Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Bilim dünyasında giderek daha fazla ilgi çeken bir konu var: Üçüncü azı dişleri, yani halk arasında bilinen adıyla 20 yaş dişleri. Genellikle ağrı, enfeksiyon veya çene darlığı nedeniyle çekilerek atılan bu dişlerin, aslında vücudun en değerli biyolojik kaynaklarından biri olabileceği anlaşılıyor. Yapılan kapsamlı araştırmalar, bu dişlerin iç yapısında yüksek nitelikli mezenkimal kök hücreler bulunduğunu doğruluyor.

Mezenkimal kök hücreler (MSC’ler), vücudun birçok dokusunu yenileyebilme kapasitesiyle dikkat çekiyor. Bu hücreler, kemik, sinir, kıkırdak ve hatta kalp kası hücrelerine dönüşme potansiyeline sahip. 2003 yılında Miura ve ekibi tarafından yayımlanan temel çalışma, dental pulpada bulunan bu hücrelerin olağanüstü farklılaşma kabiliyetine sahip olduğunu göstererek önemli bir dönüm noktası oluşturdu.

Araştırmada elde edilen hücrelerin sadece laboratuvar ortamında büyümediği, aynı zamanda zarar görmüş dokuların onarımına katkıda bulunabildiği tespit edildi. Bu da diş köklerinden elde edilen hücrelerin, rejeneratif tıpta ciddi bir alternatif haline gelebileceği anlamına geliyor. Özellikle sinir hasarı, iskelet sistemi bozuklukları ve kalp kası dejenerasyonu gibi zorlu klinik tablolar için yeni tedavi modelleri tartışılıyor.

Diğer kök hücre kaynaklarının toplanması cerrahi süreçler gerektirirken, 20 yaş dişlerinden elde edilen kök hücreler çok daha kolay ve düşük riskle toplanabiliyor. Bu durum hem etik hem de teknik açıdan araştırmacılar için büyük avantaj sağlıyor. Böylece diş kliniklerinde rutin olarak çekilen bu dişler tıbbi atık yerine tedavi fırsatına dönüştürülebiliyor.

Bugün birçok biyoteknoloji laboratuvarı, 20 yaş dişlerinden elde edilen MSC’lerin klinik uygulamalara uyarlanması için çalışmalar yürütüyor. Bilim insanlarına göre gelecekte kişisel kök hücre bankaları, donör uyumu gerektirmeyen doku onarımları ve hastaya özel tedavi planlamaları bu hücreler sayesinde mümkün hale gelebilir. Görünen o ki, gereksiz olduğunu düşündüğümüz bu dişler insan biyolojisinin gizli rezervlerinden biri.

KAYNAK
• Miura M. et al. "SHED: Stem cells from human exfoliated deciduous teeth." PNAS, 2003. PMID: 12920191
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12920191