yapma eğiliminde olan katılımcılar bazı hafıza görevlerinde daha iyi performans gösterirken; çok sık egzersiz yapan kişiler hafızayı ilgilendiren başka görevlerde daha iyi performans gösterdi. Sık ve düzenli egzersiz yapan kişilerde daha yüksek stres seviyeleri raporlanırken; daha az ve düzenli olarak egzersiz yapanlarda daha düşük depresyon ve anksiyete oranları görüldü.
Önceki araştırmalar genellikle birkaç gün veya hafta gibi nispeten kısa bir zaman diliminde egzersizin bellek üzerindeki etkilerine odaklanmıştı. Bu çalışmadaysa araştırmacılar, etkileri çok daha uzun bir zaman ölçeğinde analiz etmek istediler. Toplanan veriler, ortalama kalp atış hızlarını, günlük adım sayımlarını, FitBit tarafından tanımlanan farklı "kalp atış hızı bölgelerinde" egzersiz yapmak için ne kadar zaman harcandığını (dinlenme, aralık dışı, yağ yakma, kardiyo veya tepe noktası) içeriyordu. Bu bilgiler bir yıllık bir süre içerisinde toplandı. Çalışmaya katılanlar, kitle kaynaklı bir iş gücü olan Amazon'un Mechanical Turk'ten çevrimiçi olarak işe alındı.
Çalışmada, farklı zaman dilimlerinde katılımcıların yeteneklerinin farklı yönlerini araştırmak için tasarlanmış dört tür bellek görevi vardı. İki görev grubu, "epizodik" hafızayı test etmeye odaklandı. Bu hafıza türü, bir nesneyi nereye koyduğunuzu hatırlamanızı sağlayan bir hafıza türüdür. Mesela eve geldiniz, ayakkabılarınızı çıkardınız ve anahtarı masanın üzerindeki bir kutunun içine koydunuz. Anahtarınıza tekrar ihtiyaç duyduğunuzda bu olay sırasını hatırlamaya çalışarak anahtarınızı bulmanız epizodik hafızanızla yaptığınız bir işlemdir. "Uzamsal" belleği test etmek için başka bir dizi görev geliştirildi. Bu hafıza türü tıpkı epizodik hafıza gibi nesneleri nereye koyduğunuzu hatırlamanızı sağlayan bir hafıza türüdür. Örneğin arabanızı nereye park ettiğinizi hatırlamak için bu hafıza türünü kullanırsınız. Son görev grubu, “ilişkisel” hafızayı, yani kavramlar veya diğer anılar arasındaki bağlantıları hatırlama becerisini test etmeyi amaçlıyordu.
Geçtiğimiz yıl boyunca daha aktif olan katılımcılar, genel olarak hafıza açısından daha iyi performansı gösterme eğilimindeydiler. Bununla birlikte hafızadaki bu belirli iyileşme durumu bu insanların ne tür faaliyetlerde bulunduğuna da bağlıydı. Araştırmacılar, genellikle orta yoğunlukta egzersiz yapan katılımcıların, epizodik bellek görevlerinde daha iyi performans gösterme eğiliminde olduğunu buldular. Çok sık egzersiz yapanlarınsa uzamsal bellek görevlerinde daha iyi performans gösterdiği keşfedildi. Nadiren egzersiz yapan katılımcılardaysa uzamsal bellek görevlerinde kötü performans gösterdiği ortaya çıktı.
Araştırmacılar ayrıca katılımcıların zihinsel sağlıkları ile hafıza performansları arasındaki bağlantıları da belirledi. Kaygı veya depresyonu olan kullanıcıların (kullanıcılar bu durumu kendileri bildirdiler) uzamsal ve çağrışımsal bellek görevlerinde daha iyi performans gösterme eğiliminde olduğu bulundu. Bipolar bozukluğu olan bireyler (kullanıcılar bu durumu kendileri bildirdiler), epizodik hafıza görevlerinde daha iyi performans gösterme eğilimindeydiler. Yüksek düzeyde stresi olduğunu bildiren bireylerdeyse çağrışımsal bellek görevlerinde kötü performans gösterme eğiliminde oldukları bulundu.
Araştırmacılara göre fiziksel aktivite hafıza ve ruhsal sağlık söz konusu olduğunda, 'yürümek hafızanızı geliştirir' veya 'stres hafızanızı incitir' gibi tek cümlelerle özetlenemeyecek kadar karmaşık bir dinamik. Bunun yerine, belirli fiziksel aktivite biçimleri ve ruhsal sağlığın belirli yönleri hafızanın her yönünü farklı şekilde etkiliyor gibi görünüyor. İleride yapılacak araştırmalar ile öğrencilerin bir sınava hazırlanmalarına veya depresyon belirtilerini azaltmalarına yardımcı olmak için, bilişsel performanslarını ve zihinsel sağlıklarını iyileştirmeye yardımcı olmak için özel egzersiz programları tasarlanabilir.
Tüm veriler ve kodlar, Github'daki araştırma ekibi tarafından veri setini keşfetmek veya daha iyi anlamak isteyen herkese ücretsiz olarak sunulmuştur.
DOI: 10.1038/s41598-022-17781-0
