Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

1952 yılında Birleşmiş Milletler Dünya Sağlık Örgütü, alkolizmi bir hastalık olarak kabul etti. Bunun üzerine bilim insanları; akademik çalışmalarla birlikte alkolizmin genetik etmenler ile bağlantısı olup olmadığını kontrol etti ve sonuçlar alkolizmin genetik sebeplerden kaynakladığını gösterdi. 

Yapılmış olan bu çalışmalar, etnik gruplarda genetik farklılıkların alkolizmin ülkeden ülkeye değiştiğini de ortaya koymuştur. Örneğin; Afrika, Doğu Asya ve Güney Asya’da yaşayan insanların alkol metabolizmasını düzenleyen genlerinde farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. 1

Aynı zamanda 2012 yılında Kaliforniya Üniversitesi tarafından, fareler üzerinde yapılmış olan bir çalışma ile alkol bağımlılarının beyninin farklı çalıştığı öngörülerek bazı bilinmezlikler aydınlatılmaya başlanmıştır. 

Nedir bu farklar?

Araştırma için seçilen 13 alkol bağımlısı ve 12 bağımlı olmayan denek grubuna önce alkol verildi ve ardından alkolün etkisini beyinde gözlemleyebilmek amacı ile farelerin kollarından kontras madde injekte edildi. Daha sonra Positronen-Emissions- Tomographie (PET) tekniği ile beyin taraması yapıldı.

Beyninin ödüllendirme sisteminde yer alan  Nucleus Accumbens ve Orbitofrontal Kortex bölgelerinde yüksek oranda endorfin hormonu salgılayan,  alkol bağımlısı grupta bulunan deneklerin olduğu görüldü. Buna karşılık kontrol grubundaki farelerin beyninde endorfin hormonu salgısının minimum düzeyde olduğu saptandı.4

Tıpkı morfin ve opiat gibi uyuşturucu etkisi gösteren endorfin,  salgılandığında vücutta gevşeme ve yüksek düzeyde keyif duygusunu hissettiren bir hormondur. Bu keyif duygusu öyle güçlü ki, kişiyi alkole bağımlı hale getiriyor. Diğer bir deyiş ile endorfin, vücudun kendi ürettiği bir uyuşturucudur. 

Alkol tüketimi sonrası neden endorfin hormonu salgılanır?

Yapılan çalışmalar, alkol bağımlılığı ile birçok gen arasında güçlü bir ilişki kurulduğunu gösteriyor.   2012 yılında Heidelberg Üniversitesi’nin yapmış olduğu çalışmada neprilysin proteininin miktarı alkolikliğin derecesini belirlediğini gösterdiği bildirilmiştir. Dolayısıyla neprilysin miktarı ne kadar az ise alkole bağımlılık da o derece fazla oluyor. 

Şimdilik neprilysin ile düşük endorfin arasındaki bağlantılar sağlam olmasa bile,  neprilysin kodlayan Mme Geni’nin, endorfini kodlayan gen üzerinde bir regülatör görevi üstlendiği düşünülebilir.  Dolayısıyla birinin az çalışması diğerinin çok çalışması için feed-back veriyor olabilir. Bu geri bildirimin oluşması için de beyinin vücuda “Alkol iç ve endorfini yükselt”  gibi kimyasal bildirimler verebiliyor. 2 

Diğer bir çalışma da, korku ile alkol bağımlılığının genetik bir bağlantısı olduğunu düşünen  İllinois Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapıldı. Beynin gelişiminde ve aynı zamanda öğrenmede görev alan CREB geninin, CREB proteinini kodladığını ve bu proteinin eksikliğinin korku ve depresyonu da beraberinde getirdiğini düşünüyorlar. Tüm bunların yanında;  CREB geni bloke edilmiş olan fareleri labirent testine bırakılmış, testin başlamasıyla farelerde ani korku atakları ile depresyon belirtileri gözlemlenmiş ve takiben farelerin korkuyu azaltmak için ortama bırakılan alkol ve su seçeneklerinden alkolü tercih ederek sakinleşmeye çalıştıkları tespit edilmiş.  

Sonuç olarak şöyle bir öngörüde bulunmamız mümkün olacaktır: Depresif- Alkolikler herhangi bir zamanda, herhangi bir nedenle alkolle tanışıyor ve alkolün korkularını bastırdıklarını öğreniyor. Bir taraftan alkol tüketerek korkusunu azaltırken, diğer yandan alkolün vücuttaki etkisinin azalmasıyla korkunun tekrar ortaya çıktığını fark ediyor ve bu kısır döngü kişiyi alkole bağımlı duruma getiriyor. 3

Kaynaklar:

Shelley Moore, LK Montane-Jaime, Lucinda G. Carr, Cindy L. Ehlers., (2007). Variations in Alcohol-Metabolizing Enzymes in People of East Indian and African Descent from Trinidad and Tobago, 30(1): 28–30.

Björn Maul , Matthias Becker , Florian Gembardt, Axel Becker, Heinz-Peter Schultheiss, Wolf-Eberhard Siems, Thomas Walther., (21 Kasım 2012). Genetic Deficiency in Neprilysin or Its Pharmacological Inhibition Initiate Excessive Stress-Induced Alcohol Consumption in Mice

Subhash C. Pandey , Adip Roy , Huaibo Zhang ve Tiejun Xu., (2004). Partial Deletion of the cAMP Response Element-Binding Protein Gene Promotes Alcohol-Drinking Behaviors, 24 (21) 5022-5030

Jennifer M. Mitchell, James P. O’Neil, Mustafa Janabi, Shawn M. Marks3, William J. Jagust and Howard L. Fields., (2012). Alcohol Consumption Induces Endogenous Opioid Release in the Human Orbitofrontal Cortex and Nucleus Accumbens,  10.1126/scitranslmed.3002902.

Aylin KESİCİ